Teoretyczne podstawy wychowania
Data: 10.10.2011 r.
Temat: Wprowadzenie do teorii wychowania jako nauki
Teoria wychowania jest jednym z działów pedagogiki, obok teoretycznych podstaw kształcenia (dydaktyki). Wyróżniamy dwa ujęcia pedagogiki jako nauki:
Pedagogika to nauka o wychowaniu, której przedmiotem jest działalność wychowawcza mająca na celu wyposażenie całego społeczeństwa w wiedzę, przygotowanie ogólne i zawodowe, zainteresowania, systemy wartości, postawy i przekonania oraz przygotowanie do oddziaływania na własny rozwój. Na przedmiot pedagogiki składa się również samowychowanie i samokształcenie, czyli świadome i zamierzone oddziaływanie takich czynników, jak wszelkie organizacje, szkoły i środki masowej komunikacji. Jest to ujęcie według Wincentego Okonia.
We współczesnej pedagogice i teorii wychowania zakłada się, że podstawowym celem wychowania jest przygotowanie jednostki do tego, aby była ona zdolna do samorealizacji.
Pedagogika to nauka o celach, treściach, metodach, środkach i formach, a także o zasadach wychowania. Zajmuje się ona procesami świadomego i celowego oddziaływania na rozwój człowieka we wszystkich formach jego życia i dzięki tym oddziaływaniom jednostka powinna osiągnąć optymalny poziom rozwoju osobowości, zdobyć wiedzę o otaczającej rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej oraz nabyć takie umiejętności i sprawności, które pozwoliły by na właściwe funkcjonowanie w życiu społecznym.
Nauki dzielimy na dwie grupy:
nauki teoretyczne
nauki praktyczne
Pedagogika jest nauka praktyczną (każda nauka praktyczna w pewnym zakresie jest również nauką teoretyczną) o wyraźnej podbudowie w refleksji filozoficznej. Na gruncie pedagogiki związek między teoria a praktyką jest bardzo silny. Ta cecha przypada także teorii wychowania. Teoria wychowania, jak wskazuje nazwa powinna być zbiorem różnych teorii, przy czym teoria nazywamy zbiór pewnych spójnych sądów uogólniających. Teoretyczne podstawy wychowania to określenie bardziej trafne, zostało ono zaczerpnięte z Zachodu. Teoria wychowania jest dyscypliną stosunkowo młodą. W Polsce jej rozwój przypada na okres po II wojnie światowej.
Relacje zachodzące pomiędzy pedagogiką a teorią wychowania:
Pedagogika zajmuje się wychowaniem w tzw. szerokim ujęciu i przez to wychowanie rozumiemy celowe, świadome dokonywanie zmian w osobowości człowieka, przebiegające w postaci interakcji społecznych. Odnosi się do całej osobowości człowieka.
Teoria wychowania za przedmiot obiera wychowanie w wąskim ujęciu, czyli takie, które odnosi się tylko do jednej sfery osobowości człowieka.
Wyróżniamy dwie sfery w osobowości człowieka:
Sfera emocjonalno - motywacyjna - w niej znajdują się tzw. dyspozycje kierunkowe. Nadają one zachowaniom człowieka pewien kierunek. Są to: postawy, ideały życiowe, wartości, zamiłowania - do tej sfery odnosi się wychowanie wąskim zakresie, tym zajmuje się teoria wychowania. Teoria wychowania zajmuje się wychowaniem, które jest odróżniane od nauczania.
Sfera intelektualno -sprawnościowa - dyspozycje instrumentalne, są instrumentem działania człowieka. Wśród nich można wymienić: wiadomości, umiejętności, sprawności, nawyki, inteligencję. Kształtowaniem tej sfery osobowości zajmuje się dydaktyka, czyli nauka o nauczania - uczeniu się. Człowiek, które ma ją rozwiniętą to człowiek wysoko wykształcony - intelektualista.
Inteligencja emocjonalna - umiejętność wyczuwania emocji innych ludzi i kierowania własnymi emocjami.
