POLITYKA GOSPODARCZA

1. Proszę określić pojęcie polityki gospodarczej w jej dualnym wymiarze.

Politykę gospodarczą można określić za pomocą następujących zwrotów: interwencjonizm państwowy, ekonomiczna rola państwa, palityka ekonomiczna państwa. Pojęcia te oznaczają świadomy wpływ państwa na procesy ekonomiczno - społeczne, czyli określanie celów gospodarczo społecznych i dążenie do ich realizacji za pomocą dostępnych metod i narzędzi.Instrumenty:interwencjonalizm administracyjny(ustalanie ogólnych zasad funkcjonowania podmiotów gospodarczych), interwencjonalizm pośredni(oddziaływanie na gospodarkę za pomocą instrumentów o charakterze ekonomicznym, np. podatki), planowanie rozwoju gospodarczego (ustalanie celów i priorytetów gospodarczych), interwencjonalizm bezpośredni (przejmowanie przez państwo funkcji podmiotu gospodarczego z wszystkimi tego konsekwencjami).

2. Podaj dwie definicje polityki gospodarczej.

• Dyscyplina naukowa, zajmująca się badaniem oddziaływania państwas na gospodarkę, bada funkcjonowanie mechanizmów ekonomicznych w oparciu o teorie makroekonomiczne.

• świadomy wpływ państwa na procesy ekonomiczno - społeczne, czyli określanie celów gospodarczo społecznych i dążenie do ich realizacji za pomocą dostępnych metod i narzędzi.

3. Czy różnice w poziomie rozwoju gospodarczego krajów wywierają wpływ na

charakter polityki gospodarczej.

Różnice w poziomie rozwoju gospodarczego znacznie wpływają na stosowaną politykę gospodarczą. Z tego względu kraje różnią się skalą i dostępnością środków, które mogą być przez nie wykorzystywane do prowadzenia polityki gospodarczej. Niestety zróżnicowanie poziomu rozwoju gospodarczego jest nieuniknione. Klasyfikacja krajów ze względu na rozwój:

• kraje o wysokich dochodach

• kraje o średnich dochodach

• kraje o niskich dochodach

4. Na czym polega dyfuzja innowacji?

Ostatni etap procesu innowacji, Dyfuzja innowacji jest procesem rozprzestrzeniania się, upowszechniania innowacji firmie i gospodarce, występującym wtedy, gdy po pierwszym udanym zastosowaniu nowego rozwiązania technicznego lub organizacyjnego następuje jej przyswojenie przez inne przedsiębiorstwa.

5. Wymień główne cechy polityki gospodarczej państwa w warunkach globalizacji.

• Bankructwo interwencjonalizmu bezpośredniego(odsunięcie się od interwencjonalizmu na szczeblu mikro)

• ujednolicenie reguł gry rynkowej

• podnoszenie konkurencyjności gospodarki narodowej w warunkach glabalizacji

• przeciwdziałanie marginalizacji społecznej

6. Przedstaw istotę systemu kolektywistyczno-kompetytywnego (socjalizmu

rynkowego).

Jest to konstrukcja teoretyczna - nie występuje w żywej gospodarce. Ten system był popierany przez zwolenników socjalizmu. Niestety przez fakt, iż ten system jest niereformowalny, nie mógł on funkcjonować w gospodarce. Istota realnego socjalizmu wyklucza jego współistnienie z rynkiem, ponieważ podstawą gospodarki rynkowej jest własność prywatna, natomiast socjalistycznej własność społeczna, czyli państwowa. Niektórzy ekonomiści modelem socjalizmu rynkowego określają gospodarkę Chin, jednak niesłusznie. Gospodarka Chińska polega na zastąpieniu gospodarki państwowej gospodarką rynkową, a przy tym zachowuje dyktatorską władzę partia komunistyczna.

7. Przedstaw istotę systemu kolektywistyczno-planowego (realnego socjalizmu).

W tm systemie wystepuje:

• społeczna własność środków produkcji - dwie formy własności socjalistycznej: własności państwowej(dominująca), własność spółdzielcza(będzie stopniowo zanikać w miarę postępów w budowie komunizmu)

• cel produkcji: maksymalne zaspokojenie stale rosnących materialnych i kulturalnych potrzeb ludności, w oparciu o najwyższą technikę.

• Zastąpienie żywiołowej gospodarki kapitalistycznej gospodarką planową , która miała na celu planowy i proporcjonalny rozwój gospodarki socjalistycznej

• gospodarka planowa zapewniała nieprzerwany i szybki wzrost produkcji przy najwyższej technice, dzięki czemu kraje socjalistyczne rozwijały się szybciej niż kapitalistyczne.

