Okolice topograficzne kończyny dolnej. Wśród okolic wyróżniamy następujące:
Okolica pośladkowa
Okolica biodrowa
Okolica uda przednia
Trójkąt udowy
Okolica uda tylna
Okolica kolana przednia
Okolica kolana tylna
Okolica podudzia przednia
Okolica podudzia tylna, zwana okolicą łydkową
Okolica skokowo goleniowa przednia
Okolica skokowo goleniowa tylna
Okolica zakostkowa boczna
Okolica zakostkowa przyśrodkowa
Okolica grzbietowa stopy
Okolica podeszwowa
Okolica zstępowa
Okolica śródstopia
Kości obręczy kończyny dolnej
Kość biodrowa jest największą częścią składową kości miedniczej i składa się z trzonu i talerza. Obie te części oddzielone są na powierzchni wewnętrznej przez kresę łukowatą. Trzon posiada dwie powierzchnie: wewnętrzną i zewnętrzną. Wytwarza 2/5 panewki. Talerz posiada powierzchnię pośladkową oraz krzyżowo-miedniczą oraz brzegi przedni i tylny. Na powierzchni pośladkowej znajdują się trzy kresy pośladkowe: tylna, przednia i dolna, ograniczające miejsca przyczepów trzech mięśni pośladkowych. Powierzchnia krzyżowo-miednicza tworzy dół biodrowy. Ku tyłowi od dołu znajduje się powierzchnia uchowata i guzowatość biodrowa. Talerz od góry ograniczony jest przez grzebień biodrowy posiadający wargę zewnętrzną, wewnętrzną oraz kresę pośrednią. Grzebień rozpoczyna się kolcem biodrowym przednim górnym. Na brzegu przednim występują kolce biodrowe przednie górne (x2) i kolce biodrowe przednie dolne (x2). Na brzegu tylnym wyróżniamy kolce biodrowe tylne górne (x2), kolce biodowe tylne dolne (x2) i wcięcie kulszowe większe. Oddziela ono kość biodrową od kości kulszowej.
Kość kulszowa składa się z trzonu i gałęzi. Wytwarza 2/5 panewki. Trzon ma dwa brzegi: przednio-dolny i tylny. Brzeg przednio-dolny posiada guzek zasłonowy tylny. Na brzegu tylnym znajduje się kolec kulszowy, a powyżej niego wcięcie kulszowe mniejsze. Gałąź kości kulszowej odchodzi od trzonu pod kątem prostym. Ma dwie powierzchnie: zewnętrzną i wewnętrzną, do których przyczepiają się mięśnie obręczy kończyny dolnej, dna miednicy i uda.
Kość łonowa składa się z trzonu, gałęzi górnej i gałęzi dolnej.Trzon tworzy 1/5 część panewki i łączy się z trzonem kości biodrowej, tworząc wyniosłość biodrowo-łonową. Powierzchnia górna ma dwa brzegi: tylny w postaci grzebienia i górny, na którym znajduje się guzek łonowy. Powierzchnia dolna przechodzi w bruzdę zasłonową. Gałąź górna kończy się powierzchnią spojeniową, służącą do połączenia z przeciwległą kością łonową. Gałąź dolna ma dwie powierzchnie: zewnętrzną i wewnętrzną. Jej brzeg przyśrodkowy tworzy kresę łonową.
Panewka jest głębokim, kubkowatym dołem, skierowanym bocznie, ku przodowi i dołowi. Tworzą ją wszystkie kości składowe stanowiące kość miedniczą. Panewka przerwana jest u dołu wcięciem panewki, które prowadzi do dołu panewki, leżącego w jej dnie. Do brzegu panewki stanowiącego obwodową wargę powierzchni księżycowatej, przyczepia się obrąbek panewki, który ponad wcięciem panewki tworzy więzadło poprzeczne panewki. Powierzchnia księżycowata stanowi powierzchnię stawową w stawie biodrowym.
Otwór zasłonowy znajduje się między kością kulszową a łonową. Do jego brzegów przyczepia się błona zasłonowa. Nie dochodzi ona do górno-bocznego kąta otworu zapłonionego i tworzy się w tym miejscu kanał zasłonowy, ograniczony przez guzek zasłonowy przedni i tylny.
Kości części wolnej kończyny dolnej
Kość udowa jest najdłuższą kością szkieletu i składa się z trzonu, końca bliższego, dalszego. Trzon kości udowej ma powierzchnię przednią i dwie boczne. Powierzcnnia przednia przechodzi bez wyraźnej granicy w powierzchnie boczne, które stykają się wzdłuż kresy chropawej, posiadającej wargę przyśrodkową i boczną. Koniec bliższy posiada głowę, na której znajduje się dołek głowy. Głowę z trzonem łączy szyjka. W miejscu połączenia szyjki z trzonem odchodzi krętarz większy. Na powierzchni przyśrodkowej krętarza większego znajduje się dół krętarzowy. Krętarz mniejszy położony jest poniżej krętarza większego. Oba krętarze łączy na powierzchni przedniej kresa międzykrętarzowa, a na powierzchni tylnej grzebień międzykrętarzowy. Koniec dalszy kości udowej posiada dwa kłykcie: przyśrodkowy i boczny. Ku tyłowi są one oddzielone dołem międzykłykciowym, a z przodu znajduje się powierzchnia rzepkowa. Nad powierzchniami bocznymi kłykci występują nadkłykcie: boczny i przyśrodkowy.
Rzepka włączona jest w ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Posiada powierzchnię przednią i tylną, trzy brzegi: górny, który stanowi podstawę, boczny i przyśrodkowy oraz wierzchołek, do którego przyczepia się więzadło rzepki. Powierzchnia tylna, stawowa, składa się z dwóch pól odpowiadających powierzchni rzepkowej kości udowej. Rzepka zmniejsza tarcie między ścięgnem mięśnia czworogłowego uda a kośćmi udową i piszczelową, nadaje właściwy kierunek ruchu mięśniowi czworogłowemu i wpływa na jego napięcie.
Kości goleni. W skład kości goleniw chodzą kość piszczelowa i strzałka.
Kość piszczelowa składa się z trzonu i 2 końców: bliższy i dalszy. Trzon posiada powierzchnię przyśrodkową, boczną i tylną oraz 3 brzegi: przedni, przyśrodkowy i boczny. W górnej części powierzchni tylnej występuje kresa mięśnia płaszczkowatego. Koniec bliższy piszczeli posiada dwa kłykcie: przyśrodkowy i boczny, na których znajdują się powierzchnie stawowe. Między nimi leży wyniosłość międzykłykciowa, która jest okolona od przodu guzkiem międzykłykciowym przyśrodkowym, a od tyłu guzkiem międzykłykciowym bocznym. Od przodu znajduje się pole międzykłykciowe przednie, z tyłu międzykłykciowe tylne. Do pól tych przyczepiają się więzadła krzyżowe. Koniec dalszy ma pięć powierzchni: boczną, przednią, przyśrodkową, tylną i dolną. Na powierzchni tylnej kostki biegnie bruzda kostkowa. Powierzchnia dolna tworzy powierzchnię stawową dolną stawu skokowo-goleniowego.