Między tymi sferami nie ma zależności, inaczej związku samoistnego. Nie wpływają one na siebie samoistnie. W praktyce wychowawczej łączy się oddziaływania na obie sfery osobowości człowieka - proces dydaktyczno - wychowawczy - równocześnie uczymy i wychowujemy.
Teoria wychowania zajmuje się wychowaniem w wąskim ujęciu, które polega na kształtowaniu postaw i innych cech osobowości dzieci i młodzieży łącznie ze stwarzaniem im warunków ułatwiających samoaktualizację drzemiących w nich konstruktywnych możliwości. Teorię wychowania szczególnie interesuje rozwój moralny, kulturalny człowieka, a w mniejszym stopniu jego rozwój umysłowy.
Czym zajmuje się teoria wychowania:
Teoria wychowania zajmuje się formułowaniem celów, które mogą lub powinny być realizowane w procesie wychowawczym oraz ukazywaniem związanych z nimi wartości i powinności, np. norm moralnych, ideałów, tzw. dezyderatów moralnych głoszonych w filozofii, religii i aksjologii (nauka o wartościach).
Teoria wychowania zajmuje się projektowaniem działalności wychowawczej, tzn. wypracowuje ona sposoby, które umożliwiają realizowanie określonych celów wychowania oraz ułatwiają wychowankom samoaktualizację własnych szans rozwojowych w sferze pozytywnych cech osobowości.
Teoria wychowania zajmuje się rozmaitymi czynnikami, głównie psychospołecznymi, które warunkują powodzenie lub niepowodzenie zaprojektowanej rzeczywistości wychowawczej. Mieczysław Łobocki do tych czynników, które wpływają pozytywnie na wychowanie zalicza:
podmiotowe traktowanie wychowanka
racjonalne organizowanie ich życia i pracy
umiejętne nawiązywanie z nimi relacji interpersonalnych -interakcji, stosunków wychowawczych
poznawanie wychowanka
umożliwianie wychowankom samodzielnego kierowania własnym rozwojem
ad. a)
Podmiotowe traktowanie wychowanka stoi w opozycji do traktowania przedmiotowego. Polega ono na tym, że traktujemy druga osobę jako kogoś, kto ma własną tożsamość, która odróżnia go od innych, a jego postępowanie zależy w głównej mierze od niego samego. I tak rozumiana podmiotowość jest podstawowym celem metodą wychowania, tzn. wychowujemy kogoś tak, aby on sam siebie postrzegał jako podmiot własnych działań i aby w sposób podmiotowy potrafił traktować innych. Podmiotowość jako metoda wychowania polega na tym, że w procesie wychowania tworzymy jak najwięcej sytuacji, w których wychowanek doświadcza własnej podmiotowości. Posiada bardzo duży zakres swobody.
ad. c)
Interakcje są najbardziej istotnym elementem klimatu wychowawczego. Relacje powinny być dialogowe - konstruktywne relacje na których powinno opierać się współczesne wychowanie.
ad. e)
Trzeba tworzyć takie sytuacje, które by pozwoliły wychowankowi na właściwe podejmowanie decyzji życiowych, planowanie własnego życia i dojrzałe kreowanie siebie.
Teoria wychowania jest dyscypliną, której przedmiot stanowi usystematyzowana, spójna i uporządkowana wiedza o wychowaniu, jego celach, treściach, metodach i formach oraz o środkach i uwarunkowaniach. Współczesna teoria wychowania zawiera bardzo dużo różnych ujęć teoretycznych i ideologicznych. W konsekwencji przedmiot współczesnej teorii wychowania opiera się na różnych modelach wychowania i rozmaitych sposobach myślenia o istocie wychowania.
Data: 17.10.11.
Teoria wychowania w relacjach z innymi naukami
Teoria wychowania współpracuje ze wszystkimi naukami. Współczesne problemy to tzw. problemy multiinterdyscyplinarne, które muszą być rozwiązywane z punktu widzenia innych dziedzin wiedzy. Z dorobku niektórych teoria wychowania korzysta stale, natomiast do innych odwołuje się doraźnie. Najważniejsze z nich to:
Historia wychowania - składa się ona z dwóch działów:
historia myśli wychowawczej
historia instytucji
Odwołując się do wiedzy historycznej na gruncie teorii wychowania jesteśmy w stanie określić, które techniki były skuteczne. Pozwala nam ona pozytywnie lub negatywnie zweryfikować stosowane kiedyś metody i sposoby oddziaływań wychowawczych.
