Etapy nauczania techniki i taktyki piłki nożnej:

Spis treści:

Problem właściwego szkolenia młodzieży jest jednym z podstawowych zadań trenerów we wszystkich klubach. Każdy trener pracujący z młodzieżą musi znać podstawowe zasady rozwoju fizycznego i psychicznego młodzieży, znać zasady nauczania i trenowania. Dlatego też, wyodrębniono następujące etapy nauczania:

I. Szkolenie chłopców w wieku 8-10 lat

U chłopców w wieku 8-10 lat notuje się znaczny rozwój układu kostnego. Obserwuje się przyrost wysokości ciała w granicach 4- 5 cm rocznie. Duża ilość aktywnych tkanek chrzęstnych wpływa na miękkość i plastyczność kośćca. Istnieje przy tym duże niebezpieczeństwa deformacji: najczęściej na skutek zbytnich obciążeń spowodowanych nadmiernym wysiłkiem fizycznym. W konsekwencji może to stać nie powodem wad postawy (krzywizny kręgosłupa, płaskostopie). Wydolność układów krążeniowego i oddechowego jest ograniczona. Serce powiększa się wolniej niż; całe ciało, w związku z czym, należy unikać dużych i długotrwałych wysiłków. W włoku tym budzi się zainteresowanie sportem. Należy je właściwie wykorzystać. Szkolenie powinno opierać się na grach, i zabawach,, Formy te są w stanie w pełni zabezpieczyć rozwój fizyczny omawianej grupy chłopców. Nauczanie podstawowych elemen­tów technicznych, takich jak przyjęcia i podania, prowadzenie i strzał wewnętrzną częścią stopy, proste uderzenia głowa, powinno się uwzględnić już na samym początku szkolenia, Wszystkie elementy techniczne należy nauczać w ruchu, a doskonalić podczas gier i zabaw.

Z ćwiczeń dodatkowych należałoby podczas zajęć zwrócić szczególną uwagę na ćwiczenia zwinnościowe, gibkościowe i korygujące postawę. Zajęcia zorganizowane, prowadzone pod kierunkiem nauczyciela. wychowania fizyczne; instruktora lub trenera piłki nożnej powinny odbywać się minimum 5 razy w tygodniu, a łączny budżet godzin w mikrocyklu tygodniowym podzielony według następujących proporcji czasowych:

• 50% czasu - gry i zabawy

• 30% czasu - ćwiczenia techniczne

• 20% czasu - ćwiczenia dodatkowe

Większość zajęć powinno się prowadzić poza sala sportową, w różnych warunkach (różnego typu boiska, teren). Z sal korzystać głównie v okresie zimy i przy niezbyt sprzyjających warunkach atmosferycz­nych. Używać piłek siatkowych.

I.1. Przykładowa tematyka zajęć w mikrocyklu tygodniowym

Zajęcia 1:

a) ćwiczenia oswajające z piłkami (prowadzenie w różnych kierunkach podrzucanie rękoma - odbicia udem, podrzuca­nie rękoma - podbicia czołem, zabawy w formie sztafet, ćwiczenia rozciągające) - 20 `

b) ćwiczenia techniczne — uderzenie (podania) i przyjęcia wewnętrzną częścią stopy, uderzenia czołem z miejsca i z wyskoku, nauczanie, jednego najprostszego zwodu (wszystkie ćwiczenia powinny być wykonywane w ruchu) 50 `.

c) gra na dwie bramki 2 bramkarzami lub bez - 20`

d) ćwiczenia korektywne i uspakajające 10 `

Zajęcia 2:

a) rozgrzewka z piłkami przeplatana ćw. gibkościowymi, ćwiczenia w marszu, biegu, podskoki -15'

b) gra na dwie bramki 3 razy po 15 `, z przerwami5 ` - 55 `

Zajęcia 3:

a) rozgrzewka s piłkami w biegu, żonglerka na określo­nej przestrzeni - 15'

b) ćwiczenia z zakresu gimnastyki akrobatycznej (przewro­ty w przód, przewroty w tył), przeplatane ćwiczeniami rozciągającymi - 20 `

c) ćwiczenia techniczne - walka o piłkę 1 x 1, prowadzenie piłki zakończone strzałem do celu - 15`

d) gra do dwóch bramek 2 x 15 ` - 30 `.

Zajęcia prowadzone z chłopcami w wieku 8 - 10 lat powinny stanowić pierwszy wstępny etap selekcji do piłki nożnej i rozbudzić zainteresowanie tą dyscypliną sportu. Chłopcy w tym wieku odczuwają potrzebę ruchu, potrzebę fizycznego wyżycia się. Jednocześnie, na drodze obserwacji i podpatrywania mistrzów starają się ich naśladować, w związku z czym przyswajają sobie bardzo szybko elementy techniczne. Stan ten należy umiejętnie wykorzystać stosując w nauczaniu, oprócz gier i za­baw również formy zadaniowe, a nawet formę ścisłą. Dzieci są żywo zainteresowane w prawidłowo wykonanym ćwiczeniu i osiąganiu jak najlepszych efektów. Dla tej (grupy wiekowej nie należy prowadzić żadnych zorganizowanych rozgrywek mistrzowskich).

II. Założenia organizacyjno-szkoleniowe dla chłopców w wieku 11-12 lat

Według teoretyków wychowania fizycznego, lekarzy i fizjologów na lat 11-12 przypada okres tzw. „złotego dzieciństwa”. Wyraża się on bardzo harmonijnym rozwojem organizmu, dużą plastycznością ruchową zrównoważonymi procesami pobudzania i hamowania. Motoryka znajduje w tym okresie bardzo silne oparcie w możliwościach układu wegetatywnego. Dzięki zwiększonej liczbie skurczów serca i szybszemu obiegowi krwi pracujące mięśnie zdolne są do wykonywania większych wysił­ków fizycznych. Chłopcy w tym wieku przejawiają wielką ochotę do ćwi­czeń ruchowych, opanowują bardzo szybko trudne, złożone koordynacyjnie ćwiczenia techniczne.

