Podatek na zasadach ogólnych - charakterystyka

Spis treści

Wstęp…………………………………………………………………….3

1. Podatek na zasadach ogólnych……………………………………4

1. Definicja i podstawy prawne podatków……………………......4

2. System podatkowy w Polsce……………………………………5

2. Podatek dochodowy od osób fizycznych………………………….7

1. Ogólna charakterystyka i podstawy prawne…………………..7

2. Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych………..8

3. Źródła opodatkowania…………………………………………...9

4. Przedmiot opodatkowania i koszty uzyskania przychodów..10

5. Stawki podatku………………………………………………….12

3. Podatek dochodowy od osób prawnych…………………………14

1. Charakterystyka podatników…………………………………..14

2. Zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe……………………..15

3. Przedmiot opodatkowania i koszty uzyskania przychodów..16

4. Podstawa opodatkowania……………………………………..20

Podsumowanie………………………………………………………...21

Literatura……………………………………………………………….23

Wstęp

Podatki znane były już od bardzo odległych czasów. Przykładowo w starożytności różnego rodzaju podatkami i daninami były obciążane tylko niektóre grupy ludności. Już nawet za czasów faraonów w Egipcie funkcjonował swoisty system podatkowy, który polegał na zabieraniu rolnikom części zbiorów, rzemieślnicy natomiast oddawali część swych wyrobów na potrzeby wojska i administracji, a kupcy składali daniny. Również w starożytnym Rzymie obok łupów wojennych i danin wprowadzono świadczenia pieniężne o charakterze podatkowym.

W średniowieczu podatki miały niewielkie znaczenie, ponieważ dochody władcy pochodziły przeważnie z posiadłości ziemskich, przywilejów monarszych i ceł. Natomiast w Europie pierwsze systemy podatkowe rozwinęły się w XV wieku we Francji i Anglii. Podatek dochodowy wprowadzono po raz pierwszy w Wielkiej Brytanii już w XVIII wieku, a w Prusach dopiero w 1891. Jednak te pierwsze formy podatkowe nie miały tak dużego znaczenia jak mają dziś. Dopiero w XIX wieku obciążenie podatkami znacznie wzrosło, a podatki stały się instrumentem polityki finansowej.

1. Podatek na zasadach ogólnych

1. Definicja i podstawy prawne

Obecnie podatki są najważniejszą forma dochodów współczesnych budżetów. Czym zatem jest podatek? Ordynacja podatkowa z dnia 29 sierpnia 1997 roku w art. 6 ustawy (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60

z późn. zm.) definiuje podatek jako publicznoprawne, nieodpłatne przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej. Przepisy Ordynacji podatkowej stosuje się również do opłat i innych niepodatkowych należności budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego, do których ustalania lub określania uprawnione są organy podatkowe, oraz opłat, o których mowa w przepisach o podatkach

i opłatach lokalnych. Przepisy prawa podatkowego są bardzo liczne

i często ulegają zmianom. Obowiązki i uprawnienia podatkowe

są określone w Konstytucji RP, ustawach podatkowych, oraz ratyfikowanych umów międzynarodowych.

Prawne podstawy nakładania obowiązków podatkowych stanowi obowiązująca od dnia 17 października 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483). W art. 217 ustawodawca postanowił, że nakładanie podatków

i innych danin publicznych, jak i określanie: podmiotów opodatkowania, przedmiotów opodatkowania, stawek podatkowych, kategorii podmiotów zwolnionych od podatków jak i zasad przyznawania ulg i umorzeń podatkowych może następować wyłącznie w drodze ustawy.
    Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 8 Konstytucji jej przepisy stosuje się bezpośrednio, chyba że Konstytucja stanowi inaczej. Oznacza to, że jeżeli w przepisach prawa podatkowego zawarte jest unormowanie sprzeczne z określonym przepisem Konstytucji, stosuje się przepis Konstytucji. Miejsce Konstytucji w systemie źródeł prawa podatkowego wymaga nadto, aby proces jego wykładni przebiegał w taki sposób, by dokonana interpretacja była zgodna z Konstytucją. W tej kwestii należy zwrócić uwagę na wytyczne Trybunału Konstytucyjnego, zawarte w uchwale z dnia 6 września 1995 r., sygn. W 20/94 (Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego, 1995, nr 1, poz. 6, cz. II, s. 258-265), który wskazuje, iż w sytuacji, gdy jest możliwe takie wyłożenie przepisu, aby pozostawał on w zgodzie z Konstytucją, należy z tej możliwości skorzystać, odrzucając taką drogę interpretacji, która prowadzi do odczytania przepisu jako niekonstytucyjnego.