• Obowiązywała socjalistyczna zasada podziału według pracy: od każdego według jego zdolności- każdemu według jego pracy. Ta zasada uległa modyfikacji po powstaniu komunizum: od każdego według jego zdolności- każdemu według jego potrzeb.

7. Proszę krótko przedstawić warunki polityczne i gospodarcze w okresie

poprzedzającym wprowadzenie Planu Balcerowicza.

• Zadłużenie zagraniczne ponad 40 mld dolarów

• deficyt budżetowy ponad 25% i nie pozwalał na wypłatę pełnych wynagrodzeń pracownikom sektora państwowego

• bardzo wysoka stopa inflacji, sięgająca nawet ok2000%

• scentralizowana gospodarka, zacofana

• słaby krus pieniądza, jego kurs w stosunku do walut wymienialnych uniemożliwił prawidłowy rachunek ekonomiczny, system finansowy nie pozwalał na jego wykorzystanie w oddziaływaniu na gospodarkę

• niski poziom zyciowy społeczeństwa, warunki mieszkaniowe postawiły Polskę na przed ostatnim miejscu w Europie (ostatnia Albania), stan zdrowotny pogarszał się (przewidywany okres życia wynosił 71 lat, dla kobiet 76, mężczyzn 67)

8. Proszę krótko przedstawić podstawy prawne tzw. Planu Balcerowicza.

• Ustawa o prawie bankowym - zakaz finansowania deficytu budżetowego poprzez dodruk pieniędzy. Miała na celu zahamowanie spadku kursu złotego i zachęcenie do oszczędności. Dzięki tej ustawie udało się zapobiec zwiększaniu czarnego rynku. Wprowadzono samodzielność banku centralnego i powierzono mu prowadzenie polityki monetarnej.

• Ustawa o kredytowaniu- znosiła preferencje kredytowe dla przedsiębiorstw państwowych i wiązała stopę oprocentowania ze stopą inflacji. Podmioty zaciągające kredyt wcześniej, musiały dostosować się do nowych warunków prawnych (konieczność spłaty kredytu o wysokim oprocentowaniu spowodowanym inflacją). Ustawa doprowadziła do funkcjonowania banków w odpowiednich warunkach.

• Ustawa o gospodarce finansowej przedsiębiorstw państwowych - likwidacja gwarancji istnienia wszystkich państwowych przedsiębiorstw niezależnie od osiąganych wyników. Stwarzała możliwość prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych.

• Ustawa o podatku od ponadnormatywnych wynagrodzeń - państwowi pracodawcy zobowiązani byli do płacenia 'popiwku' gdy dopuszczalny poziom wynagrodzeń został przekroczony. Celem było utrzymanie płac nominalnych na stałym poziomie przy wzroście cen realnych. Było to zmniejszenie siły nabywczej wynagrodzeń, cvo przeciwdziałało inflacji.

• Ustawa o nowych zasadach opodatkowania - jednolite zasady płacenia podatków przez przedsiębiorstwa z różnych gałęzi gospodarki. Prowadziła do równych praw na rynku.

• Ustawa o prawie dewizowym - wewnętrzna wymienialność złotego, znosiła państwowy monopol w handlu zagranicznym. Zobowiązywała przedsiębiorstwa do odsprzedaży państwu określonych limitów walut obcych. W przyszłości miała objąć zewnętrzną wymienialność złotego.

• Ustawa o prawie celnym - równe prawa dla wszystkich podmiotów gospodarczych, zasady równego cła.

• Ustawa o działalności gospodarczej prowadzonej przez inwestorów zagranicznych - znosiła popiwek dla zagranicznych inwestorów. Perspektywa repatriacii zysków w przyszłości.

• Ustawa o zatrudnieniu - możliwość zwolnień z pracy przez przedsiębiorstwa, system pośrednictwa pracy, uchylała ustawę o osobach uchylających się od pracy, dopuszczała istnienie bezrobocia.

• Ustawa o warunkach szczególnych zwalniania pracowników - ochrona ludzi przed zwolnieniami (szczególnie grupowymi), zapewnianie odprawy finansowej, zasiłki dla bezrobotnych, miała zapewnić stabilizację finansową rodzin dotkniętych skutkami transformacji ustrojowej.

