Procesowe skutki kontroli przez organ administrujący wykonania decyzji przez strony
Decyzja administracyjna stanowi jedną z form prawnych, w której realizują swoje zadania organy administracji państwowej, organy samorządu terytorialnego i inne organy administrujące, dlatego też organy te są obowiązane czuwać nad prawidłową realizacją ich decyzji przez strony, do których były adresowane.
Jeżeli decyzja nakłada na stronę obowiązek, to zagwarantowanie jej realizacji może nastąpić (w razie potrzeby) w drodze zastosowania przymusu państwowego, głównie przez wdrożenie postępowania egzekucyjnego.
Jeżeli chodzi zaś o decyzje przyznające uprawnienia stronie, to wykonanie tych decyzji nie wymaga stosowania przymusu państwowego. Strona jednak musi realizować swoje uprawnienia zgodnie z prawem i dlatego też organy wydające decyzję mają kompetencje do kontroli realizacji tych decyzji. Organ administracyjny może uchylić lub zmienić decyzję tworzącą prawa na mocy przepisów szczególnych do których kpa odsyła w art.163.
Zgodnie z art.162§1 kpa organ administracji publicznej, który wydał decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli decyzja:
stała się bezprzedmiotowa, a stwierdzenie wygaśnięcia takiej decyzji nakazuje przepis prawa albo gdy leży to w interesie społeczny lub w interesie strony - zasadniczą przesłanką stwierdzenia wygaśnięcia decyzji jest jej bezprzedmiotowość, która powstała już po jej wydaniu; art.162§1 pkt1 reguluje dwie odrębne sytuacje, są w nim dwa odrębne przepisy:
pierwszy z nich stanowi, że organ I instancji stwierdza wygaśnięcie mocy prawnej decyzji, która stała się bezprzedmiotowa i czyni to z wyraźnego nakazu przepisu prawa; Przepis pierwszy nie zmienia istniejącego stanu prawnego, bo odsyła do przepisów szczególnych nakazujących stwierdzenie wygaśnięcia mocy prawnej decyzji.
przepis drugi stanowi zaś, że organ I instancji stwierdza wygaśnięcie mocy prawnej decyzji, która stała się bezprzedmiotowa, a czyni to z uwagi na wymaganie interesu społecznego lub interesu strony; Przepis drugi stanowi samoistną materialnoprawną podstawę do stwierdzenia wygaśnięcia mocy prawnej decyzji.
została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku - art.162§1 pkt2 - chodzi o sytuację, gdy wydano decyzję z dodaniem do niej warunku rozwiązującego, uzależniającego skutki prawne decyzji od zdarzenia przyszłego i niepewnego.
Poza instytucją stwierdzenia wygaśnięcia mocy prawnej decyzji do przepisów kpa wprowadzono podstawę prawną do uchylenia decyzji, „jeżeli została ona wydana z zastrzeżeniem dopełnienia określonych czynności, a strona nie dopełniła tych czynności w oznaczonym terminie” (art.162§2). W tym przypadku chodzi o dodanie do decyzji zlecenia, które samo bezpośrednio nie wpływa na ważność i prawne skutki decyzji, ale jego wykonanie albo zaniechanie wykonania waży na ocenie prawidłowości korzystania z uprawnień lub realizowania obowiązków, o których rozstrzygnięto w decyzji.
Organ, stwierdzając wygaśnięcie mocy prawnej decyzji jest obowiązany przeprowadzić postępowanie rozpoznawcze zgodnie z przepisami kpa o postępowaniu w I instancji. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji lub uchylenie decyzji następuje przez wydanie decyzji, która nie może być następnie poddana weryfikacji w toku instancji na skutek odwołania strony.
W postępowaniu podatkowym podstawy stwierdzenia wygaśnięcia decyzji reguluje art.258§1 op. Organ podatkowy, który wydał decyzję w I instancji, stwierdza jej wygaśnięcie, jeżeli:
stała się bezprzedmiotowa,
została wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez stronę określonego warunku, a strona nie dopełniła tego warunku,
strona nie dopełniła przewidzianych w tej decyzji lub w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ulg,
strona nie dopełniła określonych w przepisach prawa podatkowego warunków uprawniających do skorzystania z ryczałtowych form opodatkowania,
strona nie dotrzymała terminu płatności określonego w decyzji o odroczeniu terminu płatności podatku
Organ podatkowy stwierdza również wygaśnięcie decyzji w części, jeżeli w przypadku rozliczenia zaległości podatkowej na raty strona nie dotrzymała terminu płatności raty.
Organ podatkowy uchyla decyzję, jak i stwierdza wygaśnięcie decyzji, po przeprowadzeniu postępowania w I instancji, w formie decyzji, na podstawie przepisów op. Decyzja ta wywołuje skutki prawne od dnia doręczenia decyzji, w której wygaśnięcie się stwierdza.