Strzałka położona jest po bocznej stronie piszczeli. Składa się z trzonu i dwóch końców. Trzon ma trzy powierzchnie: przyśrodkową, boczną i tylną oraz trzy brzegi: przedni, tylny i międzykostny. Koniec bliższy tworzy głowa strzałki, przechodząca wydłużonym końcem w wierzchołek, na którym znajduje się powierzchnia stawowa. Konie dalszy posiada powierzchnię stawową.
Kości stopy. Jest ich 26. Mają różne kształty i wielkości. W skład kości stopy wchodzą kości stępu, śródstopia i palców.
Kości stępu
Kość skokowa składa się z trzonu, szyjki i głowy. Na powierzchni górnej trzonu znajduje się bloczek, który wytwarza powierzchnię górną. Po stronie bocznej znajduje się powierzchnia kostkowa boczna położona także na wyrostku bocznym. Na powierzchni przyśrodkowej położona jest powierzchnia kostkowa przyśrodkowa. Powierzchnia tylna ma wyrostek tylny. Powierzchnia dolna łączy się z kością piętową i posiada powierzchnię stawową tylną. Szyjka oddziela głowę od trzonu. Głowa łączy się od przodu z kością łódkowatą powierzchnią stawową łódkowatą, od dołu z kością piętową powierzchnią stawową piętową przednią.
Kość piętowa należy do największych kości stępu. Na jej powierzchni górnej znajdują się powierzchnie skokowe: tylna, środkowa, przednia. Powierzchnia stawowa środkowa położona jest na wyrostku zwanym podpórką kości skokowej i wspólnie z powierzchnią stawową przednią oddzielone są bruzdą kości piętowej od powierzchni stawowej tylnej. Powierzchnia dolna w części tylnej przedłuża się w guz piętowy. Powierzchnię przednią stanowi powierzchnia stawowa sześcienna. Powierzchnia boczna posiada boczek strzałkowy. Nad i pod bloczkiem przebiegają bruzdy mięśni strzałkowych.
Kość łódkowata położóna jest między kością skokową a kośćmi klinowatymi. Znajduje się po stronie przyśrodkowej stopy. Jej powierzchnia boczna ma pole dla kości sześciennej. Powierzchnia przednia łączy się z kośćmi klinowatymi, a tylna z głową kości skokowej. Powierzchnia górna przechodzi w guzowatość kości łódkowatej. Powierzchnia tylna łączy sięz kością skokową.
Kości klinowate są położone ku przodowi od kości łódkowatej. Kość klinowata przyśrodkowa łączy się od przodu z podstawą I kości śródstopia, bocznie z II kością śródstopia i kością klinowatą pośrednią. Kość klinowata pośrednia jest najmniejsza i łączy się z II kością śródstopia oraz z kością łódkowatą , klinowatą boczną i przyśrodkową. Kość klinowata boczna przylega do podstawy III kości śródstopia.
Kość sześcienna leży na bocznym brzegu stępu. Jest od tyłu połączona z kością piętową, od przodu z IV i V kością śródstopia, od strony przyśrodkowej z kością klinowatą boczną i kością łódkowatą.
Kości śródstopia i palców. Kości śródstopia w liczbie pięciu posiadają podstawę, trzon i głowę. Podstawy łączą się trzema kośćmi klinowatymi i kością sześcienną, a głowy z kośćmi palców stopy. Najdłuższa jest druga kość śródstopia. Podstawa V kości śródstopia posiada guzowatość. Kości palców stopy składają się z trzech paliczków: bliższego, środkowego i dalszego. Paluch posiada dwa paliczki: bliższy i dalszy, stanowiące podporę stopy.
Połączenia obręczy kończyny dolnej
Staw krzyżowo-biodrowy jest stawem płaskim o małej ruchomości. Jego powierzchnie stawowe tworzą pokryte chrząstką powierzchnie uchowate kości biodrowej i krzyżowej. Staw wzmacniają więzadła krzyżowo-biodrowe przednie, tylne i międzykostne, oraz więzadło biodrowo-lędźwiowe przebiegające od wyrostków poprzecznych dwóch dolnych kręgów lędźwiowych do talerza i grzebienia biodrowego.
Spojenie łonowe utworzone jest przez powierzchnie spojeniowe kości łonowej. Pomiędzy tymi powierzchniami, pokrytymi chrząstką szklistą, znajduje się krążek międzybłonowy, zbudowany z chrząstki włóknistej. Spojenie wzmocnione jest więzadłem łonowym górnym oraz więzadłem łonowym łukowatym biegnącym wzdłuż kąta podłonowego, znajdującym się między gałęziami dolnymi kości łonowych.
Połączenia kości kończyny dolnej wolnej
Staw biodrowy łączy kość miedniczą z kością udow. Należy do stawów kulistych panewkowych. Głowa kości udowej jest kulą o promieniu 25 mm. Panewkę tworzy kość miednicza. Styka się z głową o powierzchniach księżycowatych. Torebka stawowa należy do najsilniejszych u człowieka i otacza obrąbek panewki, a na kości udowej z przodu przyczepia się do kresy międzykrętarzowej. Na tylnej powierzchni przyczepia się powyżej grzebienia międzykrętarzowego. Wewnątrzstawowo położone jest więzadło głowy kości udowej przebiegające od więzadła poprzecznego panewki do dołka głowy kości udowej. Przebiega w nim tętnica więzadła głowy, pochodząca od gałęzi panewkowej tętnicy zasłonowej. Staw wzmacniają:
- więzadło biodrowo-udowe
- więzadło kulszowo-udowe
- więzadło łonowo-udowe
- warstwa okrężna
Staw kolanowy jest największym stawem w organizmie ludzkim. Jest stawem zawiasowo-obrotowym, z tym,że ruchy obrotowe występują przy zgiętym kolanie. Powierzchnię stawową wypukłą tworzą kłykcie kości udowej, a ich wypukła krzywizna w płaszczyźnie strzałkowej ma mniejszy promień krzywizny z tyłu. Części przednie kłykci są bardziej płaskie, a tylne zbliżone do kuli, co ułatwia ruchy obrotowe przy zgiętym kolanie. Panewkę tworzą kłykcie kości piszczelowej i rzepki. Część stawu między kłykciami udowymi i rzepką często określana jest jako staw rzepkowo-udowy. Ruchomość zwiększają łąkotki. Łąkotka boczna jest krótsza i silniej zakrzywiona oraz bardziej ruchoma. Łąkotka przyśrodkowa jest dłuższa, szersza i słabiej zakrzywiona. Torebka stawowa jest cienka i z przodu błonę włóknistą zastępuje ścięgno mięśnia czworogłowego uda. Silniejsza błona włóknista jest na tylnej powierzchni stawu, gdzie rozciąga się między brzegami powierzchni stawowych. Na powierzchni przedniej stawu kolanowego obecne są dodatkowe kaletki maziowe przedrzepkowe: podsórna, podpowięziowa oraz podścięgnowa, które chronią staw przed urazami. Więzadła stawu kolanowego dzielimy na zewnętrzne i wewnętrzne.