Jest to więc okres, w którym najlepiej rozpoczynać systematyczne szkolenie podstawowe, w wyniku którego chłopcy powinni opanować wiele elementów z zakresu techniki, jak również elementarne założenia taktyczne. Oprócz ćwiczeń techniczno—taktycznych zwracać nalepy podczas zajęć uwagę na rozwijanie koordynacji ruchowej przez ćwiczenia zwinnościowe, jak również troszczyć się o zabezpieczenie ruchomości w stawach; skokowym, biodrowym i barkowym oraz gibkości kręgosłupa.

Chłopcy w wieku 11 -12 lat powinni- mieć okazję da wykazania swoich umiejętności i sprawności fizycznej poprzez uczestnictwo w zawodach środowiskowych (gmina, dzielnica, miasto). Mecze należy organizować przy sprzyjających warunkach atmosferycznych: na zmniejszonych boiskach (długość 80 m), przy użyciu piłki nr 4. Wymiary bramki - 5 x 2 m. Ilość zawodników 11, z możliwością zmiany czterech. Czas trwania meczu 2 x 30 `, z przerwą 10 `. Ilość spotkań w rok nie powinna .przekraczać dwudziestu czterech. Dozwolone obuwie korkotrampki.

Przyjąć należy że praca z chłopcami w wieku 11 -12 zwanymi dalej „trampkarzami młodszymi” stanowić ma pierwszy etap w planowaniu wieloletnim, którego głównym celem jest dążenie do uzyskania mistrzostwa sportowego w kategorii wiekowej juniora starszego, a następnie w kategorii seniora (uczestnictwo w zawodach sportowych na. szczeblu I lub II ligi). Ten końcowy cel szkolenia winien być oparty o realizację zadań etapowych, tak w odniesieniu do kategorii wieko­wych, jak i do aspektów metodologicznych. Przy określaniu zadań szkoleniowo-sportowych uwzględniać należy następujące czynniki:

• stan somatyczny i. zdrowotny ćwiczących

• poziom sprawności fizycznej

• umiejętności taktyczno - techniczne

• cechy wolicjonalne i charakterologiczne

W każdym etapie szkolenia, począwszy od trampkarzy młodszych należy śledzić rozwój fizyczny ćwiczących, jak również tempo wyników uzyskiwanych w sprawdzianach s zakresu ogólnej sprawności.

II.1. Podstawowe składowe szkolenia trampkarzy młodszych i sposoby ich realizacji

II.1.1. Przygotowanie ogólne

Najlepszymi i najwłaściwszymi formami prowadzącymi do wszechstronnego rozwoju fizycznego są wszelkiego rodzaju gry i zabawy i one powinny dominować w procesie szkoleniowym młodszych trampkarzy.

Z cech motorycznych akcentować przede wszystkim zwinność. Przyjąć należy, iż wszystkie ćwiczenia z piłkami, zabawy i gry oraz różnego rodzaju gry i zabawy, sztafety sprzyjające rozwojowi fizycznemu chłopców w wieku 11 -12 lat szczególnie wówczas gdy zajęcia prowa­dzone są 5 ew. 4 razy w tygodniu, należy wziąć pod uwagę również fakt że, chłopcy chodzą do szkoły, w której w ramach lekcji wf poddawani są różnym ćwiczeniom fizycznym, wynikającym z programu nauczania Tak więc połączenie pewnej gamy ćwiczeń wykonywanych podczas lekcji wf z ćwiczeniami występującymi w zajęciach popołudniowych powinny zapewnić omawianej grupie chłopców pełny, wszechstronny rozwój biolo­giczny jak również przyczynić się do podnoszenia sprawności motorycznej.

II.1.2. Przygotowanie specjalne

A. Technika

Nauczanie i doskonalenie podstawowych elementów technicznych powinno stanowić kolejne, naczelne zada-nic na tyła etapie szkolenia. Proces nauczania techniki jest w piłce nocnej bardzo złożony, stąd też należy kierować się przyjętymi w tym zakresie ustaleniami, doty­czącymi systematyki nauczania. Wszystkie ćwiczenia techniczne należy wykonywać w ruchu, a doskonalić podczas gier w równych warunkach (boiska o zmniejszonych wymiarach, sale aportowe) i przy różnej liczebności drużyn (drużyny 3, 4, 5, 7 osobowe) Przysłowie „czego się Jaś nie nauczy, tego Jan nie będzie umiał" powinno stanowić główne hasło w pracy z trampkarzami młodszymi”.

B. Taktyka

Każdy rodzaj walki aportowej wymaga pewnego, przemyślanego sposobu jej przeprowadzenia i zawsze łączy się z przygotowaniem kondycyjnym i technicznym. Ponieważ omawiana grupa chłopców ma już uczestniczyć w zorganizowanych rozgrywkach, niezbędnym jest, począwszy od pierwszych godzin zajęć wprowadzenie najprostszych elementów taktycznych-. Zaliczyć do nich należy: krycie każdy swego w działaniach obronnych i wychodzenie na wolną pozycję w atakowaniu'. Bardzo pomocne w przyswajaniu podstaw taktyki będą gry uproszczone, jak również gry szkolne z konsekwentną realizacją określonych założeń: gra z jednym lub dwoma dotknięciami piłki, podanie lub strzał poprzedzony zwo­dem, podanie tylko tyłem itp.

Podczas gier szkolnych chłopcy powinni grać na różnych pozycjach, natomiast podczas rozgrywek dążyć do takiego ustawienia zawodników na boisku, by tworzyć szkielet zespołu,- który byłby zdolny do zrealizowania omówionych wcześniej założeń taktycznych. Kierować się przy tym należy aktualnymi umiejętnościami technicznymi, jak również walorami fizycznymi. Istotne znaczenie będą również miały cechy psychicz­ne: odwaga, agresywność, bojowość, wola walki.

Każde nowe ćwiczenie taktyczne należy poprzedzić teorią. Używać przy tym zdań krótkich, jasno sprecyzowanych. Werbalizm na tym etapie naliczania nie daje zadawalających efektów.

II.1.3. Struktura procesu szkolenia

Panujące w Polsce warunki atmosferyczne, oraz zorganizowane formy współzawodnictwa sportowego, którymi obleci są młodzi trampkarze determinują konieczność oparcia szkolenia o pewne założenia strukturalne, Dwuletni proces szkolenia powinien być realizowany w cyklach rocznych, te z kolei w czterech okresach:

okres	od	do
I	01. 09.	31. 10.
II	01.11	15. 03.
III	15. 03.	30. 06.
przerwa wakacyjna	01. 07.	31. 07.
IV	01.08.	31.08.