Teoria wychowania współpracuje również z naukami medycznymi. Wśród nich najważniejsze są biomedyczne podstawy rozwoju wychowania - dostarczają one wiedzy na temat funkcjonowania poszczególnych narządów i układów, zdrowia i choroby, mówią o podstawowych chorobach i możliwościach zapobiegania im (również w środowisku szkolnym) i czynnikach które służą utrzymaniu zdrowia i o tych, które zdrowiu szkodzą.
Szczególnego znaczenia nabiera układ kostno- mięśniowy, nerwowy, hormonalny i cała konstytucja psychiczna danego ucznia. Układ kostno- mięśniowy mówi nam, np. o wadach postawy, o tym jak je korygować i jak im zapobiegać. Układ ten wpływa również na wybór określonych ćwiczeń fizycznych na lekcji w-f, kierowanie uczniów na gimnastykę korekcyjną. Teoria wychowania współpracuje także z układem hormonalnym, który wiąże się, np. z niedoczynnością bądź nadczynnością tarczycy (może to prowadzić do pewnych trudności dydaktycznych). Układ nerwowy z konstytucją psychiczną - wszelkie nieprawidłowości odbijają się na osiągnięciach w szkole, np. inna metoda pracy z dzieckiem, które ma ADHD, nerwice - indywidualne metody oddziaływań dydaktyczno-wychowawczych; dziecko o słabej konstrukcji psychicznej to z reguły dziecko, które wycofuje się z kontaktów z klasą, staje się ofiarą (uczeń nieśmiały, lękliwy, o obniżonej samoocenie, niskim poczuciu własnej wartości, cichy, nie angażuje się).
Proces wiktymizacji - proces prowadzący do stania się ofiarą przemocy.
Istotna jest także wiedza na temat uzależnień. Trzeba zwracać uwagę również na uczniów, którzy często chorują, mają wysoką absencję w szkole, gdyż nieobecności nie pozostają bez wpływu na osiągnięcia szkolne. Dla takich dzieci organizuje się specjalne dodatkowe zajęcia wyrównawcze, tzw. reedukacja, dodatkowa pomoc i organizowanie samopomocy uczniowskiej, w rzadkich przypadkach stosuje się zasadę indywidualizacji, czyli prowadzi się indywidualne zajęcia w domu ucznia. Dobra strona tego typu nauczania: uczeń jest w stanie szybko nadrobić zaległości, niekiedy wyprzedza program, jaki jest przerabiany w klasie, cała uwaga jest skupiona na tym jednym, konkretnym uczniu. Złe strony takiej nauki: brak współpracy, współdziałania, komunikacji i rywalizacji.
Psychologia - jest to nauka o aktywności człowieka, o jej przejawach, formach i czynnikach determinujących. Jednym z działów psychologii jest psychologia ogólna - zajmuje się podstawowymi procesami poznawczymi człowieka takimi jak: postrzeganie, myślenie, zapamiętywanie, uczenie się i uwaga. Drugi działem jest psychologia rozwojowa - zajmuje się rozwojem człowieka od urodzenia aż do śmierci. Współpracując z tymi dwoma działami nauczyciel zyskuje wiedzę o tym, jakie są możliwości dziecka w danych wieku, co pozwala na stawianie mu określonych wymagań. Nauczyciel i wychowawca wiedząc w jakim momencie niejako znajdują się procesy poznawcze dziecka może stosować najbardziej efektywne metody oddziaływań. Teoria wychowania współpracuje także z psychologią społeczną i wychowawczą które zajmują się społecznym kontekstem kształtowania się rozwoju psychiki człowieka, dodatkowo psychologia wychowawcza zajmuje się tym, co dzieje się w psychice człowieka wtedy, gdy jest on poddawany oddziaływaniom wychowawczym, np. co może czuć dziecko, gdy na nie krzyczymy, gdy jest bite? Ostatnim działem psychologii jest psychologia kliniczna. Dostarcza wiedzy na temat zdrowia psychicznego, wiedzy o uzależnieniach, na temat konstrukcji psychicznej człowieka, która wiąże się z funkcjonowaniem ucznia w szkole, z zaburzeniami lub chorobami psychicznymi.
