MECHANIZACJA to zastąpienie pracy ręcznej narzędziami lub maszyną przy wykonywaniu czynności procesu produkcyjnego. Według definicji mechanizacja stanowi:

-przejście od procesów produkcyjnych do nowoczesnych, wysoko zautomatyzowanych.

Może być także:

1) metoda oddziaływania na przebieg produkcji rolniczej przy pomocy zespołu środków technicznych uzasadnionych ekonomicznie i agrotechnicznie (środki mogą być własnością gospodarstwa lub też nie); 2) Jest to przejście od procesów produkcyjnych prymitywnych do nowoczesnych, wysoko zautomatyzowanych; 3) jest to zespół środków mechanicznych będących na wyposażeniu rolnictwa.

Cele mechanizacji to osiągnięcie korzyści:

- ekonomicznie wymiernych- obniżenie jednostkowych kosztów produkcji i wzrost efektywności tej produkcji

- ekonomicznie niewymiernych- poprawa komfortu pracy człowieka ograniczająca jego wysiłek fizyczny

- pozaekonomicznych- budowa więzi społecznych będąca wynikiem współpracy rolników z uczestnikami systemu obsługi rolnictwa.

Technika rolnicza to sposób ­­_­­_­­_­oddziaływania środkami technicznymi na przebieg produkcji rolniczej i przetwarzania produktów rolniczych, uzasadniony agrotechnicznie i ekonomicznie.

Poza klasyczna mechanizacja technika rolnicza obejmuje:

- przetwarzanie produktow rolniczych

- analize rzeczowa sposobu stosowania i utrzymania w gotowości do pracy środków technicznych

- analizę techniczno-organizacyjna-ekonomiczna wariantow wykorzystania tych srodkow

Inżynieria rolnicza - jest przyporządkowane do obszaru działalności kompleksu gospodarki żywnościowej i obejmuje zasady budowy, eksploatacji oraz organizacji trwałych obiektów tego kompleksu wraz oceną wzajemnych relacji pomiędzy materią organiczną pochodzenia rolniczego a urządzeniami technicznymi.

W obszarze inżynierii rolniczej znajdują się:

- maszyny i urządzenia techniczne

- budynki i budowle niezbędne w produkcji żywności

- analiza rzeczowo organizacyjna i ekonomiczna wskazująca celowość stosowanych wariantów, rozwiązań.

Cele mechanizacji rolnictwa:

- zastępowanie pracy ludzi pracą maszyn

- zwiększenie wydajności człowiekać

Cele techniki rolniczej to dodatkowo:

- ograniczenie nakładów pracy i energii poprzez zmiany w technologii produkcji i eksploatacji maszyn

- zmniejszenie kosztów produkcji poprzez optymalizację nakładów energii i zmiany technologiczne

- poprawa warunków ergonomicznych

Cele inżynierii rolniczej:

- uzyskanie wyższej jakości produktów poprzez tworzenie nowych techniki i technologii produkcji.

Mechanizacje obejmują relacje proste: maszyna- człowiek , maszyna - przedmiot pracy (ziemia, roślina)

Technika rolnicza obejmuje relacje złożone: człowiek - maszyna - przedmiot pracy

Inżynieria rolnicza bada także relacje odwrotne tj.: roślina - maszyna , roślina - maszyna - człowiek.

Produkcja - to wszelka świadoma i celowa działalność ludzka polegająca na wykorzystaniu zasobów i sił przyrody do wytwarzania dóbr materialnych. Wytworzone dobra nazywamy produktami.

Proces produkcji w rolnictwie to ogół procesów fizycznych i biologicznych przebiegających w ustalonej kolejności niezbędnych do wytworzenia określonego produktu.

Przekształcanie surowców w produkt odbywa się w cyklu produkcyjnym przy udziale czynników produkcji. Wytworzony w rolnictwie produkt może być traktowany jako wyrób gotowy, lub jako surowiec do dalszej produkcji

Czynniki produkcji:

- materialne  ziemia

 kapitał -----> środki pieniężne

 siła robocza  środki produkcji  środki pracy

 przedmioty

- niematerialne  organizacja produkcji

Przedmioty pracy to czynniki materialne, na które człowiek oddziaływuje w procesie pracy:

- rośliny, zwierzęta, ziemia, (jeśli jest uprawiana).

Środki pracy są to wszystkie środki techniczne, którymi człowiek w sposób świadomy i celowy oddziaływuje na przedmioty pracy. Ziemia stanowi środek pracy, jest przedmiotem pracy i środkiem pracy.

Cechy szczególne ziemi:

- nieprzemieszczalność

- niepomnażalnoś

- niezniszczalność

- przestrzenny charakter wymuszający przystosowanie maszyn do ruchomego procesu pracy.