W każdym z wyżej wymienionych okresów realizacja zadań wynikających z ramowego programu szkolenia przybierać będzie różne formy i treści, lecz musza być one podporządkowane biologicznemu rozwojowi ćwiczących.

II.2. Założenia organizacyjno-szkoleniowe

Okres I.

• nabór kandydatów do sekcji i wstępna selekcja poprzez sprawdziany obejmujące testy sprawności fizycznej, ogólnej i specjalnej.

• badania lekarskie

• praca nad techniką

• gry i zabawy

• udział w rozgrywkach środowiskowych

Okres II

• praca nad ogólną sprawnością fizyczną

• praca nad techniką

• gry i zabawy

• zajęcia teoretyczne

Okres III

• badania lekarskie

• praca nad techniką.

• nauczanie podstawowych elementów taktycznych

• sprawdziany ogólnej i specjalnej sprawności fizycznej

• zdobywanie młodzieżowej odznaki PZPN

• udział w rozgrywkach środowiskowych

Okres IV

• praca nad ogólną sprawnością fizyczną

• praca nad techniką

• doskonalenie poznanych i nauczanie nowych elementów taktycznych

• gry i zabawy

Zajęcia w IV okresie powinny być prowadzone w ramach koloni lub półkolonii wg specjalnie opracowanego programu uwzględniając zwiększoną ilość godzin na ćwiczenia fizyczne (ramowy program kolonii, półkolonii przedstawiono w dalszej części opracowania)

II.2.1. Przykładowy tygodniowy mikrocykl I okresu

Zajęcia 1.

1. rozgrzewka z piłkami w marszu i biegu z elementami gimnastyki podstawowej - 15 `

2. ćwiczenia techniczne w wykonaniu indywidualnym (każdy z ćwiczących wykonuje wybrany element techniczny) a prowa­dzący zajęcia obserwuje, poucza, koryguje i wskazuje na sposób eli'acji błędów - 15 `

3. zabawy, sztafety z piłkami uwzględniające elementy techniki - 15 `

4. gra uproszczona 2 x 15 `

5. ćwiczenia korektywne, rozluźniające i uspakajające -

Zajęcia 2.

1. rozgrzewka biegowa z elementami gimnastyki podstawowej i ćwiczeniami rozciągającymi - 15 `

2. ćwiczenia zwinnościowe i skocznościowe - 15 `

3. ćwiczenia techniczne w dwójkach (przyjęcia, podania) - 15 `

4. gra szkolna' z fragmentami taktyki - 2 x 15 `

5. ćwiczenia korektywne, rozluźniające i uspakajające

Zajęcia 3.

1. rozgrzewka z piłkami w marszu i biegu ,z elementami gimnastyki podstawowej - 15 `

2. ćwiczenia techniczne w wykonaniu indywidualnym - 15 `

3. zabawy, sztafety z prowadzeniem piłki zakończone podaniem lub strzałem do bramki 15 `

4. gra uproszczona - _2_x_15_'

5. ćwiczenia korektywne, rozluźniające i uspakajające'

Zajęcia 4.

1. uczestnictwo w rozgrywkach

II.2.2. Przykładowy treningowy mikrocykl II okresu

Zajęcia 1.

a) rozgrzewka ogólna przy użyciu skakanek - 15 `

b) ćwiczenia techniczne w wykonaniu indywidualnym - 15'

c) gra w piłkę ręczną — strzał do bramki nogą lub • głową - 2 x 15'

d) ćwiczenia techniczne w dwójkach — 15 `

e) ćwiczenia korektywne, rozluźniające i uspakajające.

Zajęcia 2.

1. rozgrzewka ogólna przy użyciu piłek lekarskich o wadze 2 lub 5 kg - 15 `

2. ćwiczenia zwinnościowe - 15 `

3. ćwiczenia z zakresu sprawności .ukierunkowanej z piłkami - 15 `

4. gra. uproszczona - 2x15 `

5. ćwiczenia rozluźniające i uspakajające

Zajęcia 3.

1. rozgrzewka ogólna o charakterze skocznościowym - 15 `

2. ćwiczenia techniczne w wykonaniu indywidualnym - 15 `

3. gra w koszykówkę 2 x 10'

4. ćwiczenia podstawowych elementów taktycznych w trójkach - 20 `

5. ćwiczenia korektywne i rozciągające (drabinki) - 15 `

Zajęcia w okresie II odbywać się będą przede wszystkim w sali aportowej, przy wyjątkowo sprzyjających warunkach atmosferycznych można je również przeprowadzić w terenie lub na boisku zmieniając oczywiście nieco środki. Możliwe to będzie jednak tylko wówczas, gdy ćwiczący będą odpowiednio ubrani (dresy, czapki, rękawiczki korkotrampki i ciepłe skarpety), ponadto należy zalecać chłopcom uprawianie sportów uzupełniających; łyżwiarstwo, narciarstwo, saneczkarstwo. Jeżeli klub ma do swej dyspozycji basen kryty, to również przynajmniej raz w tygodniu pływanie.

II.2.3. Przykładowy treningowy mikrocykl III okresu

Zajęcia 1.

1. rozgrzewka z piłkami w marszu i biegu

2. ćwiczenia techniczne v wykonaniu indywidualnym

3. gra jeden na jednego z próbą oddania strzału

4. gra szkolna a elementami taktyki ~ 2 x 15 `

5. ćwiczenia rozciągające i rozluźniające

Zajęcia 2.

1. rozgrzewka nasycona ćwiczeniami biegowymi w różnych kierunkach i ze zmianą frontu 15'

2. ćwiczenia skocznościowe z piłką - 10'

3. zabawy i sztafety z piłkami -15'

4. gra uproszczona - 2x15'

5. ćwiczenia techniczne w wykonaniu indywidualnym -15'

6. ćwiczenia rozciągające i rozluźniające.

Zajęcia 3.

1. rozgrzewka ze współzawodnictwem

2. ćwiczenia techniczno - taktyczne

3. nauczanie i doskonalenie wybranych stałych fragmentów gry

4. gra szkolna

5. ćwiczenia rozciągające i rozluźniające

Zajęcia 4.

1. udział w rozgrywkach sportowych.

