Finanse samorządowe

Istota i cechy samorządu terytorialnego - we współczesnych państwach obok różnych władz publicznych funkcjonuje także samorząd terytorialny. Działa on na szczeblach lokalnych i regionalnych. Posiada pewne kompetencje, określone dochody i wydatki oraz realizuje określone zadania.

W nauce o samorządzie terytorialnym trwał spór na temat istoty samorządu terytorialnego, zakresu działania oraz niezależności od państwa. Dlatego też wykształciły się dwie przeciwstawne teorie samorządu terytorialnego tzn.:

1. teoria naturalistyczna - zwolennicy teorii naturalistycznej głosili poglądy, że samorząd terytorialny jest instytucją niezależną od państwa ponieważ powstał w sposób naturalny. Dlatego, też ma on samoistne prawo bytu.

2. teoria państwowa - w latach 30 - tych XX w. zaczęła dominować państwowa teoria samorządu terytorialnego. Zakładała ona, że instytucja ta może istnieć wyłącznie z woli państwa w celu wypełniania powierzonych jej przez państwo zadań. Poglądy zwolenników tej teorii były jednak zróżnicowane:

• wg jednych poglądów państwo w celu realizacji ustawowo określonej części zadań może powoływać obok rządowego aparatu administracyjnego swoje lokalne organy działające na zasadzie pewnej niezależności ale hierarchicznie podporządkowane władzy centralnej

• w myśl innych poglądów w ramach teorii państwowej samorząd terytorialny oznacza rezygnację państwa z pewnego zakresu swoich uprawnień na rzecz związków samorządowych jako innych od władzy centralnej osób publicznego z własnymi wybieralnymi organami uchwałodawczymi i wykonawczymi

Decentralizacja - oznacza przekazanie kompetencji, środków, uprawnień na rzecz organów administracyjnych funkcjonujących w terenie ale nie podporządkowanych hierarchicznie władzy centralnej. Samorząd jest formą decentralizacji

Dekoncentracja - oznacza przekazanie uprawnień, zadań i środków na rzecz organów administracyjnych funkcjonujących w terenie ale hierarchicznie podporządkowanym władzom centralnym.

Te dwie przeciwstawne, chociaż posiadające wspólny początek teorie funkcjonowania samorządu terytorialnego są różne dlatego, bo na nich opiera się współczesna nauka o samorządach terytorialnych. Przyjęte przez poszczególne państwa modele samorządu terytorialnego zawierają zarówno elementy teorii naturalistycznej tj.:

• wybierane w tajnych wyborach władze uchwałodawcze i wykonawcze

• brak hierarchicznego podporządkowania organów lokalnych administracji rządowej

• zagwarantowana sądownie samodzielność prawna i finansowa

jak również tak istotne elementy jak:

• ograniczenie kompetencji samorządów terytorialnych do spraw lokalnych i regionalnych

• samodzielność ale w granicach określonych ustawowo przez państwo

Podejmując zaś próbę zdefiniowania samorządu terytorialnego można go określić jako zdecentralizowaną, nie podporządkowaną hierarchicznie władzy centralnej władzę publiczną z własnymi wybieralnymi organami uchwałodawczymi i wykonawczymi. Zakres uprawnień samorządu terytorialnego ogranicza się do spraw regionalnych, pochodzi od państwa dlatego, też działalność samorządu terytorialnego powinna podlegać nadzorowi państwa ale wyłącznie z punktu widzenia legalności. Samorząd terytorialny powinien zastępować państwo tam, gdzie ze względu na większą znajomość warunków lokalnych zrobi to od państwa lepiej. Jest to realizacja zasady subsydiarności oznaczającej, że władza publiczna nie powinna przeszkadzać obywatelom ani grupą społecznym w podejmowaniu i realizowaniu własnych inicjatyw.