2. System podatkowy w Polsce

Na polski system podatkowy składa się następujące tytuły podatkowe, objęte materialnym szczególnym prawem podatkowym   Zasadniczy podział podatków jest następujący:

bezpośrednie, czyli:

- podatek dochodowy od osób fizycznych,

- podatek dochodowy od osób prawnych,

- podatek od spadków i darowizn,

- podatek od czynności cywilnoprawnych,

- podatek rolny,

- podatek leśny,

- podatek od nieruchomości,

- podatek od środków transportowych,

- podatek od posiadania psów,

pośrednie:

- podatek od towarów i usług

- podatek akcyzowy,

- cło

- podatek od gier.

We współczesnych państwach podstawowe znaczenie dla budżetu na opodatkowanie dochodu (podatki dochodowe) oraz opodatkowanie konsumpcji, czyli sprzedaży (podatki obrotowe i akcyzy). Mniejsze, jedynie uzupełniające znaczenie mają podatki majątkowe (np. podatek od spadków i darowizn, podatek od nieruchomości).
Polski system podatkowy jest stosunkowo przebudowywany

i dostosowywany do standardów europejskich. Niekiedy jest to powrót do rodzimych rozwiązań podatkowych obowiązujących w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Ordynacja podatkowa z 1997 r. jest pewnym odwzorowaniem polskiej ordynacji podatkowej z 1934 r., ustawa z 1991 r. o podatku od osób fizycznych opiera się na konstrukcjach polskiej ustawy z 1920 r. o podatku dochodowym.

2. Podatek dochodowy od osób fizycznych

2.1 Ogólna charakterystyka i podstawy prawne

W tym opracowaniu scharakteryzowany zostanie podatek dochodowy na zasadach ogólnych, powszechnie nazywany podatkiem PIT(z ang. PIT - Personal Income Tax - podatek od dochodów osobistych). Podatek dochodowy to podatek osobisty, co oznacza, że podatnikiem jest każda osoba osiągająca dochód. Osoby fizyczne zamieszkujące terytorium Polski objęte są tzw. nieograniczonym obowiązkiem podatkowym, czyli bez względu na to, czy źródła ich przychodów położone są w kraju, czy za granicą, muszą płacić podatek według zasad obowiązujących w kraju zamieszkania, a więc w Polsce (wyjątkiem są regulacje zapisane w umowach międzynarodowych). Podstawową formą opodatkowania jest podatek płacony według zasad ogólnych. Owe zasady ogólne oznaczają, że nie ma ograniczeń związanych z jego wyborem. Jeśli nie deklarujemy innej formy opodatkowania, będziemy rozliczać się na zasadach ogólnych, właściwych wszystkim podatnikom. Na uwagę zasługuje tutaj fakt,

iż osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą dokonać wyboru formy opodatkowania - w zależności od zakresu i kosztów prowadzonej działalności oraz od kwot podatku zapisanych w ryczałcie

i karcie podatkowej. Podatek dochodowy na zasadach ogólnych płaci się od faktycznie uzyskanego dochodu, który oblicza się, odejmując

od przychodów z działalności koszty ich uzyskania, czyli wszelkie wydatki, poza wykluczonymi przez ustawę podatkową.

Podatek dochodowy dzielimy między innymi ze względu na to czy dochód uzyskany został przez osobę fizyczną czy przez osobę prawną

i w związku z powyższym nazywany jest podatkiem dochodowym od osób fizycznych oraz podatkiem dochodowym od osób prawnych. Jeżeli chodzi o uregulowanie prawne to w przypadku podatku dochodowego od osób fizycznych obowiązują tutaj ustawa z dnia 26 lipca 1991 r.

o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst pierwotny: Dz. U. 1991 r. Nr 80 poz. 350),(tekst jednolity: Dz. U. 1993 r. Nr 90 poz. 416), (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 14 poz. 176) z późniejszymi zmianami.