II.2.4. Przykładowy treningowy mikrocykl IV okresu

Okres ten przypada bezpośrednio po miesięcznej przerwie wakacyj­nej , w czasie której aktywność ruchowa chłopców była bardzo zróżnicowana. Stąd też nowy niejako cykl nauczania i szkolenia rozpocząć należy od zabaw i gier w terenie (park, las) z piłkami i bez piłek.

Dzień I

1. zabawa bieżna w terenie z piłkami ~ _60'

Zajęcia po południu:

1. turniej w piłkę siatkową /odbicie rękoma lub głową/ 3 x 5, 4 x 4, 5 x 5.

Dzień II

Zajęcia 1: zabawa biegowa

Zajęcia 2:

1. rozgrzewka z piłkami — 15'

2. ćwiczenia techniczne w wykonaniu indywidualnym - 15'

3. gra uproszczona - 2x15'

Dzień III

Zajęcia 1: sprawdzian ogólnej sprawności fizycznej

Zajęcia 2: - turniej w koszykówkę

Dzień IV

Zajęcia 1: sprawdzian specjalnej sprawności fizycznej

Zajęcia 2: - pływanie i zabawy w wodzie

Dzień V

Zajęcia 1:

1. rozgrzewka biegowo - skocznościowa

2. ćwiczenia techniczne w dwójkach

3. gra uproszczona

4. ćwiczenia uspakajające

Dzień VI

Zajęcia 1: ćwiczenia zwinnościowe i techniczne z piłkami

Zajęcia 2: - rozpoczęcie turnieju piłkarskiego

Dzień VII

Zajęcia 1: dokończenie turnieju piłkarskiego

Zajęcia 2: - pływanie

Kolejny 2 -3 tydzień oprzeć o powyższy mikrocykl z wyłączeniem sprawdzianów. Sprawdziany powtórzyć pod koniec pobytu na koloni lub obozie. W miejsce sprawdzianów w II tygodniu wprowadzić zajęcia o charakterze techniczno - taktycznym.

II.2.5. Ocena pracy szkoleniowej z trampkarzami młodszymi

Pod wpływem wykonywanej pracy fizycznej, jak również dokonujących się przemian strukturalnych związanych z wielkim fizjologicznym ob3erv/uje się permanentne zmiany w budowie ciała, funkcjonowaniu narządów wewnętrznych czy wreszcie w poziomie sprawności fizycznej, Uchwycenie tych zmian w poszczególnych etapach szkolenia dzieci i młodzieży daje nieocenione informacje co do słuszności dotychczasowych, działań, jak tez pozwala na programowanie dalszych etapów pracy szkoleniowej-. Stad też oprócz okresowych, podstawowych badań lekarskich, należy począwszy od etapu szkolenia wstępnego przeprowadzić sprawdziany sprawności fizycznej ogólnej i specjalnej. Dobór testów, ich stopień trudności, zasady punktacji powinny uwzględniać zarówno fazy rozwoju biologicznego jak i poszczególne etapy szkolenia

III. Szkolenie chłopców w wieku 13-14 lat

Harmonijny rozwój organizmu ulega pewnym zaburzeniom. Główną tego przyczyną są skokowe zmiany zachodzące w organizmie na skutek dojrzewania płciowego. Dotyczą one zarówno sfery fizycznej, jak i psychi­cznej. Z tego też względu okres ten uważa się za niezwykle trudny w prowadzeniu pracy szkoleniowej i wymagają od prowadzącego zajęcia dobrego przygotowania pedagogicznego. Dlatego w programie szkolenia należy uwzględnić indywidualne predyspozycje ćwiczących i umiejętnie je rozwijać. Dotyczy to szczególnie nauczania techniki, jak również zaakceptowania gry na ulubionej pozycji. W szkoleniu techniczno - taktycznym doskonalić wyuczone elementy, jak również wprowadzić nowe: przyjęcie piłki piersią z półobrotem, przyjęcie głową, podanie piłki toczącej się i z lotu bez przyjęcia, zwody, dryblingi, uderzenia z półwoleja, W atakowaniu należy zwracać uwagę na zmianę miejsc, wychodzenie na wolną pozycję, w obronie , natomiast na umiejętne ustawianie się w stosunku do przeciwnika, krycia każdy swego, pressing.

W zakresie podnoszenia na wyższy poziom ogólnej sprawności fizycznej zwracać uwagę na takie cechy jak; szybkość, skoczność, gibkość, przy czym koniecznie egzekwować poprawność wykonywania poszczególnych ćwiczeń.

III.1. Zadania szkoleniowe na poszczególne okresy

I okres (01.09-15.11)

• okresowe badania lekarskie

• praca nad ogólną sprawnością fizyczną

• nauczanie i doskonalenie techniki

• nauczanie i doskonalenie taktyki

• kontrola poziomu sprawności ogólnej i specjalnej

• udział w zawodach sportowych

II okres (15.11-15.03)

• praca nad ogólną sprawnością fizyczną

• praca nad techniką indywidualną

• gry szkolne

• kontrola poziomu sprawności ogólnej i specjalnej

• kontrolne badania lekarskie

III okres (15.11-30.06)

• praca nad ogólną sprawnością fizyczna

• nauczanie i doskonalenie techniki

• udział w zawodach sportowych

• zdobywanie norm na odznakę PZPN

IV okres (30.06-31.07)

Przerwa wakacyjna, przekonać chłopców o konieczności kontynuowania aktywności ruchowej w zależności od warunków w jakich będą przebywać podczas wakacji.

V okres (01.08-31.08)

• praca nad ogólną sprawnością fizyczną

• nauczanie i doskonalenie techniki

• nauczanie i doskonalenie taktyki

• gra szkolna

Celowym byłoby zorganizowanie w okresie ferii letnich obozu szkoleniowego w ramach kolonii (14- 21 dni), a w okresie ferii zimowych obozu szkoleniowego w wymiarze 12- 14 dni. Podczas kolonii zajęcia fizyczne można organizować dwa razy dziennie przy czyn muszą być one prowadzone w różnych atrakcyjnych formach. W pozostałych okresach zajęcia należy prowadzić 3-4 razy w tygodniu. Czas trwania zajęć od 80 - 100`. Chłopcy w wieku 13- 14 lat powinni rozgrywać mecze na boiskach posługując się piłką taką, jaką grają, juniorzy. Czas trwania meczu - 2 x 55` z przerwą 10`.