Połączenia kości goleni składają się ze stawu piszczelowo-strzałkowego, więzozrostu piszczelowo-strzałkowego i błony międzykostnej goleni. Staw piszczelowo-strzałkowy to staw płaski, powierzchnie stawowe ma na głowie strzałki i powierzchni stawowej piszczeli. Wzmacniają je przednie i tylne więzadła głowy kości strzałki. Więzozrost piszczelowo-strzałkowy stanowi połączenie między wcięciem strzałkowym dolnego końca piszczeli a powierzchnią przyśrodkową dolnego końca strzałki. Od przodu i tyłu więzozrostu znajdują się więzadła piszczelowo-strzałkowe przednie i tylne. Błona międzykostna goleni zawarta jest między brzegami międzykostnymi piszczeli i strzałki.
Stawy stopy
- Staw skokowo-piętowo-łódkowaty. Kość skokowa łączy się z kością piętową. Głowa kości skokowej przylega do wklęsłej powierzchni kości łódkowatej. Torebka stawowa przyczepia się w sąsiedztwie brzegów powierzchni stawowych. Obie części tego stawu biorą udział w ograniczonych ruchach odwracania i nawracania stopy. Odwracanie polega na unoszeniu przyśrodkowego brzegu stopy. W czasie nawracania brzeg przyśrodkowy stopy opuszcza się a unosi brzeg boczny.
- Staw poprzeczny stępu - składa się ze stawów skokowo-łódkowatego i piętowo-sześciennego. W stawie tym odbywają się złożone ruchy odwracania i przywodzenia oraz nawracania połączonego z odwodzeniem przedniej części stopy.
- Stawy stępowo-śródstopne. Ruchy w tych stawach polegają na niewielkich wzajemnych przesunięciach kości.
- Stawy śródstopno-paliczkowe. Łączą głowy kości śródstopia z wklęsłymi powierzchniami podstaw paliczków. Torebki stawowe wzmacniają więzadła poboczne. W stawach zachodzą ruchy zginania i prostowania palców oraz w mniejszym zakresie przywodzenia i odwodzenia.
- Stawy międzypaliczkowe stopy. Łączą poszczególne członki palców. Stawy te naleza do stawów jednoosiowych, w których występują ruchy zginania i prostowania.
Powięzie obręczy kończyny dolnej
Powięź biodrowa pokrywa przednią powierzchnę m. biodrowo-lędźwiowego. Poniżej więzadła pachwinowego wyściela dół biodrowo-łonowy jako powięź biodrowo-łonowa. Jest przymocowana do więzadła pachwinowego i do wyniosłości biodrowo-łonowej.
Powięź pośladkowa pokrywa mięśnie pośladkowe i stanowi przedłużenie powięzi szerokiej uda.
Mięśnie obręczy kończyny dolnej - grupa przednia mięśni grzbietowych
Mięsień biodrowo-lędźwiowy składa się z mięśni lędźwiowy większy, biodrowy i lędźwiowy mniejszy.
Mięśnie lędźwiowy większy i biodrowy początkowo przyczepiają się do trzonów kresy Th12-L4, wyrostków żebrowych kręgów lędźwiowych i dołu biodrowego, a kończą na krętarzu mniejszym kości udowej. Unerwiają je gałęzie splotu lędźwiowego. Zginają staw biodrowy, przywodzą i obracają udo na zewnątrz.
Mięsień lędźwiowy mniejszy rozpoczyna się na trzonach wyrostków kolczystych Th12-L1 a kończy na wyniosłości biodrowo-łonowej, łuku biodrowo-łonowym i powięzi biodrowej. Unerwiony gałęzią splotu lędźwiowego napina łuk biodrowy i powięź biodrową.
Mięśnie obręczy kończyny dolnej - grupa tylna mięśni grzbietowych
mięsień pośladkowy wielki rozpoczyna się na powierzchni pośladkowej talerza kości biodrowej od kresy pośladkowej tylnej, na bocznym brzegu kości krzyżowej, do guzowatości pośladkowej kości udowej. Unerwia go nerw pośladkowy dolny. Utrzymuje postawę pionową ciała; jest prostownikiem stawu biodrowego oraz obracaczem na zewnątrz.
Mięsień naprężacz powięzi szerokiej rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim górnym i przedniej części grzebienia biodrowego, a kończy na kłykciu bocznym piszczeli. Unerwia go nerw pośladkowy górny. Napina powięź szeroką, odwodzi i nawraca udo, ustala wyprostowany staw kolanowy.
Mięsień pośladkowy średni rozpoczyna się na powierzchni pośladkowej kości biodrowej między kresą pośladkową przednią a tylną, a kończy na krętarzu większym. Unerwia go nerw pośladkowy górny. Odwodzi udo, nawraca oraz zgina lub prostuje i odwraca udo.
Mięsień pośladkowy mały rozpoczyna się na powierzchni pośladkowej kości biodrowej między kresą pośladkową przednią a kresą pośladkową dolną, a kończy na krętarzu większym. Unerwia go nerw pośladkowy górny. Odwodzi i nawraca lub odwraca udo.
Mięsień gruszkowaty rozpoczyna się na powierzchni miedniczej kości krzyżowej w okolicy otworów krzyżowych miedniczych, kończy się na krętarzu większym kości udowej. Unerwiają go gałązki splotu krzyżowego. Obraca na zewnątrz, odwodzi i prostuje udo.
Mięśnie obręczy kończyny dolnej - grupa brzuszna
Mięsień zasłaniacz wewnętrzny rozpoczyna się na powierzchni wewnętrznej błony zasłonowej, części kości miedniczej otaczające otwór zasłonowy, a kończy na dole krętarzowym. Unerwiony przez gałęzie lotu krzyżowego obraca udo na zewnątrz i przywodzi je.
Mięsień bliźniaczy górny rozpoczyna się na kolcu kulszowym, kończy w dole krętarzowym. Unerwiony przez gałęzie splotu krzyżowego wspomaga działanie mięśnia zasłania cza wewnętrznego.
Mięsień bliźniaczy dolny rozpoczyna się na górnym brzegu guza kulszowego, a kończy na dole krętarzowym. Unerwiają go gałęzie splotu krzyżowego. Wspomaga działanie mięśnia zasłania cza wewnętrznego.
Mięsień zasłaniacz zewnętrzny rozpoczyna się na powierzchni zewnętrznej błony zasłonowej i brzegu otworu zapłonionego, a kończy na dole krętarzowym. Unerwia go gałąź tylna nerwu zasłonowego. Obraca udo na zewnątrz i przywodzi je.