Ziemia użytkowana rolniczo charakteryzuje się:

- zasobnością gleby - oznaczają sumaryczną zawartość składników mineralnych i organicznych

- żyznością gleby - oznaczają zespół właściwości technicznych, chemicznych i biologicznych zapewniającym roślinom optymalne warunki rozwoju

- urodzajnością gleby - oznacza zdolność do planowania

Gospodarstwo rolne jest jednostką ekonomiczno-produkcyjną celowo zorganizowaną, posiadającą własne kierownictwo oraz zespół ludzi, ziemię i pozostałe środki niezbędne do wytwarzania produktów żywnościowych oraz niektórych produktów dla przemysłu, położoną w określonych warunkach przyrodniczych i funkcjonującą w określonych warunkach ekonomicznych. Gospodarstwa, których produkcja przeznaczana jest na sprzedaż można określić mianem przedsiębiorstwa.

Gospodarstwo indywidualne- jednostka gospodarcza, w której ziemia oraz pozostałe środki produkcji stanowią prywatną własność rolnika i jego rodziny, natomiast praca wykonywana jest przez rolnika i jego członków rodziny.

Gospodarstwo rodzinne - jednostka gospodarcza prowadzona siłami własnymi rodziny rolnika o potrzebach produkcyjnych zapewniających wykorzystanie zespołów pracy tej rodziny z jedynie uzupełniającym najmem siły roboczej z zewnątrz oraz zapewniająca dochody gwarantujące rozwój gospodarstwa i utrzymanie rodziny.

Gospodarstwo indywidualne nie zapewnia pełnego wykorzystania zasobów pracy oraz nie gwarantuje dochodów umożliwiających utrzymanie rodziny.

Gospodarstwo rodzinne realizuje cel związany z max dochodu rolniczego oraz tworzy warunki sprzyjające utrzymanie trwałości rodziny.

- Pomimo wyszególnionych różnic gospodarstwa indywidualne i rodzinne łączy fakt, iż w obu przypadkach rolnik sam kieruje gospod prowadząc je na własne ryzyko i rachunek. Średnia wielkość gospod 8 ha. Miarą zasobów ziemi jest powierzchnia gospodarstwa.

Powierzchnia ogólna - obszar gospodarstwa rolniczego określony jego granicami zajmujący użytki rolne, lasy, wody i inne grunty i nie użytki.

- grunty rolne - obszar użytków rolnych oraz gruntów pod stawami rybnymi, budynkami gospodarczymi

- użytki rolne - grunty wykorzystywane do bezpośredniej produkcji rolniczej obejmujące grunty orne ( powierzchnie uprawne z okresowym przemieszczaniem), trwałe użytki zielone ( grunty trwałe porośnięte roślinnością trawiastą, użytkowane kośnie lub pastwiskowo), sady (grunty obsadzone drzewami i krzewami owocowymi lub wieloletnimi roślinami uprawowymi).

Procentowy udział wszystkich gruntów gospodarczych nazywamy strukturą użytkowania gruntów. Procentowy udział poszczególnych rodzajów użytków w całej ich powierzchni nazywamy strukturą użytków rolnych. Udział zasiewów poszczególnych gruntów ornych nosi nazwę struktury zasiewów. Struktura zasiewów (zboża, przemysłowe, okopowe, pastewne)

Dział gospodarstwa rolnego - grupa gałęzi mających podobne podstawy w uzyskiwaniu produktów. Wyróżniamy: dział produkcji roślinnej, dział produkcji zwierzęcej, dział przetwórstwa produktów rolniczych (mleczarnia, gorzelnia)

Gałąź gospodarstwa rolnego - zespół roślin odznaczających się podobnymi wymaganiami co do gleby, nawożenia i stanowiska w płodozmianie np. zboża, sady; - grupa zwierząt należących do jednego gatunku np. bydło, trzoda.

Praca ludzka - jest najważniejszym czynnikiem w rolnictwie, dlatego musi być odpowiednio zorganizowana, wykorzystana oraz wykonana. Z praca ludzką związane są dwa pojęcia :

- siły roboczej - jako potencjał

- pracy ludzkiej przynoszące określone efekty

Ekonomika pracy - oznacza naukowe i oszczędne gospodarowanie pracą ludzką w celu uzyskania jak najlepszego efektu ekonomicznego

Organizacja pracy - zespół metod i sposobu łączenia sił

Technologia produkcji rolniczej stanowi całokształt naukowo uzasadnionych metod pozyskania produktów rolniczych związane z nim sposoby oddziaływania na procesy biologiczne.

Na procesy pracy człowieka składają się ruchy robocze, czynności, zabiegi i operacje, które można wydzielić z każdego procesu produkcyjnego. Podstawową jednostką w systemie eksploatacji i organizacji prac maszynowych jest czynność, która wpływa na zmianę stanu, właściwości lub miejsca położenia przedmiotu pracy.

Czynność - to podstawowa część procesu wytwarzana lub przetwarzana każdego produktu, w trakcie, której przedmiot pracy zmienia swój stan, właściwości lub miejsce położenia.