Zadania samorządu terytorialnego - wszystkie zadania publiczne możemy podzielić na zadania wykonywane przez władze centralne oraz na zadania wykonywane przez samorząd terytorialny. Zadania samorządu terytorialnego dzielą się na:

1. zadania własne - samorząd wykonuje we własnym imieniu i na własną odpowiedzialność. W zakresie realizacji tych zadań on jest niezależny (musi działać zgodnie z prawem). Zadania własne można podzielić na:

• zadania obligatoryjne - muszą być obowiązkowo realizowane

• zadania fakultatywne - wykonywane są wówczas jeżeli jednostka samorządu terytorialnego dysponuje wystarczającymi środkami aby te dodatkowe potrzeby zaspakajać

• zadania zlecone - można podzielić je na dwie grupy:

• zadania zlecone ustawowo - muszą być obligatoryjnie wykonywane

• zadania zlecone na zasadzie porozumienia - przejmowane są do realizacji przez samorządy terytorialne po uprzednim zawarciu porozumienia z przekazującym zadanie organem administracji rządowej lub inną jednostką samorządu terytorialnego

Problematyka nadzoru nad samorządami terytorialnymi

Z samorządem terytorialnym ściśle wiąże się zagadnienie nadzoru państwowego nad jego działaniem. Samodzielność samorządów, brak hierarchicznego podporządkowania organom szczebla wyższego jest częstą przyczyną przekraczania kompetencji przez władze samorządowe. Przekraczanie kompetencji polega na podejmowaniu działań wykraczających poza ustawowe uprawnienia albo na nie wywiązywaniu się z zadań obligatoryjnych. Nadzór powinien temu przeciwdziałać. Dotyczy on szeregu spraw jednak najczęściej sprowadza się on do badania aktów normatywnych podejmowanych przez poszczególne władze samorządowe. Ten rodzaj nadzoru określa się mianem nadzoru komunalnego/samorządowego i jest on sprawowany wyłącznie z punktu widzenia legalności władzy samorządowej. Drugi rodzaj nadzoru to tzw. nadzór rzeczowy polegający na ocenie realizacji zadań zleconych. Ten rodzaj nadzoru sprawowany jest także z punktu widzenia celowości, rzetelności, gospodarności samorządu terytorialnego. W praktyce realizacja nadzoru polega na tym, że organy go sprawujące mają prawo żądania informacji i danych dotyczących funkcjonowania jednostki samorządu terytorialnego. Mogą dokonywać wizytacji administracji samorządowej, uczestniczyć w posiedzeniach władz i mają prawo być na bieżąco informowanymi o wszystkich działaniach podejmowanych przez władze samorządowe.

System zasilania finansowego jednostek samorządu terytorialnego.

Samorząd terytorialny może realizować swoje zadania gdy zostanie wyposażony w odpowiednie źródła finansowe. Najogólniej rzecz biorąc samorządy terytorialne dysponują środkami pieniężnymi z czterech podstawowych źródeł:

1. podatki i opłaty - nie stanowią one pozycji jednorodnej. Klasyfikując podatki zasilające budżety samorządów terytorialnych można je podzielić na:

• podatki samoistne - wpływy z samoopodatkowania są przykładem całkowitej autonomii JST w kształtowaniu własnym źródeł dochodu. JST określają wszystkie elementy techniki podatkowej, nie są one jednak wydajnym źródłem dochodu, ponieważ są dochodem dosyć niepopularnym i władze samorządowe rzadko występują z propozycją ich wprowadzenia. Ponad to ze względów proceduralnych trudno je wdrożyć w praktyce

• podatki i opłaty lokalne określone ustawowo ale w całości oddane do dyspozycji władz JST - zasadniczym źródłem budżetów JST są podatki i opłaty lokalne. Wprowadzane są ustawowo w sposób jednolity. Ponieważ są źródłem dochodu JST to władze lokalne otrzymują od ustawodawcy pewien zakres władztwa podatkowego; polega ono na tym, że władza lokalna określa wysokość stawek podatkowych, ma możliwość stosowania ulg podatkowych i zwolnień innych niż wymienione w ustawie, a także może umarzać należności podatkowe, rozkładać na raty itp.

W Polsce do podatków lokalnych należą w szczególności: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportu, podatek od posiadania psa, podatek rolny. Organem w tym zakresie jest Rada Gminy

• procentowe udziały w podatkach centralnych - ze względu na niską wydajność podatków lokalnych samorząd terytorialny ma dostęp do podatków centralnych, najczęściej pochodzących z danego terenu. W praktyce samorządy terytorialne uczestniczą w podziale podatków dochodowych, ponieważ wielkość wpływów z tych podatków jest symptomem rozwoju gospodarczego. Uczestnictwo w podziale podatków centralnych może być kształtowane albo poprzez ustanowienie dodatków samorządowych do podatków dochodowych, albo poprzez procentowe udziały w podatkach dochodowych.