9. Proszę wymienić podstawowe założenia i kierunki realizacji Planu Balcerowicza.

Podstawowymi założeniami planu Balcerowicza było zduszenie hiperinflacji, natomiast w długim okresie dążenie do przebudowy gospodarki centralnie kierowanej na gospodarkę rynkową. W pierwszej kolejności zastosowano liberaslizację cen. Wystąpiło zjawisko inflacji korekcyjnej, polegającej na korygowaniu cen i dopasowaniu jej do cen rynkowych. Poprzez liberalizację cen dostosowano gospodarkę do gospodarki rynkowej. Był to sygnał dla przedsiębiorców prywatnych, by inwestować i skupić się na określonej działalności gospodarczej, natomiast dla przedsiębiorców państwowych oznaczało to powstanie konkurencji. Te czynności wpłynęły oczywiście na spadek popytu krajowego. W pierwszej połowie 1990 roku odnotowywano skokowy wzrost cen, oznaczającego dopasowanie popytu do podaży.

10. Proszę przedstawić główne instrumenty walki z inflacją zastosowane w Planie

Balcerowicza.

• stały kurs złotego (9.500 zł za 1 dolara, zabezpieczeniem kursu był kredyt udzielany przez MFW)

• dodatnia realna stopa oprocentowania depozytów (zachęcało do oszczędzania, podnosiło cenę kredytu, ograniczało konsumpcję)

• indeksacja płac i wynagrodzeń w sferze budżetowej, przy czym wzrost płac nie był w pełni rekompensowany

• wprowadzenie popiwku (tempo wzrostu inflacji nie wpływało na wzrost wynagrodzeńkażda podwyżka płac powyżej dopuszczalnej normy nakładała podatek od 200 do 500%)

• restrykcyjna polityka fiskalna (wprowadzenie długu publicznego, możliwośc zaciągania kredytu bankowego ale bez warunków preferencyjnych)

11. Proszę omówić najważniejsze - Pani/Pana zdaniem - skutki (pozytywne i negatywne) Planu Balcerowicza.

Skutki pozytywne:

• obalenie dominującej roli państwa w gospodarce (rozpoczęcie prywatyzacji, zniesienie planów gospodarczych, państwo ma za zadanie ustanawianie prawa dotyczącego działalności podmiotów gospodarczych)

• powstała swoboda działalności gospodarczej (powstanie wielu nowych przedsiębiorstw)

• wzrost wydajności pracy i konkurencyjność firm na rynku

• współpraca gospodarcza z zagranicą (wzrost eksportu do krajów zachodnich)

• stabilizacja waluty (zaufanie do waluty krajowej)

• rynek sprzedawcy wyparty przez rynek nabywcy

Skutki negatywne:

• pogorszenie warunków życiowych pracowników najemnych

• spadek PKB, funduszy inwestycyjnych, liczne bankructwa przedsiębiorstw prywatnych i państwowych, spadek dochodów budżetowych w kolejnych latach

• spłacanie kredytów przy wysokim poziomie oprocentowania

12. Proszę przedstawić pojęcie i klasyfikację „szarej strefy” oraz jej związek

z rachunkiem PKB/DNB.

Szara strefa - niezarejstrowana działalność gospodarcza (nieformalna, nielegalna). Inaczej można to ująć jako działaność, która nie działa na mocy prawa, nie zgłoszona do opodatkowania. Jest to działalność przestępcza. Wielkość szarej strefy jest szacowana, ale nie składa się na rachunek DNB, gdyż nie widnieje w ewidencji statystycznej państwa.

14. Omów krótko politykę gospodarczą w dziedzinie ograniczania i likwidowania

szarej strefy.

Metody ograniczenia i likwidacji szerej strefy:

• jasne i szybko działające zasady tworzenia i rejestracji przedsiębiorstw, niskie opłaty rejestracji

• niskie podatki dla nowo powstałych przedsiębiorstw

• ulgi podatkowe w przypadku, gdy przedsiębiorstwo chcę inwestować w rozwój

• możliwość korzystania z państwowych centrów wspierania przedsiębiorczości, systemów doradztwa prawnego i finansowego

• stosowanie w długim czasie przez państwo zasad niskich podatków w stosunku do całej gospodarki

15. Przedstaw i zwięźle omów krzywą Laffera oraz skutki ekonomiczne

nadmiernego fiskalizmu.

Krzywa Laffera- przedstawia współzależność pomiędzy wielkością dochodów budżetu państwa z tytułu podatków a wysokością stopy podatkowej. Krzywa zaczyna się od poziomu zerowego, gdyż przy stopie podakowej równej zero dochody budżetu również wynoszą zero. Wraz ze wzrostem stopy podatkowej rosną dochody państwa (jednak dochody znacznie wolniej). W punkcie maksimum dochody budżetu osiągają najwyższy poziom przy określonej wysokości stopy podatkowej, która jest akceptowana przez podatników. Po przekroczeniu pewnego poziomu maksymalnego, jeżeli stopa podatkowa rośnie to doprowadzi do stopniowego spadku dochodów.