Mięsień czworoboczny uda rozpoczyna się na brzegu bocznym guza kulszowego, kończy na grzebieniu międzykrętarzowym. Unerwiają go gałęzie splotu krzyżowego. Obraca udo na zewnątrz, przywodzi i prostuje je.
Splot krzyżowy jest największym splotem w organizmie, twór powstały z wymieszanych (przegrupowanych) gałęzi przednich (brzusznych) nerwów rdzeniowych od L5 do C0 i częściowo L4. Ma kształt trójkąta którego podstawa skierowana jest do powierzchni miednicznej kości krzyżowej, a wierzchołek do nerwu kulszowego, w stronę dolnej części otworu kulszowego. Swą powierzchnią tylną przylega do przedniej powierzchni mięśnia gruszkowatego (musculus piriformis) , przednią powierzchnią zwrócony jest do jamy miednicy i przykryty tylną częścią powięzi miednicy, przylega do naczyń biodrowych wewnętrznych. Splot podzielony jest na 3 odcinki kulszowy, sromowy i guziczny. Od splotu wychodzą gałęzie krótkie i długie. Krótkie zaopatrują mięsień gruszkowaty, zasłaniacz wewnętrzny, oba bliźniacze i czworoboczny uda. Do gałęzi krótkich należą także gałęzie stawowe i gałęzie okostnowe.
- Nerw pośladkowy górny jest nerwem ruchowym. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych L4, L5, S1. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Wychodzi z miednicy wraz z naczyniami pośladkowymi górnymi przez otwór nadgruszkowy (górna część otworu kulszowego większego), następnie wchodzi pomiędzy mięsień pośladkowy średni a mięsień pośladkowy mały.
- Nerw pośladkowy dolny jest nerwem głównie ruchowym, ale zawiera również włókna czuciowe. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych L5, S1, S2. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Wychodzi z miednicy przez dolną część otworu kulszowego większego, następnie biegnie przykryty przez mięsień pośladkowy wielki i tu dzieli się na gałęzie końcowe.
- Nerw skórny uda tylny jest nerwem skórnym. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych S1, S2, S3. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Wychodzi z miednicy przez otwór podgruszkowy, biegnie w dół pod mięśniem pośladkowym wielkim do okolicy podkolanowej.
- Nerw kulszowy najpotężniejszy nerw ludzkiego ciała, zaopatruje on całą stopę, goleń i grupę tylną mięśni uda. Stanowi grube na pół centymetra pasmo, szerokości około 1,5 cm, odchodzące od wszystkich nerwów, które tworzą splot krzyżowy. Wychodzi z okolicy kulszowej splotu krzyżowego. Zbudowany jest z 2 składników- piszczelowego i strzałkowego, które połączone są wspólnym nanerwiem. Miednicę mniejszą opuszcza przez otwór podgruszkowaty i układa się na powierzchni tylnej mięśni krótkich, odpowiadających za obracanie uda, w połowie odległości między guzem kulszowym i krętarzem większym. Po wyjściu spod brzegu mięśnia pośladkowego wielkiego nerw leży bezpośrednio pod powięzią i może tu być badany palpacyjnie. W przypadku zapalenia nerwu kulszowego (rwy kulszowej, ischias) uciśnięcie go w tym miejscu wywołuje silny ból. W dalszym przebiegu na udzie układa się między mięśniem przywodzicielem wielkim i grupą tylną mięśni uda. Dochodząc do dołu podkolanowego, leży do tyłu od żyły i tętnicy podkolanowej, a więc bardziej powierzchownie. Ze względu na to, że nerw kulszowy przebiega przez okolice stawu biodrowego i kolanowego, przy ruchach kończyny zmienia się stan jego napięcia. Zginając staw biodrowy przy wyprostowanym stawie kolanowym, napinamy nerw kulszowy. W przypadku stanów zapalnych jest on szczególnie wrażliwy na urazy mechaniczne i przy biernych ruchach kończyny, ustawianej w opisany sposób, wykazuje silną bolesność (objaw Lasègue'a). Odwrotnie - przy wyprostowanym udzie i zgiętym kolanie nie jest on napięty, i to położenie jest dla nerwu pozycją spoczynkową. Na różnej wysokości nerw kulszowy dzieli się na dwa pnie: większy, stanowiący jego przedłużenie, nerw piszczelowy, oraz słabszy, przechodzący na boczną stronę goleni, nerw strzałkowy wspólny.
- Nerw sromowy jest nerwem mieszanym, zawiera włókna czuciowe, ruchowe, współczulne i przywspółczulne. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych S2, S3, S4. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego.Wychodzi z miednicy przez dolną część otworu kulszowego większego, następnie owija się wokół kolca kulszowego i z powrotem wraca do miednicy przechodząc przez otwór kulszowy mniejszy. Dostaje się on do dołu kulszowo-odbytniczego i biegnie tutaj po jego przyśrodkowej ścianie. Wchodzi do kanału sromowego, utworzonego przez rozdwojenie powięzi zasłonowej, w tylnej części tego kanału dzieli się na gałązki końcowe czyli nerwy kroczowe i nerw grzbietowy prącia/łechtaczki.
- Nerw guziczny jest nerwem czuciowym i ruchowym. Jego włókna pochodzą z gałęzi brzusznych nerwów rdzeniowych S5 i C0. Jest gałęzią długą splotu krzyżowego. Z gałęziami brzusznymi nerwów rdzeniowych S3 i S4 tworzy mały splot guziczny. Odchodzą od niego nerwy odbytniczo-guziczne i gałęzie mięśniowe.
Powięzie uda. W obrębie dołu biodrowo-łonowego, kanału udowego oraz na brzegach mięśnia krawieckoego powięź szeroka uda rozdwaja się na blaszkę powierzchniową i głęboką, które ograniczają dół, kanał i mięsień. Powięź szeroka uda wysyła przegrody iędzy poszczególne grupy mięśni uda, z których najsilniejsze oddzielają grupę grupę przednią od przyśrodkowej i tylnej oraz tworzą przegrody międzymięśniowe przyśrodkową i boczną.
Unerwienie skóry uda. Powierzchnię przednią unerwiają: gałąź udowa nerwu płciowo-udowego, nerw biodrowo-pachwinowy, nerw biodrowo-podbrzuszny, gałęzie skórne przednie nerwu udowego. Przyśrodkową powierzchnię uda unerwiają gałęzie skórne nerwu udowego i w dolnej części gałąź skórna nerwu zasłonowego. Boczną powierzchnię unerwia nerw skórny uda boczny pochodzący ze splotu lędźwiowego z gałęzi przednich nerwów rdzeniowych L2, L3. Tylną powierzchnię zaopatruje nerw skórny uda tylny, będący gałęzią splotu krzyżowego.