Produkcję rolniczą charakteryzuje różnorodność czynności, podyktowana szeroką gamą wytwarzanych produktów znacznym zróżnicowaniem surowców do produkcji rolniczej oraz mnogością stosowanych narzędzi i maszyn

Rodzaje czynności:

- czynności zasadnicze - wpływają w sposób celowy na zmianę własności przedmiotu pracy poprzez obróbkę mechaniczną, plastyczną, cieplną, chemiczną

- czynności pomocnicze są niezbędne do wytworzenia gotowego produktu i służą do sprawdzania właściwości wyrobów (kontroli) oraz są związane z jego transportem bądź składowaniem

Proces technologiczny - lub operacja to ciąg czynności zmierzających do uzyskania żądanego efektu cząstkowego danym procesie produkcyjnym

Zabieg technologiczny - to część procesu technologicznego obejmująca kilka ściśle powiązanych ze sobą czynności wykonywanych w celu położenia przedmiotu pracy.

Procesy produkcyjne w rolnictwie realizowane są w ramach dwóch podstawowych działów organizacyjnych.

W zakresie produkcji roślinnej jest to:

- proces produkcji zboża

- proces produkcji ziemniaków

- proces produkcji buraków cukrowych

- proces produkcji rzepaku

- proces produkcji kukurydzy

- proces produkcji siana

W zakresie produkcji zwierzęcej:

- proces produkcji mleka

- proces produkcji żywca wieprzowego

- proces produkcji żywca wołowego

- proces produkcji drobiu

Realizacja rolniczych procesów produkcyjnych wymaga przeprowadzania różnorodnych procesów technologicznych.

W klasycznych gałęziach produkcji roślinnej wyróżniamy:

-proces technologiczny uprawy gleby

- proces technologiczny nawożenia min

- proces technologiczny siewu (sadzenia)

- proces technologiczny ochrony roślin

- proces technologiczny zbioru zielonki

- proces technologiczny zbioru zbóż

- proces technologiczny zbioru ziemniaków

W gałęziach produkcji zwierzęcej:

- proces technologiczny doju

- proces technologiczny przygotowania pasz

- proces technologiczny zadawania pasz

- proces technologiczny usuwania obornika i gnoju

- proces technologiczny pojenia

Ze względu na różnorodność wykonywanych czynności procesy technologiczne mogą być proste lub złożone.

Procesy proste najczęściej ograniczają się tylko do jednego zabiegu technologicznego np. uprawa gleby i pielęgnacja.

Procesy złożone mamy wówczas, gdy w trakcie ich realizacji występuje po sobie kilka zabiegów technologicznych np. roztrząsanie obornika.

Roztrząsanie obornika:

- roztrząsanie ( dojazd do pola, roztrząsanie, powrót do gospodarstwa)

- ładowanie

Rodzaje złożonych procesów technologicznych:

- proces przerywany lub potokowy

- proces szeregowy lub równoległy

Proces przerywany - składa się z szeregu następujących po sobie w ustalonej kolejności zabiegów i operacji, które dzięki istnieniu składów międzyoperacyjnych nie są uzależnione

 w linii produkcyjnej procesu przerywanego mogą pracować zestawy maszynowe o różnej jednostkowej wydajności pracy

 każda operacja jest zamknięta sama w sobie a maszyny w zasadzie nie są ze sobą powiązane

 przykładem procesu przerywanego jest wieloetapowy zbiór zbóż, ziemniaków, buraków cukrowych

 przy tym systemie operacyjnym istnieje możliwość współdziałania nawet zupełnie przypadkowo zestawionych ze sobą maszyn rolniczych

Proces przerywany : operacja1  operacja2  operacja3  operacja4

│ │ │

1 1 1

gdzie : 1 to miedzyskład operacyjny

Proces potokowy - charakteryzuje się nieprzerwanym ciągiem połączonych ze sobą operacji, w których materiał raz przyjęty jest podawany kolejnym fazom produkcyjnym przez poszczególne maszyny lub zespoły maszyn

 w procesie potokowym przedmiot nie jest zatrzymywany w międzyskładach operacyjnych, które w tym procesie w zasadzie nie występują

 w niektórych przypadkach tworzy się specjalny miedzyskład zmechanizowany w postaci zasobnika , przykładem jest zbiornik kombajnów

Proces potokowy: Oper1oper2  oper3oper42

Gdzie: 2 jest składem stałym

Proces potokowy cechuje znacznie większa sprawność i wydajność w porównaniu z przerywanym, gdyż odpadają czynności prac przeładunkowych na każdym ze składów międzyoperacyjnych:

 warunkiem funkcjonalności procesu potokowego jest zapewnienie jednakowej przepustowości poszczególnych członów linii produkcyjnej, aby nie występowały zatrzymania

 warunek ten jest trudny do spełnienia i wymaga doboru maszyn współpracujących oraz dobrej i niezawodnej pracy