2. 2. Podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych

Jak mówi nam ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych, a ściśle jej art. 3. 1. Osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy). Natomiast jak precyzuje 1a. Za osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się osobę fizyczną, która:

- posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub

- przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni

w roku podatkowym. Jeżeli osoby fizyczne nie mają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejsca zamieszkania, podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (ograniczony obowiązek podatkowy).

2.3. Źródła opodatkowania

Opodatkowaniu niniejszym podatkiem podlega dochód (przychód). Jak precyzuje tutaj ustawa: za dochody (przychody) osiągane na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej uważa się w szczególności dochody (przychody) z:

1. pracy wykonywanej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej oraz spółdzielczego stosunku pracy, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

2. działalności wykonywanej osobiście na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia,

3. działalności gospodarczej prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,

4. położonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nieruchomości, w tym ze sprzedaży takiej nieruchomości.

Można by powiedzieć, że praktycznie w całości w tych przytoczonych zdaniach zawiera się cała istota podatku dochodowego od osób fizycznych. W praktyce ustawa zawiera szereg uregulowań, bez których wyliczenie dochodu, który podlega opodatkowaniu nie jest możliwy do wyliczenia i odprowadzenia do odpowiedniej instytucji. Otóż możemy powiedzieć najogólniej, że podatek ten dotyczy przede wszystkim osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą pozarolniczą, pracowników, emerytów i rencistów.

2.4. Przedmiot opodatkowania i koszty uzyskania przychodu

Przedmiotem opodatkowania jest tutaj suma dochodów ze wszystkich źródeł przychodów podlegających opodatkowaniu. Ustawodawca w rozdziale 2 precyzuje źródła tych przychodów, którymi są: stosunek służbowy, stosunek pracy, w tym również spółdzielczy stosunek pracy, członkostwo w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną, praca nakładcza, emerytura lub renta, działalność wykonywana osobiście, pozarolnicza działalność gospodarcza, działy specjalne produkcji rolnej, nieruchomości lub ich części, najem, podnajem, dzierżawa, poddzierżawa oraz inne umowy o podobnym charakterze, w tym również dzierżawa, poddzierżawa działów specjalnych produkcji rolnej oraz gospodarstwa rolnego lub jego składników na cele nierolnicze albo na prowadzenie działów specjalnych produkcji rolnej, z wyjątkiem składników majątku związanych z działalnością gospodarczą, kapitały pieniężne i prawa majątkowe, w tym odpłatne zbycie praw majątkowych, odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz wynikającego z przydziału spółdzielni mieszkaniowych prawa do domu jednorodzinnego lub prawa do lokalu w małym domu mieszkalnym, prawa wieczystego użytkowania gruntu, innych rzeczy, inne źródła z wyjątkiem dochodów opodatkowanych w formach zryczałtowanych. Należy tutaj zwrócić uwagę na fakt, iż zgodnie z zasadą powszechności, opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody. Są jednak pewne kategorie dochodów, od których na mocy wyraźnego przepisu nie pobiera się podatku. Dochody te, zarówno ze względów formalnych, jak i z uwagi na pewne cechy wspólne, można je przedstawić w trzech grupach:
- dochody ze źródeł, do których w ogóle nie stosuje się przepisów

ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, wyłączonych z jej

zakresu przedmiotowego - są to tzw. wyłączenia ustawowe,
- dochody wolne od podatku czyli zwolnienia przedmiotowe,
- dochody, które zostały wydatkowane przez podatnika na określone

cele i podlegają odliczeniu do dochodu lub od podatku, które po prostu

należy nazwać ulgami podatkowymi.