Rozgrywki mistrzowskie od szczebla okręgu (mistrzostwa szkół, gmin, dzielnic), maksymalna ilość spotkań w ciągu roku ~ 35.

III.2. Przykładowy mikrocykl treningowy I okresu

Trening I.

• mała zabawa biegowa;

• żonglerka noga, głową, udem oraz dowolnym sposobem;

• gra uproszczona

Trening II.

• ćwiczenia ogólnorozwojowe z piłkami

• ćwiczenia techniczno— taktyczne w trójkach

• gra bułgarska''

Trening III.

• gimnastyki ogólnorozwojowa:

a) ćwiczenia biegowo - gimnastyczne

b) sztafety biegowe (akcent - szybkość)

• ćwiczenia z piłka w dwójkach

• wrzut piłki oburącz do partnera, który po przyjęciu jej dowol­nym sposobem prowadzi piłkę i drybluje nadbiegającego współćwiczącego

• podanie piłki głową (żonglerka w dwójkach)

• podania na dobieg v/ lewo i w prawo bez przyjęcia

• w odległości do 2 m. naprzeciw siebie szybkie odbijanie piłki w dowolnym sposobem bez przyjęcia (praca nóg)

• podania piłki nogą w locie

• jak w ćwiczeniu e) - zamiast wrzutu prowadzenie piłki, przedryblowanie partnera i po przebiegnięciu kilku metrów, podanie do partnera z półobrotu

• prowadzenie piłki za biegnącym partnerem, stale zmieniającym kierunek biegu, dwie serie po 50 sęk.' na zmianę

• uderzenie prostym podbiciem

• nauka strzałów (ćwiczenia w dwójkach)

• jedynki ustawienie z piłkami na linii autowej z lewej i z pra­wej strony bramki-. Dwójki na linii środkowej boiska naprze­ciw swoich współćwiczących, od których przyjmują dośrodkowanie, następnie prowadzą, dryblują nadbiegających współ-ćwiczących i oddają strzał do bramki

• prowadzenie i rozgrywanie piłki w biegu zakończone strzałem na bramkę przy agresywnie przeszkadzającym obrońcy

• prowadzenie po linii pola karnego piłki strzał do bramki z ćwierć obrotu

• „stałe fragmenty gry” - rzut wolny bezpośredni

Trening IV

Zawody towarzyskie lub zawody mistrzowskie.

III.3. Przykładowy tygodniowy mikrocykl II okresu

Trening I

• technika indywidualna (przerobienie poszczególnych elementów technicznych, żonglerka)

• ćwiczenia ogólnorozwojowe (akcent - zwinność)

• gra uproszczona (czwórkami lub trójkami)

Trening II

Piłka ręczna: przyjęcie piłki piersią, podanie do partnera prostym podbiciem. Strzał na bramkę z podaniem partnera prostym podbiciem

• - ćwiczenia ogólnorozwojowe z piłkami lekarskimi

• - sztafety biegowe z prowadzeniem piłki

• - gra uproszczona 5x5

Trening III

• ćwiczenia ogólnorozwojowe z piłkami

• ćwiczenia na wybranych odcinkach piłkarskiego toru przeszkód młodzieżowej odznaki PZPN

• "koszykówka" - strzały głową do tablicy z podania partnera

• zajęcia na krytej pływalni

W przypadku korzystnych warunków atmosferycznych oraz istniejących możliwości organizacyjnych, warto wprowadzić w miesiącach styczeń luty-marzec dodatkowe zajęcia w niedzielę. Przedpołudniowe zajęcia w terenie - przebieżki, atletyka terenową gry i zabawy, bardzo korzystnie wpływają na młody organizm. Czas trwania zajęć około 60`.

III.4. Przykładowy tygodniowy mikrocykl III okresu

Trening III

- zabawa biegowa z piłkami w terenie

- tenis nożny 4x4

Trening III

• - ćwiczenia biegowe gimnastyczne z piłkami

• - ćwiczenia TT w małych formach gry uproszczonej 2x2

1. na ograniczonym polu wzajemne przekazywanie piłki zakończone strza­łem do małych branek

2. jak wyżej, drybling z prowadzeniem piłki na wolną pozycję i podanie do partnera

3. jak w pkt a) - podania w dwójkach na utrzymanie piłki

4. jak wyżej: kilkakrotnie rzucanie piłki i odbijanie głową a w dogo­dnym momencie wyjście na wolną pozycję Ł uderzenie rzuconej piłki, głową w kierunku bramki

5. jak wyżej: dwóch w bramkach i dwóch w polu: z podanej piłki głową jeden stara się zdobyć bramkę

• Gry uproszczona - zastosowanie w grze wyuczonych elementów techniczno - taktycznych.

Trening III

• omówienie poszczególnych stałych fragmentów gry

• ćwiczenia ogólnorozwojowe z piłkami

• gra szkolna; przerabianie stałych fragmentów. W czasie gry stwarzać sytuacje do wielokrotnego powtarzania stałych fragmentów gry.

Treść szkolenia V okresu winna być realizowana na letnich zgrupowaniach szkoleniowych w/g oddzielnie opracowanego programu. W przypadku braku możliwości organizacji skoszarowanego zgrupowania, nakreślony program V okresu może być realizowany w ramach obozu dochodzącego w miejscu zamieszkania chłopców-. Od inwencji i zmysłu organizacyjnego prowadzących taki obóz zależy czy stanie się on również ciekawym przeżyciem dla uczestników.

I II etap szkolenia młodzików kończy cykl nauczania podstawowego. Kierownictwo sekcji powinno dokonać oceny wyników i na uroczystym spotkaniu z chłopcami w obecności zarządu klubu i zaproszonych rodziców wręczyć nagrody i dyplomy za wyniki w szkoleniu oraz Młodzieżowe Odznaki PZPN za uzyskanie odpowiedniej ilości punktów. W przykładowych, tygodniowych mikrocyklach pominięte zostały części wstępne i końcowe, które jako części składowe każdej lekcji powinny być ogólnie znane i stosowane.