Wady i zalety procesu przerywanego i potokowego

 przerywany jest korzystniejszy dla gospodarstw małych z niewielkimi zasobami siły roboczej lub gospodarstw dużych jeszcze niedostatecznie zmechanizowanych

 proces potokowy raczej w gospodarstwach dobrze zmechanizowanych

 największą zaletą procesu przerywanego jest naturalne wysychanie ziemiopłodów między zabiegami (siano, słoma), przy procesie potokowym czasami jest konieczne energetyczne dosuszanie lub suszenie

 najważniejszą zaletą procesu potokowego jedt możliwość natychmiastowego zbioru, a tym samym znacznego zmniejszenia wpływu niekorzystnych czynników atmosferycznych, które mogą doprowadzić do znacznych strat

Proces szeregowy - składa się z następujących po sobie w ściśle ustalonej kolejności zabiegów wymagających zachowania warunków agrotechnicznych, ekonomicznych uwzględniających walory eksploatacyjne stosowanych w nim maszyn

 wszystkie operacje następują bezpośrednio po sobie

 każda operacja jest zamknięta sama w sobie, a maszyny te muszą być ze sobą powiązane

 nie ma możliwości wykonywania w tym samym czasie równolegle dwóch lub więcej liczby czynności

Proces równoległy - może się składać z dwóch lub większej liczby ciągów technologicznych, biegnących obok siebie równolegle. Liczba i jakość tych ciągów są uzależnione od liczby frakcji jako skutku separacji obrabianego materiału w maszynach do zbioru.

 kombajn zbożowy - separacja w zespole młócącym na ziarna i elementy słomiaste, ciąg technologiczny ziarna obejmuje drogę związaną z pracą podsiewacza, zespołu czyszczącego, zespołu separującego do składu międzyoperacyjnego zbiorniku. Ciąg technologiczny materiałów słomiastych obejmują drogę związaną z pracą wytrząsaczy, prasy zbierającej, załadunku na środek transportowy, transport i rozładunek do składu stałego

 rozdrabnianie, mieszanie, załadunek, wywóz i rozsiew nawozów min

 załadunek, wywóz i roztrząsanie obornika

Rodzaje procesów technologicznych produkcji rolniczej

- wieloetapowe

- jednoetapowe

Klasyfikacja czasu. Racjonalne wykorzystanie czasu pracy decyduje o:

- terminowości poszczególnych prac

- wydajności maszyn i pracy ludzkiej

Badania eksploatacyjne:

1.Ustalenie wartości cech opisujących warunki badań (charakterystyka pola, charakterystyka obrabianego materiału - wilgotność itd., charakterystyka warunków meteorologicznych

2.Pomiar podstawowych parametrów roboczych maszyny (szerokość rob, głębokość , sposób poruszania się maszyny)

3.Chronometraże pracy maszyny z równoczesnym określeniem ilości wykonanej pracy, rejestrowaniem uszkodzeń, pomiar czasu pracy

4.Obliczenie współczynników i wskaźników eksploatacji

- zmiana kontrolna - pomiar trwania wszystkich czynności i postojów maszyny. Jeden dzień pracy maszyny w czasie, którego jest wykonywany chronometraż, (dzień pracy - wszystkie czynności związane z eksploatacją maszyny)

- porównywalność zmian kontrolnych

- podstawowe zastosowanie maszyny - taki rodzaj pracy wykonywanej, który w wymaganiach agrotechnicznych określa się jako główny

- dodatkowe zastosowanie maszyny np. rozrzutnik + każdy inny rodzaj pracy, może wymagać specjalnego przystosowania maszyny

Rodzaje chronometrażu (ze względu na zakres pomiarów):

- pełny chronometraż - pomiar czasu trwania wszystkich czynności i przestojów maszyny

- usuwania usterek - polega na pomiarze zużywanego na usunięcie usterek technicznych i technologicznych czasu oraz ogólny czas pracy

- usuwanie usterek w sezonie roboczym - pomiar czasu w usuwaniu usterek technicznych

Klasyfikacja czasu pracy

T1- czas efektywny pracy - w ciągu, którego maszyna obrabia lub przetwarza przedmiot pracy a jej zespoły robocze znajdują się pod obciążeniem + czas zużyty na nawroty wtedy, kiedy czynności te nie powodują przerwania procesu technologicznego także załadunek wyładunek

T2 - czas pomocniczy

T21 - czas nawrotów, kiedy proces technologiczny jest przerwany

T22 - czas przejazdów jałowych zużyty czas na jałowe przejazdy na polu np. przejazd z miejsca gdzie zabrakło nam sadzeniaków do przyczepy i z powrotem

T23 - czas przestojów technologicznych czas zużywany na wykonywanie czynności związanych zrealizowaniem danej czynności (np. napełnianie materiałem technologicznym zbiorników, wymiana przyczep)

T02 - czas operacyjny

T3 - czas obsługi technicznej

T31 - czas codziennej obsługi technicznej np. czyszczenie, smarowanie

T32 - czas przygotowania maszyny do pracy np. przyczepianie lub odpinanie maszyny, uruchomienie. Zmiana położenia maszyny (robocze, transportowe)