W związku z powyższym z zakresu ustawy wyłączone są: przychody z działalności rolniczej, z wyjątkiem przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej, przychody z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach, przychody podlegające przepisom ustawy o podatku od spadków i darowizn, przychody wynikające z czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy, przychody z tytułu podziału wspólnego majątku małżonków w wyniku ustania ograniczenia małżeńskiej wspólności majątkowej. Natomiast zwolnienia o charakterze przedmiotowym są związane ze źródłem przychodów, a nie z osobą podatnika. W większości są one bezterminowe. Można je podzielić ze względu na ich charakter. Do najważniejszych należą zwolnienia związane z przychodami z pracy, np. diety i inne należności na czas podróży służbowej pracowników, koszty używania pojazdów samochodowych dla celów służbowych, rzeczowe świadczenia okolicznościowe; odszkodowawcze, np. odszkodowania wypłacane na podstawie przepisów prawa administracyjnego, cywilnego, pracy i innych ustaw; socjalne, np. pomoc społeczna, zapomogi losowe, odprawy pośmiertne i zasiłki pogrzebowe, zasiłki rodzinne, wychowawcze, pielęgnacyjne i porodowe, dopłaty do wypoczynku dzieci, itp.

Kolejną ważna kwestią związaną z podatkiem dochodowym są koszty uzyskania przychodów. U osób fizycznych "kosztami uzyskania przychodów z poszczególnego źródła są wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23".

Podejście do kosztów uzyskania przychodów ma charakter zróżnicowany, w zależności od rodzaju wykonywanej pracy i źródła przychodu. Z uwagi na bardzo obszerne uregulowanie w ustawie co należy do kosztów uzyskania przychodów w niniejszym opracowaniu nie będzie szczegółowej charakterystyki.

2.5. Stawki podatkowe

Obowiązujące stawki podatku dla tej formy rozliczeń z fiskusem wynoszą 19, 30, 40 lub 50%, w zależności od wysokości wypracowanego dochodu. Podatnik ma obowiązek składania co miesiąc deklaracji PIT - 5, obliczania zaliczki na podatek i wpłacania jej do urzędu skarbowego (w danym miesiącu - za miesiąc poprzedni). Ważne jest to, że zaliczka musi być przekazywana od momentu, kiedy dochód z działalności pomniejszony o niektóre odliczenia, czyli na przykład składki ZUS, przekroczył kwotę powodującą obowiązek zapłacenia podatku. Podatek dochodowy od osób fizycznych co do zasady jest płatny wg progresywnej skali podatkowej.

Podstawa obliczania podatku w 2007 roku.

Ponad	Do	Podatek wynosi
-	43 405	19% podstawy obliczenia minus kwota 572 zł 54 gr
43 405	85 528	7 674 zł 41 gr + 30% nadwyżki ponad 43 405zł
85 528	-	20 311 zł 31 gr + 40% nadwyżki ponad 85 528zł

Źródło: Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Roczny dochód nie powodujący obowiązku zapłaty podatku 3 015 zł.

3. Podatek dochodowy od osób prawnych

3.1. Charakterystyka podatników

Charakteryzując podatek dochodowy od osób prawnych, nazywany jest on powszechnie podatkiem CIT (ang. CIT - Corporate Income Tax - podatek od dochodów spółek (przedsiębiorstw). W przypadku tego podatku przepisami regulującymi jest ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych(tekst pierwotny: Dz. U. 1992 r. Nr 21 poz. 86), (tekst jednolity: Dz. U. 1993 r. Nr 106 poz. 482), (tekst jednolity: Dz. U. 2000 r. Nr 54 poz. 654) z późniejszymi zmianami. Art. 1. 1. ustawy reguluje opodatkowanie podatkiem dochodowym dochodów osób prawnych i spółek kapitałowych w organizacji, zwanych dalej „podatnikami”. 2. Przepisy ustawy mają również zastosowanie do jednostek organizacyjnych niemających osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek niemających osobowości prawnej, z zastrzeżeniem ust. 1 i 3. 3. Przepisy ustawy mają również zastosowanie do spółek niemających osobowości prawnej mających siedzibę lub zarząd w innym państwie, jeżeli zgodnie z przepisami prawa podatkowego tego państwa są traktowane jak osoby prawne i podlegają w tym państwie opodatkowaniu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce ich osiągania. Art. 1a. 1. Podatnikami mogą być również grupy co najmniej dwóch spółek prawa handlowego mających osobowość prawną, które pozostają w związkach kapitałowych, zwane dalej „podatkowymi grupami kapitałowymi”. Jakie należy spełnić warunki, aby zostać uznanym za podatkową grupę kapitałową reguluje Art. 1a., który mówi, iż podatkową grupę kapitałową mogą tworzyć wyłącznie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub spółki akcyjne, mające siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przeciętny kapitał zakładowy (akcyjny) przypadający na każdą z tych spółek jest nie niższy niż 1 mln zł, jedna ze spółek zwana spółką dominującą (spółka matka) posiada bezpośredni 95% udział w kapitale zakładowym (akcyjnym), spółki zależne (spółki córki) nie posiadają udziałów w kapitale zakładowym innych spółek tworzących tę grupę, w spółkach tworzących grupę kapitałową nie występują zaległości we wpłatach podatków stanowiących dochód budżetu państwa, półka dominująca i spółki zależne zawarły umowę o utworzeniu podatkowej grupy kapitałowej w formie aktu notarialnego na okres co najmniej 3 lat podatkowych i zarejestrowały ją w urzędzie skarbowym, o utworzeniu grupy kapitałowej spółki ją tworzące nie mogą korzystać ze zwolnień od podatku dochodowego na podstawie odrębnych ustaw oraz nie mogą stosować praktyk przerzucania dochodu na innych podatników podatku dochodowego nie wchodzących w skład podatkowej grupy kapitałowej, podatkowa grupa kapitałowa musi osiągać za każdy rok podatkowy co najmniej 3% dochód w relacji do przychodów podatkowych.