16. Podaj definicję polityki handlowej i zdefiniuj najszerzej stosowany

instrument polityki handlowej.

Polityka handlowa - całość przdsięwzięć i działań państwa, których celem jest uzyskanie pewnego wpływu na wielkośc obrotów towarowych oraz strukturę eksportu i importu danego kraju. Najszerzej stosowanym instrumentem polityki handlowej jest cło. Cło - opłata pobierana przy przekraczaniu przez towar granicy celnej danego kraju.

17. Podaj główne cele stosowania ceł.

• Cel fiskalny -uzyskanie wpływów finansowych do budżetu państwa (rola fiskalna cła nie ma charakteru dominującego)

• cel ochronny -zapewnienie ochrony producentom krajowym przed konkurencją zagraniczną(jeżeli jest nałożone cło na towary, to ich cena automatycznie wzrasta, przez co produkty krajowych producentów mają bardziej konkurencyjne ceny)

18. Przedstaw podstawowe rodzaje barier pozataryfowych.

• kwoty wartościowe lub ilościowe, czyli odgórne ograniczenia wielkości importu dóbr i usług.

• zmienne opłaty wyrównawcze - różnica między zmienną ceną rynku światowego na dany towar i stałą (gwarantowaną przez rząd) ceną rynku wewnętrznego

• depozyty importowe

• dodatkowe podatki do importu

• cła antydumpingowe i antysubwencyjne - środki walki z nieuczciwą konkurencją w handlu międzynarodowym, zaliczane do barier handlowych ze względu na możliwość nałożenia celowo cła wyższego niż marża dumpingu lub subsydiów

• zakaz importu (eksportu)

• licencje

• przepisy domieszkowe - wymóg, aby w składzie towarów podlegających wymianie zawierały się określone surowce określone przez importera.

• normy techniczne, wymagania sanitarne i weterynaryjne

19. Co to jest embargo oraz kto i kiedy je stosuje.

Embargo-zakaz importu lub eksportu określonych towarów do lub z danego państwa, czyli ograniczenie handlu i innych stosunków z określonym państwem i jego bojkot na arenie międzynarodowej. Embargo jest instrumentem prawa administracyjnego. Nakładane przez rząd lub międzynarodowe organizacje traktowane jako szczególny środek odwetowy.

20. Podstawowe cele i główne filary polityki stabilizacyjnej.

Poityka stabilizacyjna - działalność państwa zmierzająca do utrzymania wielkości produkcji, w celu zapewnienia maksymalnego wykorzystania czynników produkcji, a zwłaszcza umożliwiającego osiągnięcie pełnego zatrudnienia. Celem polityki stabilizacyjnej jest m.in.przeciwdziałanie wstrząsom uniemożliwiającym normalny tok działania gospodarki. Filary polityki stabilizacyjnej:

• polityka fiskalna (budżetowa), prowadzona przez rząd

• polityka monetarna prowadzona przez Bank Centralny

21. Przedstaw ogólny schemat dochodów i wydatków budżetu państwa. Co to jest

deficyt budżetowy i nadwyżka budżetowa?

Dochody do budżetu państwa wpływają z:

• podatków bezpośrednich (podatek dochodowy, składki na fundusz ubezpieczeń, podatki od zysków)

• podatki pośrednie(podatki od wydatków, podatki od własności)

• inne podatki i dochody

Wydatki z budżetu państwa:

• świadczenia społeczne

• wydatki na obronę państwa

• ochrona zdrowia

• administracja samorządowa

• pozostałe wydatki państwa

Deficyt budżetowy - nadwyżka wydatków państwa nad jego przychodami.

Nadwyżka budżetowa - nadwyżka dochodów nad wydatkami państwa.

22. Scharakteryzuj zwięźle podstawowy cel działalności NBP na tle celów Fed-u

i Europejskiego Banku Centralnego.

Nadrzędnym celem działalności NBP jest utrzymywanie stabilnego poziomu cen, przy równoczesnym wspieraniu polityki gospodarczej rządu, pod warunkiem że nie ogranicza to nadrzędnego celu NBP.

23. Omów podstawowe funkcje banku centralnego.

Podstawowe funkcje NBP:

• bank emisyjny(emisja znaków pieniężnych, organizowanie obiegu pieniężnego oraz regulowanie ilości pieniądza w obiegu, emisja własnych papierów wartościowych wartość emisji to realizacja określonej polityki pieniężnej)

• centralna bankowa instytucja dewizowa (gromadzenie rezerw dewizowych, zarządzanie rezerwami, podejmowanie czynności bankowych mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego)

• bank banków (kontrolowanie, przestrzeganie prawa bankowego oraz funkcje oszczędnościowe związane z zapewnieniem bezpieczeństwa banków oraz zgromadzonych w nich wkładów pieniężnych, udzielanie pożyczek bankom komercyjnym)

• centralny bank państwa(obsługa skarbu państwa,formułowanie i realizacja polityki pieniężnej, organizowanie procesów rozliczeń).