Nerw udowy odchodzi od gałęzi przednich nerwów rdzeniowych L2-L4, biegnie w przestrzeni między mięśniem lędźwiowym większym i mięśniem biodrowym, następnie przechodzi przez rozstęp mięśni i oddaje gałęzie mięśniowe do mięśnia biodrowo-lędźwiowego i do mięśnia grzebieniowego. Pod więzadłem pachwinowym w dole biodrowo-łonowym dzieli się na swoje gałęzie końcowe, które rozprzestrzeniają się wachlarzowato w trójkącie udowym. Oddaje gałęzie: mięśniowe, stawowe, naczyniowe, skórne przednie, nerw udowo-goleniowy.
Nerw udowo-goleniowy przechodzi wspólnie z tętnicą udową do kanału przywodzicieli, następnie powyżej stawu kolanowego wychodzi na powięź i oddaje gałąź podrzepkową, która zaopatruje skórę przyśrodkowej części kolana aż do guzowatości piszczeli. Przebiega następnie na powierzchni przyśrodkowej goleni i wzdłuż brzegu przyśrodkowego stopy, unerwiając skórę podudzia i stopy.
Nerw zasłonowy jest nerwem mieszanym powstającym z gałęzi brzusznych splotu lędźwiowego. Zaopatruje on mięśnie przywodziciele uda oraz skórę powierzchni przyśrodkowej uda. Opuszcza mięsień lędźwiowy przy jego brzegu przyśrodkowym i biegnie do miednicy mniejszej, a następnie do kanału zasłonowego wspólnie z tętnicą i żyłą zasłonową. Po wyjściu z kanału zasłonowego dzieli się na gałęzie: przednią i tylną. Oddaje też gałęzie do stawu biodrowego i kolanowego, gałęzie naczyniowe do tętnicy udowej i podkolanowej oraz gałęzie okostnowe do kości udowej.
Nerw strzałkowy wspólny odchodzi od nerwu kulszowego. Biegnie wzdłuż mięśnia dwugłowego uda, owija się wokół bocznego obwodu szyjki strzałki i dzieli się na nerw strzałkowy powierzchowny i głęboki. Większość uszkodzeń nerwu strzałkowego powstaje w skutek ucisku nerwu w tej okolicy.
Nerw piszczelowy powstaje z L4 do S3 i biegnie w przedłużeniu pnia nerwu kulszowego przez środek dołu podkolanowego, następnie między mięśniem płaszczkowatym, a mięśniem piszczelowym tylnym oraz między mięśniem zginaczem długim palucha a mięśniem zginaczem długim palców i przyśrodkowo od ścięgna piętowego.
Tętnica udowa jest przedłużeniem tętnicy biodrowej zewnętrznej i rozpoczyna się pod więzadłem pachwinowym, przechodząc przez rozstęp naczyń. Tętnica udowa po opuszczeniu rozstępu biegnie poziomo ku dołowi do kanału przywodzicieli. Na tętnicy udowej, poniżej 1/3 bliższej więzadła pachwinowego wyczuwamy jej tętnienie. W kanale przywodzicieli towarzyszą jej żyła udowa i nerw udowo-goleniowy. W dole podkolanowym przedłuża się w tętnicę podkolanową. Odgałęzienia to tętnice: nadbrzuszna powięziowa, oklająca biodro powierzchowna, sromowe zewnętrzne, głęboka uda, zstępująca kolana.
Tętnica podkolanowa biegnie najgłębiej w dole podkolanowym. Stanowi przedłużenie tętnicy udowej i w dolnej części dzieli się na dwie inne: piszczelową przednią i piszczelową tylną. Tętnica podkolanowa przebiega między ścianą torebki stawu kolanowego, a głowami mięśnia brzuchatego łydki. Oddaje gałęzie tętnicze: górną boczną i górną przyśrodkową kolana, środkową kolana, dolną boczną i dolną przyśrodkową kolana.
Żyły powierzchowne uda. Położone są w tkance podskórnej niezależnie od tętnic. Żyła odpiszczelowa rozpoczyna się w przedłużeniu żyły brzeżnej przyśrodkowej, która przebiega ku przodowi od kostki przyśrodkowej, następnie od kostki przyśrodkowej powierzcni podudzia i uda i w rozworze odpiszczelowym uchodzi do żyły udowej. Jej dopływy to żyły: odpiszczelowa dodatkowa, mosznowe lub wargowe przednie, nadbrzuszna powierzchowna, sromowe zewnętrzne.
Żyła udowa jest przedłużeniem żyły podkolanowej i ku górze przedłuża się w żyłę biodrową zewnętrzną. Biegnie w kanale przywodzicieli wspólnie z tętnicą udową nieco bocznie. Dopływy żyły udowej dzieli się na głębokie i powierzchowne. Do żył powierzchownych należą żyła odpiszczelowa. Do żył głębokich należą żyły odpowiadające odgałęzieniom tętnicy udowej.
Żyła podkolanowa tworzy się z połączenia żył piszczelowych przednich i tylnych. Ku górze przechodzi przez rozwór ścięgnisty przywodzicieli do kanału przywodzicieli i przedłuża się w żyłę udową. Otrzymuje dopływy odpowiadające odgałęzieniom tętnicy podkolanowej oraz żyłę odstrzałkową.
Mięśnie uda - grupa przednia
mięsień krawiecki rozpoczyna się na kolcu biodrowym przednim górnym, a kończyna kłykciu przyśrodkowym piszczeli. Unerwia go nerw udowy. Zgina udo i podudzie, odwodzi i odwraca udo oraz nawraca podudzie.
MIĘSIEŃ CZWOROGŁOWY UDA:
Mięsień prosty uda (głowa 1) rozpoczyna się na kolciu biodrowym przednim dolnym i górnym brzegu panewki, kończy na guzowatości piszczeli. Unerwiony nerwem udowym. Prostuje podudzie w stawie kolanowym i zgina udo.
Mięsień obszerny boczny (głowa 2) rozpoczyna sięna powierzchni bocznej krętarza większego, kresie międzykrętarzowej, wardze kresy chropawej kości udowej i przegrodzie międzymięśniowej bocznej. Kończy go więzadło rzepki i guzowatość piszczeli. Unerwiony nerwem udowym. Prostuje staw kolanowy.
Mięsień obszerny przyśrodkowy (głowa 3) rozpoczyna się na wardze przyśrodkowej kresy chropawej kości udowej, przegrodzie międzymięśniowej bocznej, a kończy na guzowatości piszczeli. Unerwia go nerw udowy. Prostuje staw kolanowy.
Mięsień obszerny pośredni (głowa 4) rozpoczyna się na przedniej i bocznej powierzchni trzonu kości udowej od kresy międzykrętarzowej do jej dolnej trzeciej części. Kończy się na guzowatości piszczeli, unerwiony przez nerw udowy. Prostuje staw kolanowy.
Mięsień stawowy kolana rozpoczyna sięna przedniej dolnej trzeciej części trzonu kości udowej, kończy na kaletce nadrzepkowej. Unerwia go nerw udowy. Napina torebkę stawu kolanowego.