3.2. Zwolnienia podmiotowe i przedmiotowe

Ustawa ponadto reguluje, jakie podmioty korzystają ze zwolnienia z płacenia tego podatku. I do podmiotów zwolnionych zalicza: Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, fundusze celowe utworzone na podstawie odrębnych ustaw, przedsiębiorstwa międzynarodowe i inne jednostki gospodarcze utworzone przez organ administracji państwowej wspólnie z innymi państwami na podstawie porozumienia lub umowy, chyba że porozumienia te lub umowy stanowią inaczej, jednostki samorządu terytorialnego w zakresie dochodów określonych w przepisach ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, Agencję Rynku Rolnego, fundusze inwestycyjne działające na podstawie odrębnych ustaw, fundusze emerytalne utworzone na podstawie przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych,

Zakład Ubezpieczeń Społecznych, Agencję Nieruchomości Rolnych.

Jeżeli natomiast chodzi o zwolnienie przedmiotowe tutaj z podatku dochodowego od osób fizycznych zostały zwolnione m.in.:

• dochody z tytułu sprzedaży całości lub części nieruchomości wchodzącej w skład gospodarstwa rolnego

• dochody z tytułu prowadzenia szkół - w części przeznaczonej na cele szkoły

• dochody kościelnych osób prawnych

• dochody osób prawnych, których celem statutowym jest działalność w sferze pożytku publicznego

• dochody sportowych spółek akcyjnych w części przeznaczonej na ich działalność sportową

• działalność organizacji pracodawców (m.in. związków zawodowych) i partii politycznych - w części przeznaczonej na cele statutowe, z wyłączeniem działalności gospodarczej

• dochody narodowych funduszy inwestycyjnych

• inne podane w ustawie.

3.3. Przedmiot opodatkowania i koszty uzyskania przychodu

Przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty; w wypadkach, o których mowa w art. 21 i 22, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Art. 7. 1 ustawy. Dochodem jest, z zastrzeżeniem art. 10 i 11, nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym; jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą.

W przypadku osób prawnych "kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1". Mogą być one potrącane tylko w tym roku podatkowym, w którym zostały faktycznie poniesione. Należy je wykazywać w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. W przypadku gdy wynoszą ponad 800 tysięcy euro, musimy prowadzić księgę rachunkową.

Do kosztów możemy zaliczyć wydatki na zakup towarów, eksploatację samochodów wykorzystywanych w działalności, wynagrodzenie pracowników, niektóre podatki (od nieruchomości, środków transportowych, akcyzę), rachunki za telefon, za prąd, wydatki na reklamę, na zakup wyposażenia, amortyzację środków trwałych. Gdy przychody są większe niż koszty otrzymujemy dochód do opodatkowania. Jeżeli zaś koszty przewyższają przychody, o czym była mowa powyżej - powstaje strata. Podatku w takiej sytuacji się nie płaci, a stratę można odliczyć w ciągu następnych pięciu lat od uzyskania w tych latach dochodu z działalności gospodarczej (z tym, że odliczanie w żadnym roku nie może być wyższe niż 50 procent straty).