Zasadnicza różnica polega na tym, że w przypadku udziału władze samorządowe nie mają większego wpływu na kształt dochodów budżetowych. Środki są im przekazywane nie jako w sposób automatyczny, a o wysokości udziału decyduje ustawodawca. Dochody te nie spełniają więc funkcji motywacyjnej, bo nie wymagają od władz lokalnych większych wysiłków w celu ich uzyskania, ani też władze samorządowe nie mogą za ich pośrednictwem aktywnie oddziaływać na podmioty gospodarcze znajdujące się na danym terenie.

• dodatki samorządowe do podatków centralnych - różnią się swoim charakterem ekonomicznym od procentowych udziałów w podatkach. Wprowadzenie dodatków oznacza, że władzą samorządowym przysługuje ustawowe uprawnienie do nałożenia obciążenia fiskalnego. Dodatek wpływa do budżetu JST i funkcjonuje obok stawek podatkowych określających poziom dochodów budżetu centralnego. Prawo do ustalania dodatków sprawia, że władze samorządowe posiadają narzędzia za pośrednictwem ,których mogą aktywnie oddziaływać na podmioty gospodarcze znajdujące się na danym terenie.

• z majątku i praw majątkowych - nadanie JST osobowości prawnej wiąże się m.in. z przekazaniem tym podmiotom do dyspozycji określonego majątku i praw majątkowych. Majątek ten przynosi określone dochody, a są to w szczególności: opłaty za korzystanie z infrastruktury komunalnej, czynsze za najem i dzierżawę, dochody akcji i udziały w spółkach, oraz dochody z sprzedaży majątku. Ważnym dochodem z majątku mogłyby być zyski z prowadzonej działalności gospodarczej. Dopuszczenie JST do prowadzenia działalności gospodarczej ma wielu zwolenników. Za prowadzeniem tego typu działalności przepowiadają przede wszystkim względy historyczne, jak również posiadana przez JST osobowość prawna, która pozwala im korzystać z różnych form prawa cywilnego. Przeciwko wysuwane są następujące argumenty:

• podstawowym celem działania JST jest realizacja zadań publicznych a nie prowadzenie działalności komercyjnej

• każda działalność gospodarcza może przynosić straty a to zagraża zaspokojeniu obligatoryjnych zadań własnych

• zaangażowanie się władz samorządowych w bezpośrednią działalność gospodarczą może spowodować naruszenie reguł wolności gospodarczej i konkurencji

• z subwencji i dotacji celowych - dotacje i subwencje są ważnym instrumentem równoważenia budżetu JST. Konieczność zasilania z zewnątrz jest nieodzowna ponieważ dochody z podatków i majątku nie są wystarczające do sfinansowania wszystkich wydatków budżetowych JST. Po miedzy dotacjami celowymi a subwencjami występują istotne różnice:

• subwencja - ma charakter ogólny. Przyznawana jest w oparciu o zobiektywizowane kryteria i z tych środków JST nie musza się rozliczać. Wielkość środków finansowych docierających do JST w formie subwencji zależy od dwóch podstawowych czynników:

• od zakresu realizowanych zadań

• od potencjału podatkowego danej JST

Zarówno pierwszy jak i drugi sposób obiektywizacji subwencji ma swoje uzasadnienie. Zważywszy, że dla niektórych JST dochody podatkowe mogą mieć znaczenie niewielkie, a dla innych podstawowe. Najbardziej właściwym kryterium ustalania subwencji powinien być potencjał podatkowy. Należy zwrócić uwagę, że w tak skonstruowanym mechanizmie zasilania finansowego brak jest motywacji do zwiększania wysiłku fiskalnego. Słabe ekonomicznie samorządy otrzymują bowiem automatycznie wyrównanie w postaci subwencji. Stąd też oprócz subwencji opartej na potencjale podatkowym stosowane są też subwencje uwzględniające zakres realizowanych zadań.

• dotacja celowa - są udzielane na zrealizowanie określonego przedsięwzięcia. Najczęściej na sfinansowanie zadań zleconych przez władze państwowe. Ta forma zasilania finansowego jest krytykowana, ponieważ dotacje celowe powodują uzależnienie otrzymującego dotację od administracji rządowej. Dotacje SA bowiem przekazywane na ściśle określony cel, należy się z nich rozliczyć, a w części niewykorzystanej zwrócić podmiotowi dotującemu. Niekorzystne jest również to, że o wysokości przyznanych środków decyduje przekazujący, który kieruje się własnymi kalkulacjami nie zawsze korzystnymi dla otrzymującego.