T33 - czas przeprowadzania regulacji związanych ze zmianą warunków przcy

T4 - czas usuwania usterek T4=T41 + T42

T41 - czas usuwania usterek technologicznych (związany z usuwaniem zespołów roboczych, łącznie z czasem jałowego biegu maszyny

T42 - czas usuwania usterek technicznych - przestój maszyny na usunięcie usterek, złamanie, zwarcia, zatarcia

T04 - czas roboczy T4=T1+T2+T3+T4

T5 - czas odpoczynku - czas zużywany na odpoczynek oraz potrzeby fizjologiczne

T6 - czas przestojów transportowych

T6= T61+T62

T61 - czas przejazdów transportowych miejsca postoju na pole i odwrotnie

T62 - czas przejazdów transp z pola na pole

T7 - straty czasu niezależne od maszyny T7= T71 +T72 +T73

T71 - straty czasu z przyczyn organizacyjnych np. brak materiału, środków transportowych

T72 - straty czasu z przyczyn meteorologicznych np. opady śniegu, deszczu

T73- straty czasu z innych przyczyn np. instruktaż pobrania próbek

T07 - czas eksploatacyjny

T07=T1+T2+T3+T4+T5+T6+T7

Współczynniki eksploatacyjne :

a)współ wykorzystania czasu operacyjnego K02=T1/T02

b) współ wykorzystania czasu roboczego K04=T1/T04

c) współ wykorzystania czasu eksploatacyjnego K07= T1/ T07

d)współ codziennej obsługi technicznej K31=T1/T1+T31

e)współ pewności technologicznej K41=T1/T1+T41

f) współ pewności technicznej K42 = T1/T1+T42

Wydajność teoretyczna

a)dla limitu maksymalnej szerokości roboczej

Wt= 0,1 * b *Vr [ha/t]

b- szerokość robocza [m]

Vr - prędkość rob [km/h]

b)dla limitu max przepustowości

Wt= 3,6 * Ej/Q [ha/h]

Ej - przepustowość [kg/s]

Q - plon zbieranej masy [t/ha]

Wydajność techniczna i eksploatacyjna

- wydajność techniczna ma być najbardziej zbliżona do teoretycznej

a)wydajność efektywna - w efektywnym czasie pracy W1=F/T1

F- wykonana praca

b)wydajność operacyjna - w operacyjnym czasie pracy W02=F/T2

c)wydajność robocza - w roboczym czasie pracy W04=F/T4

d) wydajność eksploatacyjna - w eksploatacyjnym czasie pracy W07=F/T07

- wydajność dzienna Wd=Q/m

- zużycie materiałów energetycznych q1=Q1/energetycznych

- zużycie materiałów podstawowych i pomocniczych q2 = Q2/Q

- dzienne nakłady pracy na obsługę techniczną K3=T3/m

- nakłady robocizny w czasie roboczym A04 = Np/W04

- nakłady robocizny w czasie ogólnym A08 =Np/W08

Park maszynowy to zespół środków trwałych, technicznych podlegających amortyzacji, obejmujący poza maszynami i narzędziami rolniczymi mechanizmy: siłę pociągową oraz żywą siłę pociągową wraz z uprzężą.

Park maszynowy powinien być: perspektywiczny, kompleksowy, ekonomicznie uzasadniony, uniwersalny.

Charakterystyczne warunki pracy maszyn i urządzeń rolniczych:

- produkcja rolnicza odbywa się na znacznej przestrzeni i jest rozproszoną

- w rolnictwie głównymi środkami produkcji jest gleba, przy uprawie, której wymagane jest ciągłe przemieszczanie urządzeń technicznych po polu

- procesy technologiczne nie mogą być dowolnie rozmieszczone w czasie, natomiast muszą być wykonane w ściśle określonych terminach agrotechnicznych

STOPNIE I POZIOMY MECHANIZACJI

Zerowy poziom mechanizacji M0: pierwotne formy prac wykonywanych przez człowieka bez użycia jakichkolwiek urządzeń.

Pierwszy poziom mechanizacji M1: stopień wstępnej mechanizacji, prace wykonywane bezpośrednio przez człowieka przy użyciu maszyn, narzędzi lub urządzeń - siłą napędową mięśni człowieka, wysiłek duży - wydajność mała.

Drugi poziom mechanizacji M2: stopień zaprzęgowej mechanizacji, maszyny, narzędzia i urządzenia, dla których główną siłą napędową - siła uciągu zwierząt. Wysiłek człowieka, niewielka wydajność.

Trzeci poziom mechanizacji M3: stopień wstępnej motoryzacji, główną siłą napędową silnik mechaniczny a pomocniczą siłą uciągu siła zwierząt; maszyny konno-silnikowe.

Czwarty stopień mechanizacji M4: stopień motoryzacji, prace wykonywane przez człowieka, dla którego główną siłą pociągową są silniki mechaniczne. Wysiłek człowieka mały - wydajność duża.