IV. Szkolenie juniorów młodszych

Do kategorii juniorów młodszych należą chłopcy 15 i 16 - letni. Z uwagi na ich rozwój biologiczny, jak również na poprzednie przygo­towanie fizyczne, można z tą grupą chłopców rozpocząć planowy, syste­matyczny trening sportowy, realizując go w oparciu o podstawowe zało­żenia metodyczne i strukturalne. Uwzględnić przy tym należy obowią­zujący system rozrywek. On to bowiem obliguje konieczność programo­wania pracy szkoleniowej w dwóch zasadniczych cyklach jesiennym l, wio­sennym, a te s kolei ulegają rozbiciu na 5 okresy: przygotowawczy, startowy i przejściowym.

Pracę z juniorami młodszymi traktować należy jako pierwszy zasadni­czy etap treningu specjalistycznego, w którym, oprócz doskonalenia osiągniętego poziomu techniczno - taktycznego, należy stopniowo lecz zdecydowanie zwiększać obciążenia treningowe, w ślad za tym wzrastać powinna ilość rozegranych meczów. Juniorzy młodsi powinni bez uszczerbku dla zdrowia znosić podobny zakres pracy treningowej jak juniorzy starsi, s tym jednak, że krótszy będzie czas trwania pracy oraz nieco niższa intensywność. Juniorzy odznaczający się dobrymi warunkami fizycznymi oraz wyróżniający się poziomem wyszkolenia techniczno-taktycznego powinni być włączeni do grupy starszych, a nawet senio­rów. Korzystniej byłoby jednak tworzyć kilkuosobowe grupy szkole­niowe, z których wyłaniać się powinno, jednostki mogące przy właściwe zintensyfikowanej pracy zasilić kadrę pierwszego zespołu seniorów.

Ogólne wskazania metodyczne

1. Zakres wyszkolenia technicznego rozszerzyć do całkowitego opano­wania wszystkich elementów technicznych i umiejętności stosowa­nie ich w grze.

2. W nauczaniu -techniczno - taktycznym stosować formy i środki zbli­żone do warunków normalnej gry z pozorującym i aktywnie walczącym przeciwnikiem.

3. W szkoleniu taktycznym juniorów należy dążyć do uniwersalności wprowadzając elementy z zakresu taktyki pozycyjnej.

4. W szkoleniu techniki stosować ćwiczenia kilkoma piłkami jedno­cześnie. Stosowanie tych ćwiczeń wyrabia orientację, a uwaga zawodnika jest przenoszona z piłki odbitej na nadlatującą.

5. W treningu, nauczaniu i doskonaleniu techniki należy w pełni wykorzystać przyrządy i przybory. Podnoszą one atrakcyjność szkolenia

6. Nauczanie taktyki należy ukierunkować na opracowanie następujących elementów:

1. doskonalenie stałych fragmentów gzy

2. nauczanie różnych wariantów gry w atakowaniu i bronieniu

3. nabycie umiejętności gry w określonych systemach i ich, wariantach

4. opanowanie umiejętności realizacji specjalnych zadań w czasie gry

5. umiejętność gry w kontrataku

6. przechodzenie z akcji obronnej do atakowania i z atakowania do obrony

7. zgrywanie linii, formacji i członów w zespole

8. przyswojenie umiejętności obrony aktywnej - "pressing"

7. Doskonalić umiejętności taktyczne w grze przy pomocy ćwiczeń na atakowanie i bronienie (2:1, 5:2, 5:5, 1:1, 2:2, 3:5, 5:5), gier uproszczonych, gier pomocniczych i gier szkolnych

8. W szkoleniu juniorów należy równolegle z nauczaniem specjalistycznym dążyć do podnoszenia na wyższy poziom ogólnej sprawności fizycznej

Temu celowi służyć będą środki zaczerpnięte z zakresu:

• gimnastyki podstawowej, gimnastyki akrobatycznej, gier i zabaw bieżnych, skocznych, zwinnościowych

• - sporty uzupełniające; koszykówka, piłka ręczna, uproszczone rugby, siatkówka, pływanie, tenis, łyżwiarstwo, hokej na lodzie, lekkoatletyka - sprinty, skoki, w dal i wzwyż, bieg przez płotki.

• - ćwiczenia siłowe skierowane na rozwój siły dynamicznej, przy zacho­waniu odpowiednich proporcji w obciążeniu (obciążenie małe i średnie)

Z juniorami młodszymi istnieje konieczność większego zindywidualizowania ćwiczeń, ich samodzielnego wykonywania. Dotyczyć to powinno zarówno wybranych ćwiczeń sprawnościowych, jak i ćwiczeń technicznych.

IV.1. Przykładowy mikrocykl treningowy w podokresie przygotowania ogólnego

Trening I

1. ćwiczenia ogólnorozwojowe - sztafety biegowe, ćwiczenia zwinnościowe, ćwiczenia gibkościowe- 40'

2. gra w koszykówkę

Trening II

1. ćwiczenia techniczne z pilicą - 30 `

2. ćwiczenia ogólnorozwojowe a akcentem na skoczność ze wstawkami gibkości - 20 `

3. sztafety biegowe z prowadzeniem piłki- 20 `

4. gra uproszczona w piłkę nożną 2x10'

Trening III

1. ćwiczenia ogólnorozwojowe z piłką - 30 `

2. ćwiczenia ogólnorozwojowe z akcentami siły przy; drabinkach (w dwójkach)

3. - ćwiczenia z piłkami w trójkach

4. - gra uproszczona 5:5

Trening IV

- mała zabawa biegowa

IV.2. Przykładowy mikrocykl treningowy w podokresie przygotowania specjalnego

Trening I

- ćwiczenia ogólnorozwojowe z piłkami w dwójkach

- trening stacyjny z akcentem na rozwój siły dynamicznej ~ gra uproszczona 5 s 5

Trening II

- piłka ręczna: przerabianie poszczególnych elementów technicz­nych w grze

- ćwiczenia ogólnorozwojowe z akcentami siły z piłkami lekarskimi

- sporty uzupełniające: koszykówka

- gra uproszczona 3 l 5

Trening III

- ćwiczenia biegowe w terenie

- gimnastyka akrobatyczna

- gra uproszczona w piłkę ręczną (strzał piłki nogą lub głową z podaniem partnera).