24. Przedstaw i krótko omów podstawowe instrumenty polityki pieniężnej.

• Narządzia o charakterze administracyjnym(rezerwy obowiązkowe, limity kredytowe)

• narządzia o charakterze rynkowym-stopy procentowe (stopa refinansowa - określa oprocentowanie kredytu udzielanego przez Bank Centralny dla banków komercyjnych, stopa redyskontowa - stopa dyskonta po której banki komercyjne sprzedają bankowi centralnemu weksle w celu zwiększenia swojej płynności, stopa lombardowa -dot.krótkoterminoych kredytów udzielanych bankom komercyjnym pod zastaw papierów wartościowych )

25. Omów zasady operacji otwartego rynku.

Operacje otwartego rynku - dokonywanie przez bank centralny transakcji za pomocą papierów wartościowych z bankami komercyjnymi.

Cele OOR:

• wpływanie na płynność systemu bankowego i zdolność kredytową banków

• oddziaływanie pośrednie lub bezpośrednie na poziom stóp procentowych

• poprawianie efektywności sektora bankowego

Operacje REPO- kupno papierów wartościowych po określonej cenie z jednoczesną odsprzedażą ich po wyższej cenie w określonym dniu (w przyszłości)

Operacje REVERSE REPO - sprzedaż papierów wartościowych bankom komercyjnym z jednoczesną opcją odkupienia ich w późniejszym terminie.

26. Wskaż główne źródła przyrostu podaży pieniądza.

• Zadłużenie netto sektora budżetowego (finansowanie deficytu budżetowego)

• aktywa zagraniczne netto

• kredyty dla przedsiębiorstw oraz gospodarstw domowych

27. W jaki sposób bank centralny może wspomagać politykę gospodarczą w okresie recesji?

• Obniżać wskaźnik rezerw obowiązkowych

• kupywać papiery wartościowe na rynku kapitałowym

• zwiększać kwotę udzielanych kredytów, które będą refinansowane przy odpowiednio obniżonej stopie dyskontowej

28. W jaki sposób bank centralny może wspomagać politykę gospodarczą w okresie

wzrostu napięć inflacyjnych?

• Ograniczyć ilość środków na kredytty refinansowe

• podnieść stopę dyskontową

• podwyższać wskaźnik rezerw obowiązkowych

• sprzedawać obligacje skarbu państwa będące w posiadaniu banku centralnego

29. Przedstaw dwa podstawowe podejścia do polityki przemysłowej.

Polityka przemysłowa to inwestycyjna działalność państwa prowadzona w stosunku do przemysłu, polega na modyfikowaniu alokacji dokonywanej przez rynek. Podejścia do polityki przemysłowej:

• makroekonomiczny i mezoekonomiczny (poziom ingerencji państwa dotyczy całej wybranej branży, jest wybrana określona gałąź przemysłu)

• mikroekonomiczny (wybranę są jedynie określone przedsiębiorstwa)

30. Przedstaw związki między polityką przemysłową a strukturą tworzenia DNB

(relacje między poziomem technologicznym przemysłu a poziomem usług).

Obecnie w gospodarce wysoko rozwiniętej występuje przewaga usług w tworzeniu DNB nad przemysłem, jednak przemysł nadal pełni istotną funkcję. To właśnie przemysł dostarcza podstawowych materiałów i dóbr inwestycyjnych dla całej gospodarki. Tak więc jeżeli przemysł jest na wysokim poziomie, tak cała gospodarka danego kraju jest wysoko rozwinięta.

31. Definicja i podstawowe zadania polityki zatrudnienia.

Polityka zatrudnienia - oddziaływanie władz państwowych na rynek pracy biorąc pod uwagę potrzeby gospodarki kraju i pogodzenie interesów pracodawców i pracowników. Zadania:

• redukcja bezrobocia

• wpływanie na politykę kształcenia w celu dopasowania systemu kształcenia do potrzeb na rynku pracy

• likwidacja ubóstwa

32. Na czym polega polityka strukturalna zapobiegawcza oraz dostosowawcza?

Polityka strukturalna - jest to polityka dotycząca przekształceń strukturalnych w gospodarce, oraz powiązań międzystrukturalnych. Może ona przybierać róźne formy:

• polityki dostosowawczej, czyli popieranie zmian następujących w gospodarce, rząd powinien kłaść nacisk na rozwój nowych dziedzin gospodarki; mogą przy tym hamować upadek niektórych dziedzin, ograniczać swobodną wymianę międzynarodową.