Piąty stopień mechanizacji M5: stopień automatyzacji - prace bez udziału człowieka, siłą napędową silnik mechaniczny sterowany przy pomocy automatycznych urządzeń. Rola człowieka - kontrola - ewentualnie sterowanie.

WSKAŹNIKI

Mechanizacji rolnictwa (Wme)

Wme=Lm/(Lr+Lm)*100[%] Lm=Lmr+Lmk+Lmm

To procentowy udział prac maszynowych w ocenianym procesie technologicznym, gospodarstwie, rejonie do wszystkich prac w ocenianym procesie. Prace maszynowe: to prace wykonywane za pomocą maszyn napędzanych ręcznie, za pomocą siły uciągu i maszyn ciągnikowych.

Motoryzacji rolnictwa (Wmo)

Wmo=Lmm/Lm*100[%]

Procentowy udział prac wykonywanych w procesie, rejonie, udział prac maszynowych za pomocą silników do ręcznych prac maszynowych. 1990r.-80%, 2000r-80%

Elektryfikacji rolnictwa (We)

We=Le/Lm*100[%]

Procentowy udział prac w procesie, jednostce prac maszynowych, których siłą pociągową są silniki elektryczne w stosunku do sumy prac maszyny.

Miernik poziomu automatyzacji Ma:

Ma=Wme na poziomie > 90%

Wme -> 100% poziom automatyzacji do wartości pełnej, obecnie 90-95%.

Relacje

Poziom Wme

M0 0%

M1 10%

M2 30%

M3 50%

M4 70%

M5 90%

Ekwiwalent normalny technologiczny (ENT)

1ENT = 1kMh = 0,736 kWh

Wskaźnik mechanizacji (Wme)

Liczony wg rozkładu roboczogodzin (rbh). Założenie: im>rbh tym prostsza maszyna

Wme=(N-R)/(N-W)

N - nakład rbh na jednostkę przy najniższym poziomie mechanizacji

R - nakład rbh na jednostkę przy rzeczywistym (ocenianym) poziomie mechanizacji

W - nakład rbh na jednostkę przy wysokim możliwym aktualnie do osiągnięcia poziomie mechanizacji.

1 RKCS = 1 rbh, 1knh, 3,5-5 kWh

3,5 kW - ciągniki ciężkie

5,0 kW - ciągniki lekkie

Ciągnik przeliczeniowy - 22,3 kW (C-330).

Koszt własny-pieniężne odzwierciedlenie nakładów pracy żywej i uprzedmiotowionej, będące sumą

Kryteria podziału kosztów: koszty materiałowe, koszty osobowe, koszty finansowe

Koszty materiałowe- obejmują zużywane w procesie produkcji materiały, surowce, półfabrykaty paliwo zaliczamy również amortyzację środków trwałych

Koszty osobowe- obejmują wynagrodzenie za pracę zatrudnionych w przedsiębiorstwie pracowników fizycznych i umysłowych

Koszty finansowe-składki ubezpieczeń rzeczowych i osobowych wypłacone oprocentowanie zaciąganych

kredytów czynsze.

Koszty bezpośrednie- które na podstawie istniejącej dokumentacji można zawsze w sposób jednoznaczny przyporządkować do określonego produktu kosztu materiałów surowców paliw energii.

Koszt pośredni- w których jednoznaczne przyporządkowanie do źródeł wytworzenia określonego produktu jest niemożliwe np. koszty administracyjne

Koszty stałe- obejmują te wszystkie wypadki które związane są z funkcjonowaniem przedsiębiorstw i nie zależą od wielkości wytwarzanej w nim produkcji np. zakup ziemi koszt wyposażenia kapitałowego , opłaty za dzierżawę majątku składki ubezpieczenie

Koszty zmienne- obejmują wszystkie wypadki które zmieniają się wraz ze zmianą wielkości produkcji np. wydatki na płacę zakup materiału paliwa. Wydatki ponoszone na indywidualne dokształcenie pracowników ich wyposażenie w ubranie robocze ochronne środki czystości

Kalkulacja kosztów eksploatacji maszyn rolniczych

Struktura kosztów eksploatacji: koszt utrzymania- są kosztami stałymi i ich wielkość w skali rocznej zasadniczo nie zależy od ilości wykonanej przez maszynę pracy - koszty użytkowania są kosztami zmiennymi uzależnione od ilości wykonywanej przez maszynę pracy Ke=Ks+Kz

Do kosztów stałych zaliczamy: koszt amortyzacji maszyn , koszt oprocentowania kapitałowego Op, koszt ubezpieczenia maszyn Ub, koszt przechowywania maszyn Pm , czyli Ks=Am+Op+Ub+Pm

Do kosztów zmiennych zaliczamy: koszty pracy ludzkiej SR, koszt zużywanych nośników energii (paliwo) Os, koszt napraw i obsługi technicznej ON czyli Kz=Os+ON+SR

Amortyzacja - podstawowy składnik kosztów stałych związanych z koniecznością wydatkowania środków pieniężnych na zakup nowych maszyn z kosztami zużywania się środka trwałego. Zużycie to prowadzi do stopniowego obniżania wartości maszyny które w kosztach eksploatacji równoważone jest przez odpis amortyzacyjny. Okres użytkowania sprzętu rolniczego ograniczony jest zarówno: wykorzystaniem maszyny w ciągu roku - wiekiem maszyny. Obniżenie się wartości środka trwałego zależy nie tylko od zużycia fizycznego i chemicznego (korozja) ale również od ekonomicznego starzenia się maszyny czyli od tak zwanego zużycia moralnego.