Socjologia - jest to nauka o społeczeństwie. Najściślej pedagogika współpracuje z socjologią wychowania. Działem pedagogiki który kooperuje z socjologią wychowania jest pedagogika społeczna. Obie nauki (socjologia wychowania i pedagogika społeczna) mają ten sam przedmiot, którym jest społeczny kontekst procesów wychowania. Podstawowym założeniem jest to, że wychowanie nie odbywa się w tzw. społecznej izolacji, tzn. wychowawca i wychowanek nie są odosobnieni, a wychowanie jest uwikłane w różne inne czynniki, które wpływają modyfikująco na proces wychowania. Socjologia jest nauką teoretyczną, ona jedynie opisuje i wyjaśnia rzeczywistość wychowawczą. Pedagogika społeczna jako nauka praktyczna nie tylko opisuje i wyjaśnia rzeczywistość wychowawczą, ale też określa sposób, w jaki możemy przekształcić tę rzeczywistość. Dlatego też mówi się, że pedagogika jest tzw. nauką prakseologiczną (nauka o skutecznym działaniu).
Cechy wychowania:
Złożoność procesu wychowania
Odwołując się do koncepcji psychologicznej człowieka wiemy, że jego zachowanie jest uwarunkowane czynnikami wewnętrznymi i zewnętrznymi. W związku z tym o wynikach wychowania decydują zarówno czynniki wrodzone wewnętrzne, jak również oddziaływania środowiskowe (to, jak środowisko społeczne na nas wpływa). Możemy powiedzieć, że wychowanie jest adaptacją do panujących norm. W procesie adaptacji wyróżniamy dwa etapy: asymilację i akomodację. Asymilacja - przyswajanie nowych norm, które podlegają przeobrażeniu pod wpływem norm przyswojonych wcześniej, czyli nowe normy przystosowują się do norm wcześniej przyjętych. Akomodacja - proces odwrotny do asymilacji, tzn. stare normy, które już kiedyś przyjęliśmy przystosowują się do norm nowych. Jeżeli wychowanie rozpatrujemy jako proces nabywania norm to ważne są dwa momenty: akceptacja normy i uwewnętrznienie normy. Norma jest uwewnętrzniona wtedy, kiedy staje się wewnętrznym nakazem moralnym, gdy jednostka zachowuje się zgodnie z tą normą nawet wtedy, kiedy mogą jej grozić za to kary.
Relatywność, czyli względność.
Możemy postępować zgodnie z całą naszą wiedzą pedagogiczną, ale i tak nie jest powiedziane, że osiągniemy wychowawczy sukces. Stawiamy jedynie hipotezy. Dzieje się tak dlatego, że na wychowanka oddziałują różne inne czynniki. Wychowanek może bowiem przejawiać tzw. aktywność własną skierowaną na realizację zupełnie innych celów niż te stawiane przez wychowawcę. Istotny jest fakt, że osobowość człowieka znajduje się w ciągłym procesie rozwojowym. Osobowość się kształtuje, w związku z tym zmienia się człowiek i nie jesteśmy w stanie określić, kim ta osoba się stanie. Na tę ostatnią prawidłowość zwraca uwagę Florian Znaniecki.
Długotrwałość
Wychowanie jest procesem cało-życiowym, tzn. podlegamy wpływom wychowawczym od urodzenia przez całe życie, również w okresie dorosłości i starości.
Intencjonalność
Data: 34.10.2011 r.