• Polityki zapobiegawczej, opiera się na mechaniźmie rynkowym, popiera inicjatywę prywatną. W tej formie rząd przyjmuje, że na przekształcenia strukturalne najlepiej wpływa mechanizm rynkowy. Rząd nie podejmuje bezpośrednich działań. Jego rola polega na usuwaniu ograniczeń, które hamują sprawne funkcjonowanie rynku.

33. Definicja i rodzaje bezrobocia.

Bezrobocie - zjawisko społeczne polegające na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów. Rodzaje:

• frykcyjne, poziom bezrobocia spowodowany zmianą miejsca zamieszkania lub zmianą zawodu. Obejmuje osoby które nie posiadają pracy z powodu ułomności fizycznych lub psychicznych.

• Strukturalne - dotyczy osób, których kwalifikacje zawodowe nie odpowiadają popytowi aktualnie na rynku pracy. Zmusza praconików do przekwalifikowania się, ale gdy nie mają możliwości szkolenia pozostają bez pracy.

• Keynesowskie - powstaje, gdy w wyniku recesji nastąpił spadek zagregowanego popytu, a płace i ceny nie dostosowały się do tej zmiany, co w rezultacie uniemożliwiło pełne zatrudnienie.

• Klasyczne - występuje, gdy płaca utrzymywana jest powyżej poziomu równowagi. Zazwyczaj jest to spowodowane wyznaczonym poziomem płac minimalnych lub efektem związków zawodowych.

• Przymusowe - pracownik jest gotowy zaakceptować poziom płacy występującej na rynku pracy, ale nie może znaleźć zatrudnienia

• dobrowolne - pracownik nie chce zaakceptować zaoferowanej mu pracy, ze względu na wynagrodzenie

• ukryte - występuje w krakajch słabo rozwiniętych, głównie w rolnictwie i wynika z zacofanej gospodarki. Polega na tym, że w gospodarstwach rolnych liczba pracujących jest wyższa niż rzeczywista potrzeba ich zatrudnienia, co w związku z tym sprawia że osoby zatrudnione mają bardzo niską wydajność pracy. Są zbędni w rolnictwie, lecz nie mogą znaleźć innego miejsca pracy. Takie osoby nie są zarejestrowane w urzędach pracy.

34. 
    Krzywa Phillipsa a polityka gospodarcza. Zilustruj wykresem.

Krzywa Phillipsa wyznacza zależność pomiędzy inflacją a stopą bezrobocia. Kształt krzywej pokazuje że w praktyce makroekonomicznej można wybierać pomiędzy wyższą stopą inflacji a niższą stopą bezrobocia lub odwrotnie. Jeśli państwo usiłuje zmniejszyć bezrobocie powinno zwiększyć wydatki, by ułatwić dostęp do taniego pieniądza, a w efekcie zwiększyć skłonność do inwestowania i konsumbcji. Jeśli państwo chce ograniczyć inflację powinno ograniczyć wydatki budżetowe, a bank centralny i komercyjne powinny prowadzić restrukcyjną politykę pieniężną.

35. Aktywne metody przeciwdziałania bezrobociu.

• Publiczne programy zatrudnienia tworzenie przez państwo dodatkowych miejsc pracy w dziedzinach, których nie potrzebuje aktualnie sektor prywatny

• subsydiowanie zatrudnienia bezzwrotna pomoc finansowa na rzecz przedsiębiorstw które nie redukują zatrudnienia lub tworzą nowe miejsca pracy

• pożyczki dla przedsiębiorstw które tworzą nowe miejsca pracy, a także pożyczki bezzwrotne pozwalające prowadzić samodzielnś działalność gospodarczą na własny rachunek

• szkolenia zawodowe dające możliwości bezrobotnym na zdobycie wykształcenia

• usługi pośrednictwa pracy organizują je biura pracy, pozyskiwanie informacji o sytuacji na rynku pracy.

36. Krótko omów trzy podstawowe filary WPR.

• Jedność rynku swobodny przepływ produktów rolnych na rynku unii europejskiej, jednolite ceny, jednolite przepisy

• solidarność finansowa współodpowiedzialność krajów członkowskich za koszty prowadzenia WPR. Obowiązują zasady: środki wnoszone przez kraje członkowskie nie są równoważne ze środkami wydatkowanymi na dany kraj, producenci są odpowiedzialni za zagospodarowywanie nadwyżek produkcyjnych.