Próg amortyzacji- zużycie fizyczne . Środki obrotowe- zużywają się w jednym cyklu produkcyjnym nawozy chemia. Środek trwały zużywa się w kilku cyklach maszyny ciągniki

Koszty wykonania czynności

W skład kosztów eksploatacji agregatów wchodzą składowe kosztu jednostki napędowej (ciągnika) i maszyn współpracujących Kja=Kjc+Kjm gdzie Kja to koszty jednostkowe agregatu, Kjc to koszty jednostkowe ciągnika, Kjm to koszty jednostkowe maszyny

Koszt wykonania czynności (koszt uprawy) Ku=Kja/Wo7

Skorygowany współczynnik obciążenia mocy ciągnika k=Ko7*+(1-Ko7)*0,4

Energochłonność bezpośrednia- jest to wskaźnik jednostkowego bezpośredniego zużycia energii, uzupełniony strukturą zużywanych nośników energii stanowi miernik pozwalający porównać energochłonność osiąganą w tych samych urządzeniach w różnych okresach i oceniać jakość ich eksploatacji nie obejmuje jednak całej energii jaka jest potrzebna do wytworzenia produktu. Stosowane bowiem do jego wytworzenia surowce wymagały również energii: -do pozyskiwania w kopalni pierwotnych nośników energii i surowców jak C ruda żelaza - do wyprodukowania podstawowych materiałów półfabrykatów jak stal—na przetwarzanie pierwotnych nośników energii na wtórne np. C lub oleje napędowe na prąd ropa naftowa na paliwa ,węgiel na koks i gaz

--transport surowców materiałów i nośników energii między miejscem ich pozyskiwania względnie wytworzenia i miejscem ich zużycia. Do budowy obiektów i urządzeń w których jest wytwarzany rozpatrywany z których jest wykonywany także potrzebna jest energia

Łączne zużycie energii niezbędnej do wytworzenia produktu przyjęto nazywać energochłonnością skumulowaną

Energia służąca bezpośrednio lub pośrednio do wytworzenia rozpatrywanego produktu usługi jest zużywana w 3 podstawowych strumieniach procesów obejmujących: 1-strumień paliw i energii to jest procesów pozyskiwania pierwotnych nośników energii przetwarzanie ich na nośniki wtórne i przesyłania ich do procesu wytwarzania.

2- strumień surowców i materiałów to jest pozyskiwania surowców naturalnych przetwarzania ich na materiały i półfabrykaty oraz transportu ich do procesu wytworzenia. 3-strumień urządzeń i obiektów to jest procesów budowy linii maszyn i urządzeń składających się na obiekty ciągu technologicznego procesu wytwarzania.

4-strumień wykazywany tylko w rolnictwie zwierząt pociągowych i pracy ludzi . Strumień danych wejściowych dotyczących bezpośrednich nośników energii En=∑Cn1+ ∑Cni

Cn-wartość opałowa w paliwie umownym nośników energii. Cn1-węgiel i koks, Cn2-benzyna oleje opałowe

Cn3-gaz przewodowy i ciekły , Cn4-oleje opałowe , Cn5-drewno i torf, Cn6-energia elektryczna

∑Eni-wartość energetyczna pozyskiwana przetwarzana przechowywana i transport nośników energii

strumień danych wejściowych dotyczących surowców i materiałów .

Em=∑Emi Em- wartość energetyczna pozyskiwana surowców i ich przetwarzania na materiały plus transport

Em1-nawozy mineralne Em2-inne środki chemiczne(herbicydy) Em3-nasiona i sadzeniaki Em4-pasze dla zwierząt

Strumień danych wejściowych dotyczących pracy żywej ∑ż=∑Eżi ,Eż-wartość energetyczna pracy ludzi i zwierząt , Eż1-praca ludzi pełnozatrudnionych Eż2-praca zwierząt pociągowych

Eo=∑Cni+∑Eni+∑Eżi+∑Emi

Strumień danych wejściowych dotyczących budowy oraz zużycia urządzeń i obiektów rolniczych Ek=∑Eui

Eu-wartość energetyczna elementów inwestycyjnych budynki i ich odnowy , Eu1-maszyny i urządzenia oraz ciągniki , Eu2-części wymienne ogumienie akcesoria Eu3-budynki i budowle Eu4-obiekty gospodarcze

Warianty zasad racjonalnego gospodarowania: -największa wydajność , -oszczędność środków

Odmiany czynników produkcji:--płace za użytkowanie siły roboczej,--renta gruntowa za użytkowanie ziemi , --oprocentowanie za użycie kapitału

Warunki sprzyjające wprowadzeniu mechanizacji:, --uproszcze3nie produkcji, --wzrost powierzchni gospodarstwa .