Trening IV

- przebieżki terenowe /atletyka terenowa/ lub zabawa biegowa z piłkami w terenie

IV.3. Wskazówki metodyczne do nauczania specjalistycznego

W światowym piłkarstwie obserwuje się ciągła ewolucję w prowadzeniu walki sportowej. Dotyczy to szczególnie rozwiązań taktycznych, co z kolei łączy się z dużymi umiejętnościami technicznymi. Elementy te, oprócz pracy nad wysoką sprawnością fizyczną wyznaczają kieru­nek nowoczesnego nauczania i treningu w piłce nożnej. Należy temu trendowi sprostać należy począwszy od pierwszych dni szkolenia dzieci i młodzieży nauczać ćwiczenia techniczne w ruchu, a dosko­nalić w grze. Oczywiście na różnych etapach szkolenia należy do­bierać odpowiednie elementy techniczne i taktyczne. Hasło „w treningu jak w grze” powinno stanowić podsta­wowe „credo” w nowoczesnym nauczaniu gry w piłki nożnej dzieci i młodzieży. Taka forma stwarza możliwość zapoznania z istotą ,walki aportowej już na etapie nauczania wstępnego i przyczynia się do kształtowania cech wolicjonalnych, cech niezbędnych do osiągnięcia wysokich wyników sportowych. Piłka nożna jest grą kontaktową. Walką o piłkę na całej długości i szerokości boiska charakteryzują; się zawodnicy wszystkich czołowych. drużyn świata. Oznacza to, że podstawową formą treningu ma być gra na duże bramki zespołów 11- osobowych. Należy dążyć w treningu do stosowania różnych innych ćwiczeń, w których to, w kontakcie z przeciwnikami ćwiczący będzie dosko­nalił poszczególne elementy techniczne, jak również realizował zadane fragmenty taktyczne.

IV.4. Przykłady ćwiczeń doskonalących technikę w grze

1. Nauczanie elementów technicznych podczas gry w piłki; ręczną

1. dwa zespoły 5-7 osobowe ~ gra na dwie bramki w piłkę ręczną

Założenia: chwyt piłki rękami, podania do partnera prostym podbiciem, strzał do bramki głową

2. gra jak wyżej, z tym, że ćwiczący przed chwyceniem piłki rękami przyjmuje ją piersią lub udem

3. gra jak w pkt "b", lecz podanie piłki do partnera głową a strzał do bramki prostym podbiciem

4. zespoły 4 - 5 osobowe - gra w siatkówkę bez siatki, strzały do bramki głową lub nogą

5. zespoły 4—5 osobowe gra w piłkę nożna na małe bramki na dwa dotknięcia piłki przyjęcie jedną nogą - oddanie lub strzał druga nogą

6. gra jak w pkt "e" z jednym, dotknięciem piłki

7. jak "e" lecz przed przyjęciem piłki zwód

8. inne

Podane wyżej ćwiczenia i gry stanowią tylko nieliczne wybrane formy, dzięki którym można utrwalać pewne nawyki ruchowe, kształtować koordynację ruchową, spowodować dużą aktywność ruchową oraz zwiększyć zainteresowanie zajęciami,

IV.5. Przykłady gier i zabaw doskonalących panowanie nad piłką

1. „Piłka w kole” - ćwiczący tworzą koło, jeden wchodzi do środka ćwiczący na obwodzie podają sobie piłkę ciągle zmieniając miejsca, zawodnik w koło stara się dotknąć piłki nogą, W takim przypadku zmienia miejsce z zawodnikiem, który niedokładnie podał. Stosować różne rodzaje uderzeń piłki. Przy większej ilości ćwiczących utworzyć dwa koła.

2. Jak wyżej, podania w kole z dwoma odbierającymi. Zawodnicy ustawieni na obwodzie koła podają sobie piłkę, która nie może wyjść z koła. Obaj odbierający próbują dotknąć (przechwycić piłki). "Trzy pola" - pola karne dzieli się na trzy części, jeden zespół staje w środkowym polu, dwa pozostałe w skrajnych sektorach. Środkowy sektor tworzy korytarz szerokości bramki. Zawodnicy bocz­nych pól 3-4 piłkami starają się trafić w poszczególnych zawodników środkowego pola. Wygrywa zespół, który w określonym czasie ma więcej trafień. Zmiana pól po każdej `ucie lub dwóch `utach.

3. „Bitwa o piłki”. Dwa pola gry rozdziela się dwumetrowym polem neutralnym. Każdy zespół posiada 4 piłki i ma je jak najszybciej przerzucić na pole przeciwnika. Po przerzuceniu wszystkich piłek do jednego pola, przerywa się grę i ten zespół, któremu wrzucono wszystkie piłki otrzymuje punkt `usowy. Zwycięża drużyna o najmniejszej ilości punktów `usowych.

4. „Kto celniej strzela”. Ćwiczący zataczają określonej wielkości koło, do którego wchodzi jeden z zawodników, pozostali starają się go trafić piłka. Trafiający zmienia zawodnika w kole. Sposób uderzenia ustala trener. Grę prowadzić z jednym lub kilkoma w kole.

5. „Polowanie na lisa” Ćwiczący biegają po dowolnie określonym terenie. Na sygnał zatrzymują się, a wyznaczonych 2-5 „myśliwych” strzałem z miejsca stara się trafić któregoś z „lisów”. Gdy strzał jest niecelny, myśliwy zmienia miejsca z licem. Wygrywa myśliwy który w określonym czasie "upoluje" najwięcej lisów, lisy mogą uchylać się przed strzałami, ale nie wolno im się ruszać z miej­sca, zaś myśliwym prowadzić piłkę.

6. „Wybijanka”. Grający dzielą się na dwie drużyny, jedna ustawia się w kole w rozsypce a druga na jego obwodzie. Ci na obwodzie podają sobie piłkę w odpowiednim momencie starają się trafia któregoś z zawodników w kole. Trafiony wychodzi z koła. Gra trwa do momentu wybicia wszystkich zawodników w kole. Następuje zmia­na pól. Trener mierzy czas a zwycięża drużyna , która w krótszym czasie wykona zbicie zawodników.

7. „Piłka graniczna”. Gra toczy się na całym boisku lub na jego połowie. Dwie drużyny ustawiają się w rozsypce na swoich połowach zawodnicy wykopują piłkę określonym sposobem na pole drużyny przeciwnej starając się zdobyć teren i zepchnąć przeciwnika za linie końcową.