• preferencje wspólnotowe ochrona rynku wewnętrznego przed napływem produktów z zewnątrz (cła itp.). wynika to z faktu że koszty produkcji i ceny produktów są wyższe niż ceny głównych producentów światowych w poszczególnych dziedzinach. Taka regulacja zachęca do wymiany wewnątrz ugrupowania.

37. Wskaż skutki wdrożenia WPR.

• Nasilenie wzajemniej wymiany handlowej artykułami rolnymi w ramach ugrupowania

• wysokie obciążenie budżetu UE wydatkami na prowadzenie EWG

• wyprodukowanie znacznych nadwyżek artykułów rolnych. Nastąpiła konieczność eksportu do krajów trzecich, często związanych z subsydiowaniem eksportu, wprowadzeniem limitów produkcyjnych, restykcji

• oderwanie rozwoju rolinictwa ugrupowania od tendencji światowych, obiżenie jego konkurencyjności, negatywny wpływ na światowy rynek produktów rolnych

• osłabienie efektów polityki regionalnej, spowodowane faktem że korzyści wynikające z WPR stały się udziałem dużych i średnich gospodarstw spoza regionów porblemowych

• nasilenie produkcji rolnej doprowadziło do zaburzenia równowagi ekologicznej w wielu regionach ugrupowania

38. Główne kierunki reformy WPR.

• Utrzymanie pozycji ugrupowania jako jednego z największych producentów i eksporterów artykułów rolnych poprzez stworzenie lepszych zasad konkurencji

• zmniejszenie nadwyżek produkcji i ograniczenie intensywnych metod produkcji rolnej i tym samym zmniejszenie niekorzystnego wypływu na środowisko naturalne

• pomoc dla rolników w postaci dopłat do dochodów, co ma być pewną formą rekompensaty za ograniczenia w produkcji

• ustabilizowanie struktury agralnej - zachęta do kontynuowania rolnictwa

39. Co wpłynęło na ewolucję WPR?

Konieczność wprowadzenia zmian wynikała z minimum dwóch powodów:

• Porozumień w ramach WTO, które zakłada liberalizację handlu artykułami rolnymi, co było równoważne ze zwiększeniem dostępu do rynku ugrupowania oraz odchodzenie od subsydiowania ekspotru artykułów rolnych. W związku z tym wystąpiła konieczność zwiększenia konkurencyjności rolnictwa europejskiego na rynkach światowych.

• Perspektyw przystąpienia krajów Europy Środkowej i Wschodniej do UE. Spośród przyjętych krajów jedynie trzy były na wysokim poziomie rozwoju (Słowenia, Malta, Cypr), pzostałe natomiast to kraje o znacznie niższym poziomie rozwoju i słabo rozwiniętym rolnictwie. To rozszerzenie UE spowodowało dylemat, czy czy finansowanie WPR na dotychczasowych zasadach jest nadal możliwe.

40. Koncepcja dominacji w polityce konkurencji amerykańskiej i

unijnej.

• Żaden kraj o gospodarce rynkowej nie może funkcjonować bez ustanowionych regół konkurencji określających zasady działania podmiotów gospodarczych, gdyż zawsze pojawia się tendencja do ograniczenia konkurencji. Celem polityki konkurencji jest stymulowanie i urzymywanie na rynku konkurencji prowadzącej do efektywnej alokacji zasobów.

• W przypadku UE zasady konkurencji zostały zawarte w traktacie Rzymskim, na podstawie których oceniane są zachowania rynkowe i porozumienia przedsiębiorstw. W centrum zainteresowania organów antymonopolowych i plityki konkurencji jest postępowanie wobec monopoli i oligopoli. Na firmy został nałożony obowiązek o zgłaszaniu zamiaru dokonania połączenia, którego rozmiary przekraczają określoną wartość progową.

• W USA fuzje przedsiębiorst są oceniane na podstawie Ustawy Shermana oraz Ustawy Claytona, na mocy których łączenie przedsiębiorstw jest niezgodne z prawem, jeżeli w związku z taką czynnością nastąpi ograniczenie konkurencji lub powstanie tendencja do utworzenia monopolu.

42. Przedstaw kryteria konwergencji wymagane przy przystąpieniu do strefy

euro.

Kryteria fiskalne:

• deficyt budżetu centralnego nie może być większy niż 3% PKB

• dług publiczny instytucji netralnych i lokalnych nie może przekroczyć 60% PKB

Kryteria monetarne:

• stopa inflacji, mierzona wskaźnikiem cen dóbr konsumpcyjnych nie może przekraczać 1,5 punktu procentowego od średniej stopy inflacji trzech krajów członkowskich o najniższym poziomie inflacji

• kraj członkowski powinien akceptować przedział wahań przewidziany w ramach mechanizmu kusowego Europejskiego Systemu Walutowego,(4,5 do 15%)

43.Korzyści i zagrożenia związane z wprowadzeniem wspólnej waluty (euro).