Efekty techniczno-ekonomiczne spełnienia warunków: --zmniejszenie asortymentów maszyn, --wzrost wydajności agregatów, --zwiększenie wykorzystania maszyn, --zmniejszenie jednostkowych nakładów a) pracy ludzkiej, b)pracy uprzedmiotowionej c) energetycznych ,--obniżenie kosztów produkcji, --osiągnięcie korzyści ekonomicznych niewymiernych, --osiągnięcie korzyści pozaekonomicznych, --zmniejszenie wysiłku fizycznego i uatrakcyjnienie pracy, --negatywne oddziaływanie techniki rolniczej na środowisko naturalne .

• Postęp naukowo-techniczny i jego efektywność w rolnictwie

Postęp-proces ciąg ukierunkowanych przemian w toku którego dokonuje się przechodzenie obiektów danego rodzaju od niższych mniej doskonałych form lub stanów rozwoju do form i stanów doskonalszych pod każdym względem.

Postęp według Kotarbińskiego -to tyle co zmieniać rzeczywistość w sposób mniej lub bardziej świadomy to zmierzać do określonego celu w danych warunkach przy pomocy właściwych środków po to by dojść od warunków istniejących do warunków odpowiadających przyjętemu celowi. Działanie które mamy urzeczywistnić wymaga: 1-wyznaczenia celu, 2-wyznaczenia warunków należących do rzeczywistości , 3-wyznaczenie środków przystosowanych zarówno do zamierzonego celu jak też do istniejącej rzeczywistości.

Postęp techniczny wg Mieszczankowskiego: doskonalenie środków produkcji i metod wytwarzania doskonalenie wytwarzanych dóbr oraz przedmiotowych warunków pracy i urządzeń a także ulepszenie organizacji pracy. Postęp występuje w 3 podstawowych kategoriach ekonomicznych: 1-postęp techniczny kapitałochłonny-występuje wówczas gdy nakład środków produkcji rzeczowo na jednostkę dochodu narodowego rośnie,

2-postęp techniczny neutralny - gdy nakład pozostaje bez zmian, 3-postęp techniczny kapitało-oszczędny-gdy nakład maleje.

Postęp w rolnictwie wg Zaremby—rozwój rolnictwa wynikający z wdrażania nowych osiągnięć w dziedzinie techniki technologii oraz organizacji i zarządzania.

Podział postępu w rolnictwie wg Wójcickiego - postęp w rolnictwie 1-biologiczny, 2-technolodiczny a)-techniczny , b)-organizacyjny. Postęp techniczny w rolnictwie wg Wójcickiego -innowacyjne oddziaływanie środków trwałych mechanizacji i elektryfikacji na dalsze zmiany w technikach i technologiach produkcji rolniczej. Nośnikami postępu technicznego w rolnictwie są więc przyrosty : --środków technicznych mechanizacji , --zużycia nośników energetycznych paliwa , --zużycia części i podzespołów wymiennych , --produkcyjnych usług technicznych.

Skutki oddziaływania postępu w rolnictwie 1-oddziaływując wspólnie z postępem biologicznym na ilość strukturę i jakość produkcji postęp techniczny w rolnictwie powoduje między innymi: -wzrost plonów i produkcyjności zwierząt hodowlanych , --zmniejszenie strat i uszkodzeń produktów . -polepszenie standardów handlowych dając efekty produkcyjne w postaci zwiększenia ilości i wartości uzyskiwanej produkcji rolniczej

2-w powiązaniu z postępem organizacyjnym postęp techniczny daje efekty oszczędnościowe i substytucyjne w postaci : --zmniejszenie nakładów pracy żywej, --zmniejszenie jednostkowych nakładów materiałowych i energetycznych, --lepszego wykorzystania środków trwałych i infrastruktury.

Istota postępu naukowo technicznego w historycznym rozwoju postępu technicznego istotną rolę odgrywał rozwój nauki stąd często jest używane sformułowane łączące postęp naukowy z postępem technicznym.Wynika z faktu: a) rozwoju nowoczesnej techniki która bardzo często oparta jest na zdobyczach nauki ma zatem charakter naukowy , b) wykorzystywania przez twórców w dziedzinie techniki wyników badań naukowych czy to własnych czy to cudzych w rezultacie twórcy z uwagi na określone przedsięwzięcia wynalazczo-konstrukcyjne sami są badaczami , c) uzależnienie postępu wielu nauk od rozwoju i postępu techniki. Pomimo tak silnych związków sama nauka nie jest techniką ani też na odwrót sama technika nie jest nauką. Istnieją pomiędzy nimi ściśle powiązania i szerokie wspólne obszary oddziaływań , istnieją też niewątpliwe różnice celów i środków działania .

---