Mięśnie uda - grupa przyśrodkowa - warstwa przednia
Mięsień grzebieniowy rozpoczyna się na grzebieniu kości łonowej, guzku łonowym i więzadle łonowym górnym, a kończy na kresie grzebieniowej kości udowej. Unerwiony z gałęzi przedniej nerwu zasłonowego i nerwem udowym. Przywodzi udo, zgina je i obraca na zewnątrz.
Mięsień smukły rozpoczyna się na dolnej gałęzi kości łonowej, gałęzi kości kulszowej. Kończy na guzowatości piszczeli. Unerwia go gałąź przednia nerwu zasłonowego. Przywodzi udo, zgina kolano.
Mięsień przywodziciel długi rozpoczyna się poniżej guzka łonowego na kości łonowej, a kończy na środkowej treciej części wargi przyśrodkowej kresy chropawej uda. Unerwiony przez gałąź przednią nerwu zasłonowego przywodzi udo.
Mięśnie uda - grupa przyśrodkowa - warstwa środkowa
Mięsień przywodziciel krótki rozpoczyna się na powierzchni przedniej gałęzi dolnej kości łonowej, kończy na górnej trzeciej części wargi przyśrodkowej kresy chropawej. Unerwia go gałąź przednia nerwu zasłonowego. Przywodzi udo i obraca je na zewnątrz, zgina udo.
Mięśnie uda - grupa przyśrodkowa - warstwa tylna
mięsień przywodziciel wielki rozpoczyna się na powierzchni przedniej gałęzi dolnej kości łonowej i gałęzi kości kulszowej, oraz guzie kulszowym. Kończy na górnej trzeciej części wargi przyśrodkowej kresy chropawej kości udowej, guzku przywodziciela na nadkłykciu przyśrodkowym kości udowej. Unerwia go gałąź tylna nerwu zasłonowego i nerw piszczelowy. Przywodzi udo, prostuje w stawie biodrowym.
Mięśnie uda - grupa tylna
mięsień półścięgnisty rozpoczyna się na powierzchni tylnej guza kulszowego, kończy poniżej guzowatości piszczeli. Unerwia go nerw piszczelowy. Prostuje i przywodzi udo oraz zgina staw kolanowy.
Mięsień półbłoniasty rozpoczyna się na guzie kulszowym, kończy na kłykciu przyśrodkowym kości piszczelowej. Unerwia go nerw piszczelowy. Prostuje i przywodzi staw biodrowy, zgina goleń.
Mięsień dwugłowy uda rozpoczyna się na powierzchni tylnej guza kulszowego i środkowej trzeciej części wargi bocznej kresy chropawej kości udowej, kończy go głowa kości strzałki. Unerwiony przez nerw piszczelowy i strzałkowy wspólny. Prostuje i przywodzi udo, zgina staw kolanowy. Głowa krótka zgina podudzie.
Powięź goleni otacza mięśnie goleni i na stronie przedniej przechodzi ku górzew powięź szeroką uda i na powierzchni przyśrodkowej kości piszczelowej zrasta się z okostną. Na stronie tlnej powięź goleni ku górze łaczy się z powięzią szeroką poprzez powięź podkolanową. Powięź goleni wysyła przegrody mięśniowe, dzielące goleń na trzy komory: przednią, boczną i tylną.
Unerwienie skóry podudzia. Przednio-przyśrodkową powierzchnię skóry goleni unerwia nerw udowo-goleniowy, który pochodzi od nerwu udowego. Boczną i przednio-boczną powierzchnię skóry goleni unerwia nerw strzałkowy wspólny. Tylną powierzchnię skóry podudzia zaopatruje nerw piszczelowy, który zespala się z nerwem skórnym bocznym łydki i tworzy nerw łydkowy.
Żyła odpiszczelowa jest główną żyłą powierzchowną kończyny dolnej. Rozpoczyna się do przodu od kostki przyśrodkowej stopy i kireuje się ku górze na powierzchni przyśrodkowej goleni, następnie przechodzi na przednio-przyśrodkową powierzchnię uda i przez ozwór odpiszczelowy wnika do żyły udowej.
Żyła odstrzałkowa powstaje na bocznym brzegu stopy w przedłużeniu żyły brzeżnej bocznej stopy. Biegnie wzdłuż bocznej, a następnie tylnej strony ścięgna piętowego i wstępuje ku górze między dwiema głowami mięśnia brzuchatego łydki na powięzi goleni. Na różnej wysokości przebija powięź goleni i uchodzi do żyły podkolanowej.
Tętnica piszczelowa przednia jest gałęzią tętnicy podkolanowej i przechodzi nad błoną międzykostną do przedniej komory goleni. Leży na błonie międzykostnej goleni, między mięśniem piszczelowym przednim a prostownikiem długim palucha. Przedłuża sę ona w tętnicę grzbietową stopy. Oddaje gałęzie tętnicze: wsteczną piszczelową tylną, wsteczną piszczelową przednią, kostkową przednią boczną i przyśrodkową, gałęzie mięśniowe.
Tętnica piszczelowa tylna stanowi przedłużenie tętnicy podkolanowej. Biegnie na głębokich zginaczach goleni, następnie w kanale kostki pośrodkowej razem z żyłami i nerwem piszczelowym. W kanale kostkowym lub poniżej tętnica piszczelowa dzieli się na dwie końcowe gałęzie: tętnicę podeszwową przyśrodkową i tętnicę podeszwową boczną. Oddaje ona gałęzie tętnicze: okalającą strzałkę, strzałkową, kostki przyśrodkowej i gałęzie piętowe.
Żyły głębokie goleni towarzyszą tętnicom, jako żyły piszczelowe przednie i tylne oraz strzałkowe. Biegną we wspólnej pochewce z tętnicami. Żyły piszczelowe przednie i strzałkowe położone są na błonie międzykostnej bocznej. Łatwo ulegają uszkodzeniom przy złamaniu strzałki.
Nerw strzałkowy wspólny odchodzi od nerwu kulszowego. Między szyjką strzałki a ścięgnem mięśnia dwugłowego wchodzi do mięśnia strzałkowego długiego i dzieli się na nerw strzałkowy powierzchowny i głęboki. Nerw strzałkowy wspólny w dole podkolanowym oddaje nerw skórny boczny łydki, który przebiega na mięśniu brzuchatym łydki i za pośrednictwem gałęzi łączącej strzałkowej, wspólnie z nerwem przyśrodkowym łydki, tworzy nerw łydkowy. Oddaje również gałęzie stawowe do stawu kolanowego.
Nerw strzałkowy głęboki jest jedną z końcowych gałęzi nerwu strzałkowego wspólnego. Przebiega bocznie do szjki strzałki po przebicu przegrody międzymięśniowej przedniej i mięśnia prostownika długiego palców wchodzi do komory prostowników goleni. Zstępuje po błonie międzykostnej przyśrodkowo do mięśnia prostownika długiego palców i tętnicy piszczelowej przedniej. Wspólnie z tętnicą przechodzi pod troczkiem górnym prostowników na grzbiet sopy i w pierwszej przestrzeni międzykostnej śródstopia dzieli się na dwa nerwy grzbietowe palców unerwiające skórę bocznej powierzchni palucha i przyśrodkowej powierzchni palca II.