Korzyści:

• eliminowanie niepewności co do kształtowania się kursów walutowych we wspólnocie

• eliminacja przepływów kapitału spekulacyjnego nastawionego na zmianę kursów walutowych

• wzmocnienie efektów funkcjonowania jednolitego rynku europejskiego

• zwiększenie dyscypliny budżetowej krajów wspólnoty

• utrzymanie inflacji na niskim poziomie

• oszczędności w zakresie kosztów transakcyjnych wymiany walut

• waluta europejska jako symbol tożsamości europejskiej powinna przynieść duże korzyści ekonomiczne jak i polityczne

• przeniesienie odpowiedzialności za wspólną politykę pieniężną na szczebel wspólnoty

• wzmocnienie konkurencyjnej pozycji wspólnoty na arenie światowej

Zagrożenia:

• koszty wprowadzenia wauty euro mogą spowodować ograniczenie wydatków na prowadzenie polityki społecznej

• spełnianie kryteriów konwergacji przez kraje członkowskie nie daje gwarancji kontynuowania przez nie porządanych tendencji w ramach unii walutowej

• formalne spełnianie kryteriów konwergencji nie jest równoczesne z konwergencją realną w zakresie gospodarki, co oznacza że kraje będące w strefie euro są zróżnicowane pod względem struktur gospodarki, tempa wzrostu i inflacji.

• Jednolite stosowanie narzędzi plityki pieniężnej może spowodować nieporządane efekty tej polityki w innych krajach, co oznacza że prowadzenie jednakowej polityki pieniężnej jest niemożliwe

44. Przedstaw podstawowe cechy polityki gospodarczej USA.

• Globalizacja i wdrożenie nowych technologii to siła napędowa zmian w gospodarce

• wydatki inwestycyjne na technologie informacyjne i komunikacyjne

• restyrukturyzacja przedsiębiorstw, wprowadzanie nowych technologii

• zapewnienie mobliności rynków finansowych udostępniających kapitał, oraz kapitał wpomagający przedsięwizięcia wysokiego ryzyka

• wspieranie przedsiębiorczości, ułatwianie założenia firmy

• polityka monetarna nastawiona na utrzymywanie inflacji na niskim i stabilnym poziomie

45. Przedstaw podstawowe cechy polityki gospodarczej Japonii.

• Realatywna autonamia państwa

• brak celów społecznych wzrostu gospodarczego i zastąpienie ich ideologią nacjonalizmu sytuacyjnego, czyli mobilizowanie sił społecznych w oparciu o cele i hasła polityczne przyjęte we wcielanej w życie strategii gospodarczej

• realizacja procesu przyspieszonego wzrostu poprzez dokonywanie przekształceń gospodarki, które zapewniają jak najwięcej korzyści komparatywnych. Np.budowa i restrukturyzacja przemysłu, podnosząca konkurencyjność kraju w gospodarce światowej

• dokonalenie systemu ingerencji państwa w gopsodarkę

• zinstytucjonalizowany system kontaktów administracji państwowej z przedsiębiorstwami prywatnymi i sektorem bankowym

• import technologii przy ograniczaniu penetracji gospodarki przez kapitał zagraniczny

• nastawienie firm na długofalowe zyski

46. Przedstaw podstawowe cechy polityki gospodarczej Niemiec.

• Działania i programy w obszarze gospodarki dla wsparcia koniunktury, antykryzysowe oraz deregulacyjne

• Najnowsze tendencje i podejmowane działania w zakresie energetyki i energii odnawialnej

• Działania na rynku pracy

• Działania w zakresie ubezpieczeń społecznych, w tym rolników oraz kosztów pracy

47. Przedstaw podstawowe cechy polityki gospodarczej Chin.

• Wprowadzenie zasad gospodarki rynkowej przy stale wysokim udziale sektora państwowego

• wykorzystanie tanich zasobów siły roboczej w ramach gospodarki rynkowej

• przyciąganie zagranicznych inwestorów, w Chinach zainwestowało 400 firm zagranicznych

• ekspansja zagraniczna - inwestycje bezpośrednie, inwestycje portfelowe

• utrzymanie autorytalnego systemu politycznego KPC

• od 1978 r Chiny są w fazie transformacji gospodarczej i dynamicznego wzrostu gospodarczego. Jest to rezultat reform gospodarczych.

• Chiny są na 2 miejscu na liście światowych potęg gospodarczych.

---