Wychowanie zawsze jest procesem intencjonalnym, tzn. jest to proces podejmowany z intencja dokonania trwałych zmian w osobowości wychowanka. Tę intencjonalność wychowania podkreślali: H. Muszyński, A. Gurycka, B. Suchodolski, A. Lewin, R. Wroczyński. Wychowawców dzielimy na dwie grupy:
pierwsza to wychowawcy zawodowi, czyli osoby, które profesjonalnie zajmują się wychowaniem, np. nauczyciele, wychowawcy w szkołach, internacie, domu dziecka i innych placówkach opiekuńczo-wychowawczych. U tych wszystkich wychowawców występuję świadomość celów wychowania. Są oni świadomi celów wychowania, a także tego jakie cle realizować i w jaki sposób z racji wykonywanego zawodu.
Druga to wychowawcy naturalni, np. rodzice, którzy nie są świadomi celów wychowania, ale są świadomi swojej intencjonalności. Realizują pewną misję.
W przypadku obu tych grup inaczej postrzegana jest odpowiedzialność za wychowanie. Wychowawcy zawodowi ponoszą odpowiedzialność na miarę tego, czy postępują zgodnie z funkcjonującą wiedzą pedagogiczną. Nie ponoszą odpowiedzialności za skutki, gdyż wychowanie jest relatywne (liczą się również czynniki genetyczne). W przypadku wychowawcy naturalnego odpowiedzialność określają jego intencje. Nie możemy rodzica pociągać do odpowiedzialności, biorąc pod uwagę to, czy stosował on się do nauki, czy też nie, ponieważ rodzic takowej wiedzy nie posiadał. Kierujemy się tym, czy rodzic chciał dla dziecka dobrze. Są pewne niebezpieczeństwa, które wiążą się z intencjonalnością. Pierwsza to taka, że poczuwając się do tej odpowiedzialności za wychowanka możemy stawiać wychowankowi cele mało realne, które skazują dziecko na porażkę. Inną jest fakt, że możemy się poczuwać do nadmiernej odpowiedzialności za dziecko, tzn. chcemy urobić tego wychowanka zgodnie z naszym ideałem, zamysłem, co prowadzi do nadmiernego sterowania dzieckiem - nie liczymy się z indywidualnymi preferencjami, predyspozycjami, zamiłowaniami, ale nakłaniamy go do własnej woli (tzw. szczyt pedagogiczny - przepedagogizowanie, co prowadzi do przesadnie emocjonalnego reagowania na przewinienie ze strony ucznia, np. słowa : „Zawiodłem się na tobie”, wypowiedziane przez nauczyciela do konkretnego wychowanka).
Interakcyjność
Wychowanie zawsze przebiega w postaci interakcji społecznych, tzn. zawsze zachodzi pomiędzy wychowawcą a wychowankiem. W zależności od tego, jaki jest układ tych relacji możemy wyróżnić następujące modele wychowanka, które z kolei leżą u podstaw różnych koncepcji wychowania. Również określony typ relacji wskazuje na styl kierowania wychowawczego.
I typ to układ wzajemnych relacji, charakterystycznych dla wychowania tradycyjnego:
Wychowawca Nauczyciel Rodzic Dorosły
Wychowanek Uczeń Dziecko Dziecko
Jest to przykład relacji asymetrycznych z wyraźną nadrzędnością wychowawcy i podrzędnością wychowanka. Pomiędzy jednym i drugim rozpościera się tzw. sfera władania. Wychowawca jest stroną aktywną, a dziecko stroną bierną. Poszczególne normy, zasady określa wychowawca, zaś wychowanek ma się dostosować. W tej relacji dorosły jest wszechwiedzący i z takiej pozycji działa i postępuje. Dziecku natomiast zostawiony jest stosunkowo niewielki zakres swobody. Są to relacje przedmiotowe (nauczyciel jest podmiotem, a uczeń przedmiotem oddziaływań wychowawczych). Jest to autokratyczny styl wychowania, w którym wg Janowskiego nauczyciel częściej stosuje kary aniżeli nagrody, posługuje się nakazami i zakazami, sam określa normy i zasady w klasie, natomiast mówiąc o sobie i klasie używa sformułowań: „ja” i „wy”, zamiast „my” (co oznacza, że wychowawca nie w pełni identyfikuje się ze swoją klasą).