Nerw strzałkowy powierzchowny jest końcową gałęzią nerwu strzałkowego wspólnego. Zstępuje w grupie bocznej mięśni goleni, następnie między tymi mięśniami a mięśniem prostownikiem palców długim. Oddaje gałęzie mięśniowe do mięśni strzałkowych i w dolnej części goleni, na powięzi, dzieli się na nerw skórny grzbietowy przyśrodkowy i pośredni.
Nerw piszczelowy - Najczęściej rozpoczyna się w dole podkolanowym, przez który przebiega centralnie wraz z tętnicą i żyłą podkolanową, współtworząc powrózek naczyniowo-nerwowy. Następnie przebiega pod łukiem ścięgnistym mięśnia płaszczkowatego. Wchodzi pomiędzy grupę powierzchowną i głęboką mięśni zginaczy podudzia, biegnąc wspólnie z tętnicą i żyłami piszczelowymi tylnymi. W kanale kostki przyśrodkowej leży (wraz z naczyniami) pomiędzy powierzchowną i głęboką blaszką troczka zginaczy. W dalszym przebiegu oddaje dwie gałęzie końcowe: nerw podeszwowy przyśrodkowy i boczny.
Główne odgałęzienia
- gałęzie mięśniowe - unerwiają mięśnie zginacze podudzia
- nerw skórny przyśrodkowy łydki - współtworzy nerw łydkowy
- gałęzie piętowe przyśrodkowe - zaopatrują skórę przyśrodkowej części pięty i tylnej części podeszwy
- nerw podeszwowy przyśrodkowy - unerwia mięsień odwodziciel palucha, mięsień zginacz krótki palców, głowę przyśrodkową mięśnia zginacza krótkiego palucha. Obszarem unerwienia odpowiada nerwowi pośrodkowemu na ręce
- nerw podeszwowy boczny - boczna część podeszwy. Obszarem unerwienia odpowiada nerwowi łokciowemu na ręce
Mięśnie podudzia - grupa przednia
Mięsień piszczelowy przedni rozpoczyna się na kłykciu bocznym i górnych dwóch trzecich powierzchni bocznej piszczeli. Kończy go powierzchnia podeszwowa kości klinowatej przyśrodkowej i podstawa I kości śródstopia. Unerwiony przez nerw strzałkowy głęboki. Zgina grzbietowo stopęi odwraca stopę.
Mięsień prostownik długi palców rozpoczyna się na kłykciu bocznym piszczeli, głowie i brzegu przednim strzałki, przegrodzie międzymięśniowej przedniej i błonie międzykostnej goleni. Kończą go rozcięgna grzbietowe palców II-V. Unerwiony nerwem strzałkowym głębokim, zgina grzbietowo stopę w stawie skokowym górnym, nawraca stopę w stawie skokowym dolnym.
Mięsień strzałkowy trzeci rozpoczyna odszczepiona część boczna prostownika długiego palców, kończy grzbietowa powierzchnia podstawy V i IV kości śródstopia. Unerwiony nerwem strzałkowym głębokim. Nawraca i odwodzi stopę.
Mięsień prostownik długi palucha rozpoczyna się na środkowej części powierzchni przyśrodkowej strzałki, kończy się na powierzchni grzbietowej podstawy dalszgo paliczka palucha. Unerwia go nerw strzałkowy głęboki. Prostuje palcuj, zgina grzbietowo stopę.
Mięśnie podudzia - grupa boczna
Mięsień strzałkowy długi rozpoczyna się na kłykciu bocznym piszczeli, torebce stawu piszczelowo-strzałkowego, głoie kości strzałki i pwierzchni bocznej, przegrodzie międzymięśniowej przedniej i tylnej goleni. Kończy go kość klinowata przyśrodkowa, guzowatość I kości śródstopia. Unerwiony przez nerw strzałkowy powierzchowny, nawraca i odwodzi stopę, zgina ją podeszwowo i wzmacnia jej sklepienie.
Mięsień strzałkowy krótki rozpoczyna się na powierzchni bocznej kości strzałki, przegrodzie międzymięśniowej przedniej i tylnej, a kończy na guzowatości V kości śródstopia. Unerwia go nerw strzałkowy powierzchowny. Zgina podeszwowo stopę, nawraca i odwodzi ją.
Mięśnie podudzia grupa tylna powierzchowna
Mięsień brzuchaty łydki rozpoczyna się na powierzchni podkolanowej kości udowej, głowa boczna pwyżej kłykcia bocznego, przyśrodkowa powyżej kłykcia przyśrodkowego kości udowej. Kończy go guz piętowy. Unerwiony nerwem piszczelowym zgina stopę w kierunku podeszwowym, odwraca i przywodzi ją.
Mięsień płaszczko waty rozpoczyna głowa strzałki, łuk ścięgnisty między piszczelą i strzałką, kresa mięśnia płaszczkowatego, powierzchnia tylna piszczeli. Kończy go guz piętowy. Unerwiony nerwem piszczelowym. Zgina stopę w kierunku podeszwowym, odwraca ją i przywodzi.
Mięsień podeszwowy rozpoczyna się na powierzchni podkolanowej powyżej kłykcia bocznego. Kończy go guz piętowy. Unerwia go nerw piszczelowy. Napina torebkę stawu kolanowego, współdziała z mięśniem trójgłowym.
Mięśnie podudzia grupa tylna głęboka
Mięsień podkolanowy rozpoczyna się na nadkłykciu bocznym piszczeli oraz łakotce bocznej. Kończy go tylna powierzchnia piszczeli powyżej kresy mięśnia płaszczkowatego. Unerwiony nerwem piszczelowym, zgina staw kolanowy.
Mięsień zginacz długi palców rozpoczyna się na tylnej powierzchni piszczeli, blaszka głęboka powięzi goleni i łuk ścięgnisty. Kończy się na paliczkach dalszych palców II do IV. Unerwiony nerwem piszczelowym zgina podeszwowo, odwraca i przywodzi stopę, a także zgina podeszwowo palce.
Mięsień piszczelowy tylny rozpoczyna się na błonie międzykostnej tylnej powierzchni piszczeli i strzałki, blasce głębokiej powięzi goleni. Kończy na guzowatości kości łódkowatej i kości klinowej przyśrodkowej. Unerwia go nerw piszczelowy. Odwraca, przwodzi i zgina podeszwowo stopę, stabilizuje jej poprzeczne sklepienie.
Mięsień zginacz długi palucha rozpoczyna się środkową częścią powierzchni tylnej strzałki i błoną międzykostną, kończy na podstawie dalszej paliczka palucha. Unerwia go nerw piszczelowy, zgina podeszwowo, odwraca i przywodzi stopę, zgina podeszwowo paluch.