Ponadto co jest bardzo istotne podatnik musi dokumentować dokładnie całą swoją działalność poprzez wystawianie faktur czy rachunków będących dowodem sprzedaży towarów i usług. Jak precyzuje nam art. 12. 1. przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 13 i 14, są w szczególności:

• otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe, wartość otrzymanych nieodpłatnie lub częściowo odpłatnie rzeczy lub praw, a także wartość innych nieodpłatnych lub częściowo odpłatnych świadczeń, z wyjątkiem świadczeń związanych z używaniem środków trwałych otrzymanych przez zakłady budżetowe, gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, spółki użyteczności publicznej z wyłącznym udziałem jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków od Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków w nieodpłatny zarząd lub używanie,

• wartość, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 8, umorzonych lub przedawanionych: zobowiązań, w tym z tytułu zaciągniętych pożyczek (kredytów), z wyjątkiem umorzonych pożyczek z Funduszu Pracy, środków na rachunkach bankowych - w bankach,

• wartość zwróconych wierzytelności, które uprzednio, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 25 lub 43, zostały odpisane jako nieściągalne lub umorzone i zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,

• dla uczestników funduszy inwestycyjnych - otrzymane dochody funduszu, w przypadku gdy statut przewiduje wypłacanie tych dochodów bez odkupywania jednostek uczestnictwa albo wykupywania certyfikatów inwestycyjnych,

• dla zarządców przedsiębiorstw państwowych - wynagrodzenia z tytułu realizacji umowy o zarządzanie, w tym prawo do udziału w zysku przedsiębiorstwa,

• wartość zwróconych wierzytelności wynikających z umowy, o której mowa w art.17f, zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów na podstawie art. 17h,

• wartość należności umorzonych, przedawnionych lub odpisanych jako nieściągalne w tej części, od której dokonane odpisy aktualizujące zostały uprzednio zaliczone do kosztów uzyskania przychodów,

• równowartość odpisów aktualizujących wartość należności, uprzednio zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów, w przypadku ustania przyczyn, dla których dokonano tych odpisów,

• w przypadku obniżenia lub zwrotu podatku od towarów i usług lub zwrotu podatku akcyzowego zgodnie z odrębnymi przepisami - naliczony podatek od towarów i usług lub zwrócony podatek akcyzowy, w tej części, w której podatek uprzednio został zaliczony do kosztów uzyskania przychodów,

• kwota podatku od towarów i usług: nieuwzględniona w wartości początkowej środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, podlegających amortyzacji zgodnie z art. 16a-16m, lub dotycząca innych rzeczy lub praw niebędących środkami trwałymi lub wartościami niematerialnymi i prawnymi, o których mowa w lit. a) w tej części, w jakiej dokonano korekty powodującej zwiększenie podatku odliczonego zgodnie z art. 91 ustawy o podatku od towarów i usług,

• u ubezpieczycieli - kwota stanowiąca równowartość zmniejszenia stanu rezerw techniczno-ubezpieczeniowych, utworzonych zgodnie z odrębnymi przepisami,

• równowartość rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 27, zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów,

• w bankach - kwota stanowiąca równowartość: rezerwy na ryzyko ogólne, utworzonej zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U. z 2002 r. Nr 72, poz. 665, Nr 126, poz. 1070, Nr 141, poz. 1178, Nr 144, poz. 1208 i Nr 153, poz. 1271), rozwiązanej lub wykorzystanej w inny sposób, rozwiązanych lub zmniejszonych rezerw, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 26, zaliczonych uprzednio do kosztów uzyskania przychodów, z zastrzeżeniem ust. 4 pkt 15 lit. b),

• nominalna wartość udziałów (akcji) w spółce kapitałowej albo wkładów w spółdzielni objętych w zamian za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część; przepisy art. 14 ust. 1-3 stosuje się odpowiednio.