• z pożyczek, kredytów i emisji obligacji - dochody zwyczajne przeznaczone są na finansowanie bieżących zadań JST. Tymczasem we wszystkich krajach samorządy terytorialne podejmują decyzje o charakterze rozwojowym, dlatego muszą sięgać do zewnętrznych źródeł finansowania: kredytów, pożyczek oraz emisji obligacji. Kredyty i pożyczki różnią się ty od innych źródeł, że mają charakter zwrotny i należy je na bieżąco obsługiwać. W konsekwencji może to doprowadzić do nadmiernego zadłużenia JST i wówczas zagrożone staje się finansowanie podstawowych bieżących potrzeb mieszkańców w zakresie oświaty, gospodarki komunalnej itp. Ze względu na charakter zadań samorządu terytorialnego ciężar jego niewypłacalności musi przejąć na siebie administracja rządowa. JST nie może bowiem zbankrutować na takich samych zasadach jak podmiot gospodarczy. W takich przypadkach dochodzi do zawieszania władz samorządowych i wprowadzany jest Zarząd Komisaryczny. Nadmierne zadłużenie się JST w konsekwencji podważa jej samodzielność. Aby temu przeciwdziałać we wszystkich państwach określone są granice zadłużenia się JST.

Opracowywanie i uchwalanie budżetu JST w Polsce

• Planowanie

• Przygotowanie projektu

• Uchwalanie budżetu

• Wykonanie budżetu

• Kontrola wykonania

Przygotowanie projektu należy do wyłącznej kompetencji organu wykonawczego JST. Projekt budżetu wraz z objaśnieniami oraz informacjami o stanie mienia komunalnego organu wykonawczego ma obowiązek przedłożyć organowi stanowiącemu do uchwalenia oraz Regionalnej Izbie Obrachunkowej do zaopiniowania najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy.

Zakres szczegółowy jest określony w art. 124 ustawy o finansach publicznych i określa:

1. Prognozowane dochody JST według ważniejszych źródeł i działów klasyfikacji budżetowych

2. Wydatki budżetu w podziale na działy i rozdziały w klasyfikacji budżetowej z wyodrębnieniem:

1. wydatków bieżących - w tym wynagrodzeń i pochodnych wydatków na obsługę długu, wydatków z tytułu poręczeń i gwarancji wydanych przez JST

2. wydatków majątkowych

3. źródła pokrycia deficytu lub przeznaczenia nadwyżki

Dochód < Wydatki

P - przychody sfinansują ten deficyt

R - kwota rozchodów

P + D = W + R

D > W - należy wskazać przeznaczenie nadwyżki

4. plany przychodów i wydatków zakładów budżetowych, gospodarstw pomocniczych, funduszy celowych, środków socjalnych

5. dochody i wydatki związane z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań

6. upoważnienia dla organu wykonawczego do zaciągania długu i spłat zobowiązań

7. zakres i kwoty innych dotacji - są to dotacje z ustawy inne niż z ustawy o finansach publicznych

Są to obligatoryjne elementy ustawy budżetowej. Uchwała może zawierać także takie elementy jak:

1. rezerwy budżetowe

2. upoważnienia dla organu wykonawczego do dokonywania zmian w budżecie

3. wydatki związane z wieloletnimi programami inwestycyjnymi

4. upoważnienia dla organu wykonawczego do zaciągania kredytów, pożyczek, emisji obligacji na pokrycie występującego w ciągu roku deficytu

Budżet JST powinien być uchwalony przed 1 stycznia nie później niż 31 marca roku budżetowego. Jeżeli budżet nie zostanie uchwalony to określa go Regionalna Izba Obrachunkowa. W trzy tygodnie po uchwaleniu budżetu organ ma obowiązek przygotować układ wykonawczy. Organ wykonawczy dzieli budżet na działy, rozdziały, paragrafy w klasyfikacji dochodów i wydatków a następnie przekazuje się go podległym jednostkom, informując o ostatecznych kwotach dochodów i wydatków oraz o wysokości dotacji do budżetu.