Powięzie stopy:
Powięź grzbietowa powierzchowna stopy, będąca przedłużeniem powięzi goleni
Powięź grzbietowa głeboka stopy
Powięź podeszwowa głęboka stopy
Powięź podeszowa powierzchowna stopy
Rozcięgno podeszwowe przebiegające od guza piętowego i dzielące sięna pięć odnóg dla pięciu palców
Żyły powierzchowne stopy tworzą dwa łuki żylne: grzbietowy i podeszwowy oraz posiadają dwie sieci żylne: grzbietową i podeszwową. Łuki żylne łączą żyły brzeżne przyśrodkową i boczną, które są zakończeniami sieci grzbietowej. Żyły brzeżne przedłużają sę w żyłę odpiszczelową i żyłę odstrzałkową.
Żyły głębokie stopy odpowiadają układowi tętniczemu i wstępują zwykle w liczbie dwóch. Zalicza się do nich żyły: grzbietowe stopy, podeszwowe boczne, podeszwowe przyśrodkowe, podeszwowe śródstopia. Tworzą one łuk żylny podeszwowy.
Tętnica grzbietowa stopy jest przedłużeniem tętnicy piszczelowej przedniej. Rozpoczyna się na wysokości troczka dolnego prostowników i przebiega w pierwszej przestrzeni międzykostnej śródstopia, gdzie dzieli się na tętnicę grzbietową I śródstopia i podeszwową głęboką. Oddaje ona tętnice: przyśrodkowe stępu, boczną stępu, łukowatą, podeszwową głęboką.
Tętnica podeszwowa środkowa wspólnie z tętnicą podeszwową boczną odchodzi od tętnicy piszczelowej tylnej. Rozpoczyna się w kanale kostki przyśrodkowej i przebiegając wzdłuż brzegu przyśrodkowego podeszwy dzieli się na gałąź powierzchowną i gałąź głęboką.
Tętnica podeszwowa boczna jest grubszą gałęzią końcową tętnicy piszczelowej tylnej, odchodząca w kanale kostki przyśrodkowej. Przebiega ona łukowato bocznie i na wysokości podstawy V kości śródstopia zawraca przyś®odkowo przechodząc w łuk podeszwowy, który przyśrodkow łączy się z tętnicą głeboką od tętnicy grzbietowej stopy. Od łuku podeszwowego, który odpowiada łukowi dłoniowemu głębokiemu, odchodzą tętnice podeszwowe śródstopia, które u podstaw palców oddają tętnice podeszwowe palców.
Nerw podeszwy przyśrodkowy unerwia mięsień odwodziciel palucha, mięsień zginacz krótki palców, głowę przyśrodkową mięśnia zginacza krótkiego palucha. Obszarem unerwienia odpowiada nerwowi pośrodkowemu na ręce.
Nerw podeszwy boczny - unerwia boczną część podeszwy. Obszarem unerwienia odpowiada nerwowi łokciowemu na ręce.
Mięśnie grzbietu stopy
Mięsień prostownik krótki palców rozpoczyna się na powierzchni górnej i bocznej kości piętowej, kończą go rozcięgna grzbietowe palców II-IV.Unerwia go nerw strzałkowy głęboki. Zgina palce I-IV w kierunku grzbietowym.
Mięsień prostownik krótki palucha rozpoczyna się na powierzchni górnej i bocznek kości piętowej, kończy obejmując bliższy paliczek palucha. Unerwia go nerw strzałkowy głęboki. Zgina paluch w kierunku grzbietowym.
Mięśnie podeszwy stopy - wyniosłości przyśrodkowej
Mięsień odwodziciel palucha rozpoczyna się na stronie przyś®odkowej guza piętowego guzowatości kości łódkowatej, kończy na podstawie bliższej paliczka palucha. Unerwia go nerw podeszwowy przyśrodkowy. Zgina paluch i odwodzi od II palca.
Mięsień zginacz krótki palucha rozpoczyna się na powierzchni podeszwowej trzech kości klinowatych, kości łódkowatej, więzadle piętowo-sześciennym podeszwowym, a kończy na podstawie bliższego paliczka palucha. Unerwiony przez nerw podeszwowy przyśrodkowy oraz nerw podeszwowy boczny. Zgina paluch w kierunku podeszwowym.
Mięsień przywodziciel palucha rozpoczyna głową skośną na podstawie kości śródstopia II-IV i kości klinowatej bocznej, głową poprzeczną na torebce stawów śródstopno-paliczkowych II-V. Kończy się na podstawie bliższego paliczka palucha. Unerwia go nerw podeszwowy boczny. Przywodzi paluch do II palca, zgina go w stawie, wzmacnia sklepienie stopy. Głowa poprzeczna zwęża a skośna skraca stopę.
Mięśnie podeszwy stopy - wyniosłości pośredniej
Mięsień zginacz krótki palców rozpoczyna się na powierzchni dolnej guza piętowego i rozcięgnie podeszwowym. Kończy się na środkowym paliczku palców II-V. Unerwia go nerw podeszwowy przyśrodkowy. Wzmacnia podłużne sklepienie stopy, zgina palce II-V.
Mięsień czworoboczny podeszwy rozpoczyna się na kości piętowej, kończy na ścięgnie zginacza długiego palców. Unerwia bocznym nerwem podeszwowym. Wzmacnia sklepienie stopy.
Mięśnie glistowate rozpoczynają się na ścięgnach zginacza długiego palców (4 mięśnie), a kończą na podstawie bliższego paliczka II-V. Unerwione nerwem podeszwowym bocznym i przyśrodkowym. Zginają paliczki bliższe II-V palca, przywodzą je do palucha.
Mięśnie międzykostne podeszwy i grzbietowe rozpoczynają się (podeszwowe) na stronie przyśrodkowej II-V kości śródstopia, (grzbietowe) zwrócone do siebie na stronach wszystkich kości śródstopia. Kończą na podstawach paliczków bliższych. Unerwia je nerw podeszwowy boczny. Zginają paliczki bliższe w kierunku podeszwowym i w stosunku do palca II przywodzą lub odwodzą palce.
Mięśnie podeszwy stopy - wyniosłości bocznej
Mięsień odwodziciel palca małego rozpoczyna się na wyrostku bocznym guza piętowego, a kończy na guzowatości V kości śródstopia. Unerwia go nerw podeszwowy boczny. Wzmacnia sklepienie podłużne stopy, odwodzi palec mały.
Mięsień zginacz krótki palca małego przyczepia się do V kości śródstopia, więzadła podeszwowego długiego i pochewki ścięgna mięśnia strzałkowego długiego, a kończy na podstawie paliczka bliższego palca małego. Unerwia go nerw podeszwowy boczny. Zgina mały palec i wzmacnia sklepienie podłużne stopy.
Mięsień przeciwstawiacz palca małego przyczepia się do V kości śródstopia, więzadła podeszwowego długiego i pochewki ścięgna mięśnia strzałkowego długiego, a kończy na podstawie paliczka bliższego palca małego. Unerwia go nerw podeszwowy boczny. Zgina mały palec i wzmacnia sklepienie podłużne stopy.