II typ to relacja odwrotna - asymetryczna, z tą różnicą, że tutaj to dziecko włada rodzicem, bądź wychowawcą. Liczy się dziecko, jego zachcianki i kaprysy, dorosły jest marginalizowany. Występuje tzw. narcyzowanie dziecka.
Wychowanek Uczeń Dziecko Dziecko
Wychowawca Nauczyciel Rodzic Dorosły
III typ relacji J. Wilczycka określa jako „obok istnienie”, tzw. relacja obok istnienia. Zborowski określa je jako relacje rzeczowe, formalne. Nie ma wzajemnej więzi emocjonalnej. Panuje obojętność, oschłość. Rodzic, który ubiera, karmi, zaspokaja potrzeby materialne, ale nie zaspokaja rozmowy z dzieckiem, nie zwraca uwagi na problemy egzystencjalne dziecka.
Wychowawca // Wychowanek Nauczyciel // Uczeń
Taka relacja prowadzi do tego, że dziecko często trafia do grup destruktywnych. Im są luźniejsze więzi w rodzinie, tym większa podatność dziecka na wpływ innych grup i odwrotnie.
Jest to styl liberalny wychowania, gdzie jednolitego sytemu wychowawczego nie ma. Nikt wychowankiem nie kieruje.
IV typ to relacja wartościowa, konstruktywna, podmiotowa, asymetryczna.
Wychowawca Wychowanek Nauczyciel Uczeń
Nikt nikim nie włada, występuje dwustronny przepływ informacji. Wychowawca wpływa na wychowanka i wiele się od niego uczy. Nauczyciel kształtuje system wartości ucznia, w chodzi w jego system, a następnie stwarza własny, tzw. dialog z wartościami. Podstawową formą komunikowania się, metodą i zasadniczym celem wychowania jest dialog. W relacji tej nie ma narzucania, wychowawca proponuje i wspiera. Przy takim kształcie relacji występuje tzw. demokratyczny styl kierowania wychowawczego, tzn. wychowawca posługuje się przede wszystkim nagrodami, wspólnie z uczniami ustala normy i zasady, utożsamia się z klasą, aktywizuje uczniów i wspiera inicjatywy uczniowskie. Relacja ta ma znaczenie osobotwórcze.
Temat: Podstawowe dziedziny wychowania
Data: 7.11.2011 r.
Wyróżnia się cztery podstawowe dziedziny wychowania:
Wychowanie zdrowotne
Wychowanie moralne
Wychowanie estetyczne
Wychowanie umysłowe
Wychowanie zdrowotne
Na temat tego wychowania mówi się od niedawna. W ostatnim czasie ukształtował się nurt edukacja zdrowotna i zaczęła ona być realizowana jako przedmiot w szkole. Skąd taki pomysł? Najważniejszą przesłanką bywa fakt mówiący o tym, że jesteśmy społeczeństwem ludzi chorych, co wytycza konieczność realizowania edukacji prozdrowotnej. Głównymi przyczynami naszych chorób są przede wszystkim:
Przewlekły stres, który osłabia odporność organizmu, z reguły powstaje na tle trudnych warunków życia, wiąże się z brakiem poczucia pełnej stabilizacji bytowej - stabilizacja socjalna, a także z faktem posiadania, bądź nieposiadania pracy;
Bezrobocie wpływa na całą rodzinę, funkcjonującą jako system, powoduje popadanie rodziny w sferę ubóstwa społecznego, a to z kolei prowadzi do zaburzenia w obrębie wszystkich pełnionych przez rodzinę funkcji, występuje obiektywna trudność w znalezieniu pracy, która to daje poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji; z pracą związana jest również wysokość zarobków, która jest zbyt niska.
Zanieczyszczenie środowiska - w środowisku naturalnym ludzie żyją dłużej.