W trakcie roku budżetowego mogą być dokonywane zmiany w budżecie JST. Do dokonywania zmian w budżecie uprawnieni są:

• organ stanowiący

• organ wykonawczy

• kierownicy jednostek organizacyjnych

Wyróżniamy 3 rodzaje zmian w toku wykonywania:

• zwiększenie wydatków budżetowych jeżeli są ponad planowe dochody bądź zaciągnięto kredyt lub pożyczkę

• zwiększenie wydatków budżetu wykorzystując rezerwy

• zwiększenie wydatków budżetowych w jednej podziałce klasyfikacji budżetowej zmniejszając o taką samą kwotę wydatków innej podziałki klasyfikacji budżetowej

Organ stanowiący może dokonywać wszelkich zmian w budżecie (z zastrzeżeniem) na mocy ustawy o finansach publicznych bądź otrzymując uprawnienie. W toku wykonywania budżetu organ wykonawczy może dokonywać zmian w planie dochodów i wydatków JST polegający na:

• zmianie planu dochodów i wydatków związanych z prowadzonymi w trakcie roku budżetowego zmianami kwot dotacji celowych przekazywanych z budżetu państwa oraz z budżetów innych JST

• przenoszeniu wydatków z rezerw budżetowych zgodnie z planowaniem rezerw

• zmianach w planie dochodów JST wynikających ze zmian kwot subwencji w związku z podziałami rezerwy subwencji

Organ stanowiący JST może upoważnić organ wykonawczy do:

1. Dokonywania innych zmian w planach wydatków z wyłączeniem przeniesień wydatków między działami

2. Przekazywania niektórych uprawnień do dokonywania przeniesień planowanych wydatków kierownikom jednostek organizacyjnych. Wówczas kierownicy tych jednostek mogą na podstawie uprawnień wprowadzać zmiany w swoich planach finansowych informując o dokonywanych przeniesieniach organ wykonawczy

Po zakończeniu roku organ wykonawczy powinien otrzymać absolutorium

Źródła dochodu JST

1. Dochody własne

1. wpływy z podatków

• podatek od nieruchomości

• podatek rolny

• podatek leśny - uległy one modyfikacji. Od listopada 2003 podatek rolny płaca ci którzy posiadają grunty które w ewidencji są zarejestrowane jako rolnicze

• podatek od środków transportu

• podatek od posiadania psów

• podatek od spadków i darowizn

• podatek od czynności cywilno-prawnych

• karta podatkowa

2. opłaty lokalne

• opłata skarbowa

• opłata targowa

• opłata miejscowa

• opłata administracyjna

• opłata za użytkowanie wieczyste

• opłata adiacencka

• opłata za zezwolenie na sprzedaż napojów alkoholowych

• dochody z majątku

• procentowe udziały w podatkach centralnych

• 39,34 % udziału w PIT z terenu gminy

• 6,71 % udziały w CIT z terenu gminy

• subwencje ogólne - gminy otrzymują subwencje ogólną która składa się z trzech części:

• wyrównawcza - stanowi ją suma:

• kwoty podstawowej - otrzymują te gminy, których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest niższy niż 92 % wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin w Polsce.

Dochody podatkowe - są to dochody z tytułu podatków lokalnych i z udziału w podatkach centralnych (za wyjątkiem podatku od posiadania psa i podatku od spadków i darowizn).

Są trzy kategorie gmin: 92-75%/75-40%/poniżej 40% - do każdej z nich obowiązuje inny środek przekazywania pieniędzy:




G - potencjał podatkowy jednego na mieszkańca w gminie

L - liczba mieszkańców w gminie

• kwoty uzupełniającej - otrzymują gminy o niskiej gęstości zaludnienia, wysokość należnej gminie kwoty uzupełniającej oblicza się:




• równoważąca - część równoważąca subwencji ogólnej dla gmin ustala się w wysokości stanowiącej sumę łącznej kwoty wpłat gmin, których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca jest wyższy niż 150 % średniej krajowej oraz dochodów, które zasiliłby budżet gmin o niskiej gęstości zaludnienia ale mających wysoki potencjał podatkowy

• oświatowa - część oświatowa subwencji ogólnej przekazywana jest wszystkim gminom w związku z realizacją zadań w dziedzinie oświaty i wychowania. Wysokość środków docierających do poszczególnych gmin jest uzależniona od liczby uczniów, stopnia awansu zawodowego nauczycieli, rodzaju prowadzonych szkół. Do końca 2003 roku na część oświatową subwencji ogólnej planuje się nie mniej niż 12,86 % dochodów budżetu państwa.