• wynagrodzenie podatnika otrzymane w wyniku umorzenia udziałów (akcji) objętych w zamian za wkład niepieniężny w postaci przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części,

• w spółce podlegającej podziałowi, jeżeli majątek przejmowany na skutek podziału, a przy podziale przez wydzielenie majątek przejmowany na skutek podziału lub majątek pozostający w spółce, nie stanowią zorganizowanej części przedsiębiorstwa - wartość rynkowa składników majątkowych przeniesionych na spółki przejmujące lub nowo zawiązane ustalona na dzień podziału lub wydzielenia; przepisy art. 14 ust. 2 i 3 stosuje się odpowiednio.

• w razie zwrotu części wierzytelności, o których mowa w ust. 1 pkt 4, przychód ustala się proporcjonalnie do udziału zwróconej części wierzytelności w jej ogólnej kwocie.

3.4. Podstawa opodatkowania

Podstawę opodatkowania stanowi dochód po odliczeniu darowizn przekazanych na rzecz organizacji pożytku publicznego (nie więcej niż 10 proc. dochodu), darowizn na cele kultu religijnego (nie więcej niż 10 proc. dochodu), bankach w wysokości 20 proc. kwoty umorzonych kredytów (pożyczek) w związku z realizacją programu restrukturyzacji zakwalifikowanych do straconych kredytów (pożyczek) i zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów.

Od 2004 roku stawka podatku, jaka muszą płacić osoby prawne od uzyskanych dochodów wynosi niezmiennie 19%.

Podatek dochodowy płaci się zaliczkowo, co miesiąc do urzędu skarbowego. Osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej (zakłady pracy), są zobowiązane jako płatnicy obliczać i pobierać w ciągu roku zaliczki na podatek dochodowy od osób, które uzyskują od tych zakładów przychody. Zaliczkowy pobór podatku łagodzi obciążenie podatników skutkami obowiązku płacenia podatku. Daje możliwość rozłożenia płatności na okres całego roku. Wpłata całej kwoty podatku należnego przy rozliczeniu rocznym stanowiłaby znacznie bardziej uciążliwą dolegliwość finansową. Również dla budżetu państwa jest to system korzystny, przyczynia się on bowiem do wpływu środków finansowych do budżetu przez cały rok. Zaliczka miesięczna pobierana jest według progresywnej skali podatkowej za miesiące od stycznia do grudnia

Podsumowanie

Podsumowując charakterystykę opodatkowania na zasadach ogólnych nie sposób pominąć faktu, jak są ważnym instrumentem państwowym.

Podatek dochodowy od osób fizycznych stanowi dochód budżetu państwa, natomiast samorząd terytorialny ma udziały we wpływach z tego podziału, podobnie rzecz wygląda w przypadku podatku dochodowego od osób prawnych. Przykładowo w projekcie budżetu państwa na rok 2008 przychody krajowe zaplanowano na kwotę 247 mld zł, w tym dochody podatkowe na ok. 229 mld (blisko 93 % dochodów budżetu). Na 229 mld planowanych dochodów podatkowych budżetu państwa składają się:

• podatek PIT - 38 mld (ponad 16 % dochodów podatkowych i ponad 15 % dochodów budżetu)

• podatek CIT - 27,1 mld (blisko 12 % dochodów podatkowych i blisko 11 % dochodów budżetu).

• podatek VAT - 111,7 mld (ponad 48 % dochodów podatkowych i ponad 45 % dochodów budżetu)

• akcyza - 52,2 mld (blisko 23 % dochodów podatkowych i ponad 21 % dochodów budżetu)

Literatura:

1. Borodo Andrzej, „Polskie prawo finansowe. Zarys ogólny”, Towarzystwo Naukowe Organizacji i Kierownictwa, Toruń 2005,

2. Gomułowicz .A i Małecki J, „Polskie prawo finansowe”, Lexis Nexis, Warszawa 2006

3. Ofiarski Zbigniew, „Prawo finansowe”, C.H. Beck,Warszawa 2007

4. Szczodrowski Grzegorz „Polski system podatkowy” Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007

5. Wach Krzysztof., „Systemy podatkowe krajów Unii Europejskiej”, Oficyna Ekonomiczna, Kraków 2005

6. Wolański Robert „System podatkowy w Polsce” Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa 2006

7. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych. (tekst jednolity Dz. U. 1991 r. Nr 80 poz. 350) z późniejszymi zmianami

8. Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych.(tekst jednolity: Dz. U. 1992 r. Nr 21 poz. 86) z późniejszymi zmianami.

2

---