Używki, głównie alkohol i palenie tytoniu powodują wszelkie choroby, a nawet skracają długość życia. Wyróżnia się dwie grupy przyczyn picia:
pierwsza to picie z powodu frustracji
druga to przyczyny kulturowe - tradycja narodowa „dużo i często”, model picia współczesnego Polaka: mocny alkohol, coraz więcej piwa - to, że piwo jest modne oznacza, że inicjację alkoholową rozpoczyna więcej dzieci; coraz powszechniejszy jest alkoholizm kobiet, który wynosi ponad 20%
Niewłaściwa dieta - zamiast białkowo-witaminowej - węglowodanowo-tłuszczowa
Brak ruchu
Profilaktyka zdrowotna - zapobieganie chorobom, wykonywanie określonych badań, utrzymywanie systematycznego kontaktu z lekarzem, co powinno opierać się na pewnej świadomości człowieka, odnośnie własnego zdrowia. Te wszystkie czynniki powinny być zawarte w programie edukacji, a także to, jak niwelować stres.
Wychowanie zdrowotne - to kształtowanie kultury zdrowotnej, przy czym kultura zdrowotna to ogół wartości, przywiązanych do zdrowia fizycznego i psychicznego, a także jednostkowego i społecznego w wymiarze indywidualnym. Kultura zdrowotna polega na świadomej i stałej pracy nad sobą, na poczuciu odpowiedzialności za zdrowie własne i innych osób i na wrażliwości na potrzeby zdrowotne. Wychowanie zdrowotne wiąże się z przekazywaniem wiedzy o zdrowiu i kształtowaniem pozytywnych postaw, które przejawiają się jako zachowania prozdrowotne.
Zdrowie - według definicji minimalnej - jest wtedy, kiedy nie ma choroby.
Definicja rozszerzona rozpatruje zdrowie na trzech płaszczyznach:
zdrowie fizyczne/ somatyczne - czyli dobry stan organizmu, tej płaszczyzny dotyczy definicja minimalistyczna,
zdrowie psychiczne - stan pełnej integracji osobowości człowieka, zarówno pod względem strukturalnym, jak i funkcjonalnym, równowaga wewnętrzna, psychiczna, jest to stan współbrzmienia ze stanem innych osób z otoczenia zewnętrznego,
zdrowie społeczne - człowiek jest zdrowy, kiedy potrafi nawiązywać właściwe relacje społeczne, gdy właściwie funkcjonuje w grupie społecznej i wywiązuje się ze swoich ról społecznych.
Zdrowie - to nie tylko dobry stan organizmu i brak choroby, ale także dobre samopoczucie, dobry stan fizyczny i psychiczny oraz właściwe relacje społeczne.
Wychowanie zdrowotne znajduje się na pograniczu medycyny i pedagogiki.
Medycyna dostarcza wiedzy na temat zdrowia, tzn. określa pojęcie zdrowia, pewne warunki, które sprzyjają zdrowiu, a które mu szkodzą, pojęcie choroby, co jej sprzyja i jak jej zapobiegać, funkcjonowanie poszczególnych narządów i układów człowieka.
Pedagogika określa sposoby wychowania zdrowotnego, tzn., określa formy, metody i środki wychowania zdrowotnego, czyli jak wychowywać do zdrowia.
Jakie warunki muszą być spełnione, aby cele wychowania zdrowotnego mogły zostać osiągnięte?
Światowa Organizacja Zdrowia wskazuje na:
trwały pokój i podstawowe warunki bytowania
równość w zakresie dostępu do placówek służby zdrowia
edukacja
stabilny system ekologiczny
sprawiedliwość społeczna, również jeśli chodzi o dostęp do instytucji zajmujących się zdrowiem
Światowa Organizacja Zdrowia mówi, że w wyniku oddziaływań prozdrowotnych człowiek powinien:
być odpowiedzialny za zdrowie
być propagatorem ruchu promowania zdrowia
przejawiać aktywną rolę w zakresie utrzymywania i osiągania zdrowia
posiadać zdolność do rozpoznawania i artykułowania własnych potrzeb zdrowotnych
mieć prawo do uzyskiwania informacji, które dotyczą jego zdrowia
W jakich środowiskach powinno zachodzić wychowanie zdrowotne:
rodzina - szczególnego znaczenia nabierają:
warunki sanitarno - higieniczne
wzory osobowe, czyli zachowania rodziców, rodzeństwa, członków bliższej i dalszej rodziny w odniesieniu do własnego zdrowia -
dziecko nabywa zachowań prozdrowotnych obserwując własnych rodziców - metoda własnego przykładu.
właściwa z punktu widzenia higieny organizacja życia (higieniczny rozkład dnia, odpowiedni sposób odżywiania, wypoczynek czynny, równowaga między czasem pracy, a czasem odpoczynku)
wykład 14.11.