Gminy otrzymują także dotacje celowe. Są one przekazywane przede wszystkim na finansowanie zadań zleconych ale także na dofinansowanie zadań własnych. Od 1 stycznia 2004 roku dodatkowym źródłem dochodów gmin jest 5 % dochodów związanych z realizowaniem zadań z zakresu administracji rządowych.

Dochody powiatów w Polsce:

1. Dochody z mienia majątku

2. Udziały w podatkach dochodowych tj.:

• 10,25 % udziałów w PIT

• 1,40 % udziałów w CIT

• Subwencje z budżetu państwa - powiaty otrzymują jedną subwencję ogólną, która składa się z trzech części:

• wyrównawczej - część wyrównawczą stanowi suma:

• kwoty podstawowej - wysokość należnej powiatom kwoty podstawowej ustala się mnożąc liczbę stanowiącą 88 % różnicy między potencjałem podatkowym dla wszystkich powiatów w Polsce a potencjałem podatkowym danego powiatu i przez liczbę mieszkańców powiatu




• kwoty uzupełniającej - otrzymują powiaty, w których stopa bezrobocia jest wyższy niż 110 % stopy bezrobocia w kraju (110-120/120-140/powyżej 140)

• równoważącej - ustala się w wysokości łącznej wpłaty tych powiatów, które mają potencjał podatkowy na jednego mieszkańca wyższy niż 110 % średniej krajowe

• oświatowej

Dotacja celowa przekazywana jest na finansowanie zadań zleconych, służb inspekcji i straży, na dofinansowanie zadań własnych

Dochody województw w Polsce:

1. Dochody z mienia majątku

2. Udziały w podatkach dochodowych tj.:

• 1,60 % udziałów w PIT

• 15,90 % udziałów w CIT

3. Subwencje z budżetu państwa - województwa otrzymują jedną subwencję ogólną, która składa się z trzech części:

• wyrównawczej - część wyrównawczą stanowi suma:

• kwoty podstawowej - kwotę podstawową otrzymuje województwo, w którym wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w województwie, jest mniejszy niż wskaźnik dochodów podatkowych dla wszystkich województw. Wysokość należnej województwu kwoty podstawowej ustala się mnożąc liczbę stanowiącą 70 % różnicy między wskaźnikiem Ww a wskaźnikiem W przez liczbę mieszkańców województwa.

• kwoty uzupełniającej - kwotę uzupełniającą otrzymuje województwo, w którym liczba mieszkańców nie przekracza 3 milionów

• regionalnej - część regionalną subwencji ogólnej dla województw ustala się w wysokości łącznej kwoty wpłat województw, 20 % tej części dzieli się miedzy województwa, w których stopa bezrobocia jest wyższa niż 110 % średniej stopy bezrobocia w kraju.

• oświatowej

Granice zadłużenia się JST

Art. 113.

1. Łączna kwota przypadających do spłaty w danym roku budżetowym rat kredytów i pożyczek oraz potencjalnych spłat kwot wynikających z udzielonych przez jednostki samorządu terytorialnego poręczeń wraz z należnymi w danym roku odsetkami od tych kredytów i pożyczek, oraz należnych odsetek i dyskonta, a także przypadających w danym roku budżetowym wykupów papierów wartościowych emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego, nie może przekroczyć 15% planowanych na dany rok budżetowy dochodów jednostki samorządu terytorialnego.

2. W przypadku gdy relacja, łącznej kwoty państwowego długu publicznego powiększonej o kwotę przewidywanych wypłat z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez podmioty sektora finansów publicznych do produktu krajowego brutto, przekroczy 55%, to kwota, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 12% planowanych dochodów jednostki samorządu terytorialnego, chyba że obciążenia te w całości wynikają z zobowiązań zaciągniętych przed datą ogłoszenia tej relacji.

Art. 114. Łączna kwota długu jednostki samorządu terytorialnego na koniec roku budżetowego nie może przekraczać 60% dochodów tej jednostki w tym roku budżetowym.

6

---