8. „Piłka myśliwska” zawodnicy ustawiają się w rozsypce na boisku (16 x 20 m). Jeden wyznaczony na myśliwego stara się ustrzelić któregoś z uciekających. Sposób uderzenia dowolny, a każdy trafiony pomaga myśliwemu. Wygra ten który do końca gry nie zostanie trafiony. Myśliwi podają sobie piłkę. Z piłką nie wolno przebiec więcej jak 5—5 kroków.

9. „Wyścig piłek” Drużyny ustawiają się w określonej odległości od siebie w zwartych rzędach. Naprzeciw staje zawodnik z piłką. Na sygnał zawodnik z piłką podaje ją •ustalonym wcześniej sposobem kolejno do każdego zawodnika w rzędzie. Zwycięża drużyna kończąca wcześniej grę.

10. Jak wyżej, piłka podawana jest górą. Po odbiciu piłki odbijający wykonuje przysiad umożliwiając tym wykonanie ćwiczenia. następnemu. Ostatni w rzędzie odbija piłkę głową i biegnie na czoło kończąc grę okrzykiem "gotów"'.

11. „Poczta” Określona ilość zespołów ustawia się w dwóch szeregach, 6-8 zawodników w ustalonej odległości. Na sygnał zawodnik stojący na lewym lub prawym skrzydle startuje a piłką do najbliższego partnera stojącego w szeregu naprzeciw. Po przekazaniu piłki zajmuje miejsce na końcu szeregu, do którego przekazał piłkę.

12. „Wyścig piłek” Ustawienie zespołów .jak w poprzedniej erze, z tym, że zamiast prowadzenia piłki, zawodnicy podają piłkę określonym sposobem. Odległość między szeregami należy regulować;w zależności od stopnia zaawansowania technicznego ćwiczących.

13. „Król” Zawodnicy podzieleni na grupy, ustawiają się w półkola z tym,.zamiast prowadzenia piłki; jeden z nich ustawia się w określonej odległości przed półkolem i na sygnał rzuca ręką piłkę do stojących w półkolu. Zawodnicy w półkolu oddają piłkę określonym sposobem. Za złe wykonanie zadania zawodnik idzie na koniec półkola. Zwycięża zawodnika który miał najmniej złych przyjęć i podań.

14. „Piłka w tunelu” Zawodnicy ustawieni w .rzędach w szerokim rozkroku przytrzymują się za biodra na odległość wyprostowanych ramion. Na sygnał ostatni a rzędu startuje prowadząc piłkę do przodu, gdzie z półobrotu, uderza piłkę wewnętrzną częścią stopy, kierując ją między rozstawionymi, nogami do ostatniego który kontynuuje ćwiczenie.

15. „Wyzwalanie się piłki”. Dwie drużyny po 5-6 ćwiczących ustawiają się w rozsypce na połowach boiska do siatkówki. Na sygnał zawodnicy odbijają piłkę nogą lub głową na pole gry przeciwnika, starając się ażeby obydwie piłki znalazły się równocześnie na jego połowie. Każdorazowo, gdy dwie piłki znajdą się na połowie . przeciwnika drużyna zdobywa punkt.

16. „Dwa ognie”. Boisko o wymiarach 20 x 16 m podzielone na dwie części. Z prawej i lewej strony boiska -tworzymy 2 metrowy korytarz oznaczony liniami. W ten sposób boisko składa się z czterech pól; dwóch szerszych (miasta) i dwóch węższych („obozy jeńców). Drużyny zajmują w rozsypce miejsca w "miastach" licząc po 8 - 12 zawodników. Zawodnicy po przechwyceniu piłki zaczynają bombardowanie przeciwnika. Trafiony zawodnik wycofuje się do obozu jeńców znajdującego się poza miastem drużyny przeciwnej. Jeniec może przejmować piłki przebywające na jeno polu ery i strzelać do przeciwnika. Może również zostać wykupiony, o ile zdoła przejąć podana piłkę do niego. W takim przypadku jeniec prowadzi ją z powrotem do swojego miasta, skąd albo strzela do przeciwnika albo podaje ją górą do pozostającego w niewoli partnera, ażeby go oswobodzić. Obie drużyny starają się; ażeby jeńcy nie zdobywali piłki. Zwycięża drużyna, która weźmie do niewoli wszystkich przeciwników, lub jeżeli po upływie określonego czasu weźmie do niewoli więcej jeńców. Jeżeli zawodnik tak przyjmie strzał, że piłka się od niego odbije trafienie jest ważne.

17. „Przewodzenie piłek” Zawodnicy ustawieni w 3 - 4 rzędach Naprzeciw rzędów w odległości 10 - 15 m narysowano linie. Ma bliższej linii naprzeciwko rzędów ustawiamy po 2 - 4 piłek Na sygnał pierwsi z rzędów startują do swoich piłek i przewodzą po jednej piłce na wysokość drugiej linii. Po przeprowadzeniu wszystkich piłek ćwiczący biegnie do swego rzędu i dotknięciem ręki upoważnia drugiego ćwiczącego do powtórzenia tej samej czynności, z tym, że piłki będą przenoszone z drugiej linii na pierwszą. Zwycięża rząd który najszybciej wykonał zadanie.

18. „Obrona palików”. Z ośmiu palików wbitych w boisko tworzymy koło o średnicy 10 m. Dwie drużyny po 7 zawodników prowadzi grę przez określony czas ( 10 - 15`. Jedna drużyny broni a druga stara się dowolnie prowadzonymi zagrywkami doprowadzić do trafienia piłką w palik. Za każde trafienie w palik zalicza się drużynie atakującej 1 pkt. Po upływie określonego czasu następuje zmiana ról.

Bibliografia

1. Bauer Gerhard ,,Jak grać w piłkę nożną"

2. Dział Szkolenia PZPN ,,Unifikacja piłki nożnej.

3. Jeleń Jerzy “Pół wieku piłkarskich mistrzostw świata"

4. Przybylski Wojciech. “Piłka nożna cz. II - trening'"

5. Talaga Jerzy ,,ABC młodego piłkarza".

6. Talaga Jerzy ,,Atlas ćwiczeń piłkarskich" (technika)

7. Talaga Jerzy ,,Trening piłki nożnej".

8. Talaga Jerzy ,,Taktyka piłki nożnej".

2

Etapy nauczania techniki i taktyki piłki nożnej

---