środowisko szkoły -
-stworzyć warunki w celu ogólnej higienizacji szkoły
* odpowiednia lokalizacja szkoły- w pewnej odległ. od ruchliwych ulic, nie w centrum dużych miast, oddalona od centrum ale z zachowaniem dobrej komunikacji, zlokalizowanie szkoły blisko obiektów rekreacyjnych, boisk
*dbałośc o odpowiednie oświetlenie- odpow. natężenie naświetlenia i kąt padania promieni słonecznych
* walka z hałasem (czynnik pobudz. do wzrostu agresywności uczniów)
*odpowiedni sprzęt meblowy- meble dostosowane do wzrostu uczniów, meble rosnące wraz z uczniami, niedostosowanie- wzrasta ryzyko wad postawy
*przeładowane tornistry uczniów - albo podręczniki w szkole albo podwójne podr., mniej zadawania zadań by można bło podręczniki zostawiać w szkole
*czystość pomieszczeń
* organizowanie w szkole żywienia i dożywiania- przede wsyztkim dla uczniów dotknietych ubóstwem
Barbara Smolinska- Weiss- wprowadziła termin dziecięca bieda- dotyczy on całokształtu braków związanych z ubóstwem społecznym- potrzeby biologiczne, emocjonalne, edukacyjne
-higienizacja procesu dydaktyczno-wychowawczego- takie opracowanie harmonogramu zajęć szkolnych aby było to jak najbardziej korzystne z punktu widzenia higieny pracy
*codziennie mniej więcej ta sama ilośc godzin
*lekcje z tych przedm., które są uznawane za trudne powinny być w środku dnia, lekcje trudne nie powinny być ani w poniedziałek ani w piątek
*lekcje wf powinny być na końcu
*w ciągu tygodnia najwyżej 2, 3 zadania klasowe, w ciągu 1dnia powinno być 1 zadanie klasowe (nie dotyczy to sprawdzianów z ostatniej lekcji)
*należy dać uczniowi odpowiednią ilość czasu na przygotowanie trudnego, obszernego zadania klasowego, nie powinno sie zadawać wypracowania z dnia na dzień
* zadając zadania klasowe powinniśmy respektować prawo ucznia do wypoczynku, na weekend nie powinno się dawać dużo zadań ,
*zadając zadania domowe powinniśmy sie kierować zasadą, że zadania trudne powinny być rozwiązywane na lekcji, natomiast do domu powinny być zadawane zadania łatwiejsze
- opieka zdrowotna nad uczniami
*opieka lekarsko- higieniczna- tzw. bilansów,
*organizowanie korektywy ortodontycznej, korekta wad zgryzu
*korektywy logopedycznej- wczesne korygowanie wad wymowy przez logopedę
*korektywa ortopedyczna
*kierowanie ucznia do odpowiednich form zajęć korekcyjnych
*współpraca nauczycieli z rodzicami uczniów,
*kontrole sanitarno- higieniczne- tzw. przeglądy czystości
- szeroko rozumiane wychowanie zdrowotne
*realizowanie treści dydaktycznych wynikających z programu
*prowadzenie różnych działań, które wspierają realizację programu, organizowanie w szkole tzw. propagandy zdrowia poprzez organizowanie różnych akcji, tworzenie właściwej atmosfery pracy w szkole, organizowanie zajęć rekreacyjnych, kształtowanie nawyków racjonalnego organizowania sobie czasu wolnego
*aktywizacja młodzieży w ramach prac związanych z ochroną zdrowia,
*uświadamianie rodziców-kształtowanie kultury zdrowotnej rodziców
Wyszukiwarka