Cele nauczania gramatyki
Gramatyka to nauka o zasadach poprawnego mówienia i pisania, oraz o strukturze i formach języka, który jest naszym środkiem porozumiewania się.
Praca nauczyciela sprowadza się do doskonalenia języka mówionego i pisanego. Zadaniem nauczyciela jest:
dostarczyć uczniom elementarnej wiedzy o języku, jego budowie i właściwościach;
pogłębić poczucie poprawności językowej i wytworzyć nawyki tej poprawności.
Czyli gramatyką traktuje się jako naukę o języku i naukę języka. W klasach młodszych dążymy przede wszystkim do poprawności językowej. Gramatyka powinna być bardziej utrwalana za pomocą ucha niż oka. Dziecko uczy się gramatyki za pomocą języka, a nie języka za pomocą gramatyki.
Metody nauczania gramatyki
Nauczanie gramatyki powinno wiązać się w naturalny sposób z praca w zakresie innych działów języka. Dobre rezultaty daje metoda indukcyjna.
Tok postępowania:
Nagromadzenia materiału językowego (uczniowie obserwują, porównują, postrzegają; obserwacja trwa dość długo).
Podsumowanie obserwacji i ustalenie uogólnień, powinno następować powoli bowiem przedwczesne uogólnienie prowadzi do błędnych odkryć.
Ostateczny etap pracy stanowią ćwiczenia, które pozwolą na zastosowanie zdobytych wiadomości i utrwalenie zdobytych nawyków językowych.
Punktem wyjścia do ćwiczeń może być zabawa, tekst, wycieczka, inscenizacja, itp. Różnorodne ćwiczenia, ale takie, w których wystąpi dane zjawisko gramatyczne. Ćwiczenia powinny być stopniowane, aby powstały jasne pojęcia gramatyczne.
SYMULOWANIE RÓŻNYCH SPOSOBÓW WYKONYWANIA CZYNNOŚCI
Inscenizacja: Jeden z uczniów coś pokazuje. Pozostała część klasy obserwuje a później jest zapisywanie wniosków w tabeli, tak jak poniżej.
CZYNNOŚCI |
JAK WYKONANO |
Puka |
Głośno, energiczne, gwałtownie, silnie, |
Otwiera |
Głośno, energicznie, silnie, szybko, ... |
Wchodzi |
... |
siada |
... |
Wyrazy mówiące o tym, jak wykonana jest czynność to przysłówki. Przysłówek najczęściej odpowiada na pytanie „jak?”.
Ten sam uczeń co wcześniej pokazywał czynności, pokazuje je jeszcze raz ale z innym nasilenie (cicho). Dzieci zapisują całe zdania i podkreślają przysłówki.
ZADANIE
Połącz strzałką
Dopasuj
|
Czasowniki (co robi?) |
Przysłówki (jak?) |
A |
Trąbi |
Powoli |
|
Lata |
Głośno |
|
Mknie |
Szybko |
|
chodzi |
wysoko |
B |
Mruczy |
|
|
Biega |
|
|
skacze |
|
Układ treści kształcenia (gramatyka) jest układem koncentrycznym (te same treści powtarzają się kilka razy w ostępach czasowych, stopniowo zataczając coraz to większe ich pogłębianie przez uczniów.
Zagadnienia gramatyczne będące przedmiotem opracowań szczegółowych w klasach I - III
W klasach I - III przedmiotem opracowań szczegółowych w zakresie wiedzy językowej są następujące zagadnienia gramatyczne:
Wyróżnianie w wypowiedziach zdań, w zdaniach wyrazów, w wyrazach sylab i głosek;
Ustalenie związków miedzy wyrazami w zdaniu;
Rozpoznawanie zdań oznajmujących, wykrzyknikowych, rozkazujących, pytających;
Wyróżnianie części mowy: rzeczowników, czasowników, przymiotników, przysłówków, liczebników, przyimków i spójników;
Określanie poznanych form rzeczownika, czasownika, przymiotnika, liczebnika;
Dobieranie wyrazów o znaczeniu przeciwnym, grupowanie wyrazów pokrewnych;
Poprawne łączenie wyrazów w związki frazeologiczne;
Konstruowanie zdań i równoważników zdań oraz ich stosowanie;
Posługiwanie się zdaniami złożonymi z właściwym uzyskaniem składników zespolenia.