Kultura polska w oświeceniu.

Od połowy XVIII nastąpiło ponowne otwarcie na wpływy kulturowe płynące z zachodniej Europy. Nowe idee docierały głównie z Francji, która stała się celem licznych podróży. Łacinę zastąpiono językiem francuskim. Modne stały się salony literacje m.in. SALON KRÓLEWSKI oraz SALON w pałacu Błękitnym otwarty przez Czartoryskich.

Jednym z inicjatorów zmian był Stanisław August Poniatowski. Słynne obiady czwartkowe na które zapraszał zaufanych współpracowników (m.in. Adam Naruszewicz, Igniacy Krasicki) były poświęcone sprawom literatury, nauki, oświaty oraz polityki państwa.

Rozwój publicystyki : 'Monitor' 1765r red. Ignacy Krasicki czasopismo skierowane głównie do szlachty, miało edukować i wychowywać

Szkoła Rycerska 1765r

Komisja Edukacji Narodowej 1773r

Rozwój nauk humanistycznych i ścisłych.

Doszło do powołania Towarzystwa do Ksiąg Elementarnych oraz zreformowania Akademii Krakowskiej przez Hunogna Kołłataja, Uniwesytet Wileński stał się prężnym ośrodkiem naukowym. Dzięki mecenatowi władcy stopniowo doszło do odradzania nauki i badań naukowych.

Tylko brak środków finansowych nie pozwoliły na otwarcie w Polsce popularnych w oświeceniowej Europie towarzystw naukowych. Jedynie w Gdańsku udało się powołać Towarzystwo Przyrodnicze (1743r.)

Sztuki plastyczne i architektura

Wraz z działalnością architektoniczną, skupioną wokół dworu, rozwijał się mieszczański nurt klasycyzmu. Z inicjatywy bogatych mieszczan powstawały domy bankierskie i handlowe, hotele, kamienice, ratusze, teatry, gmachy bibliotek, akademii i szkół.

W okresie porozbiorowym zabrakło mecenatu królewskiego, lecz Warszawa wciąć pozostawała centrum kulturowym. Na pierwsze 30lecie XIXw przypadał rozwój architektury neoklasycystycznej i neogotyskiej. Głównym architektem był Antonio Corazzi (gmach Banku Polskiego, Komisji Rządowej do Spraw Wew, Pałac Ministra Skarbu). Chrystian Piotr Aigner (Pałac Namiestnikowski)

zeszyt.

Polska w polityce Napoleona. Księstwo Warszawskie. Sprawa polska na kongresie wiedeńskim.

Legiony Polskie u boku armii francuskiej.

W 1796r gen Jan Henryk Dąbrowski przygotował projekt utworzenia odziałów wojskowych. Rok później organizacja, która liczyła na pomoc Francji, zwróciła się do gen Napoleona Bonaparte z propozycją utworzenia u jego boku oddziałó polskich żołnierzy. Pomysł powołania Legionów Polskich poparły został przez Bonaparte oraz rządy Lombardii, która finansowała utrzymanie oddziałów. Zgłosiło się 7 tys ochotników polskich.

Legioniści wzięli udział w kampanii włoskiej zakończonej zwycięstwem Napoleona i pokojem między Austrią a Francją. Austria obawiając się odrodzenia państwa polskiego, wymusiła na Napoleonie podpisanie klauzuli, w której uzystkała gwarancje, że Bonaparte nie będzie popierać dążeń wyzwoleńczych. Syt. Legionów stała się trudna, gdyż przecież odzyskanie niepodeległości było ich głównym celem. Legioniści zostali wysłani z armią francuską na wyspę San Diego na Antylach (mieli walczyć przeciwko zrywowi murzyńskiej ludności przeciwko Francji) Jednakże większość zginęła m.in. z powodu licznych chorób i nieprzygotowania do trudnych warunków klimatycznych.

Powstanie Księstwo Warszawskie i jego ustrój.

Rozwiązanie Legionów Polskich nie przekreśliło nadziei Polaków na odbudowę państwa. W 1806r Do zdobytego Berlina Napoleon wezwał Dąbrowskiego i Wybickiego, którzy wezwali Polaków do udzielenia pomocy wojskom francuskim. W Wielkopolsce wybucho powstanie antypryskie, ułatwiło to dotarcie wojskom francuskim w głąb ziem polskich. W grudniu entuzjastycznie witane wojska Napoleona wkroczyły do pruskiej Warszawy. Napoleon powołał Radę Rządzącą (Stanisław Małachowski, Józef Wybicki, książę Józef Poniatowski - minister wojny) Oddziały te uczestniczyły w walchach przeciwko Prusom na Pomorzu i w walkach o Gdańsk.

W Tylży car Aleksander I i Napoleon zawarli pokój :

*Gdańsk wolne miasto

*Rosji przypadł okręg białostocki

*z ziem II i III rozbioru pruskiego utworzono KSIĘSTWO WARSZAWSKIE

22 lipca 1807r w Dreźnie Napoleon podarował Stanisławowi Małachowskiemu darowaną Księstwu konstytucję. Królem został Fryderyk August (prawo inicjatywy ustawodawczej, mianował ministrów wchodzących w skład Rady Stanu, sprawował kontrolę nad Radą Ministrów, władzą usawodawczą był dwuizbowy sejm, podst. prawa stał się Kodeks Napoleona, ziemie podzielono na departamenty i powiaty, Księstwo nie mogło prowadzić własnej polityki zagranicznej, utrzymywać dypolomatycznych służb i przyjmować obcych posłów, w Warszawie stacjonował francuski rezydent, który kontrolował finanse, działalność rządu i przekazywał inf do Paryża.

21 grudnia 1807r. Fryderyk nadał wolność osobistą chłopom. Mieli prawo opuścić wieś, ale musieli zostawić panu cały dobytek.

Doszło do rozwoju w dziedzinie górnictwa, hutnictwa, sukiennictwa oraz oświaty.

W 1807r Izba Edukacyjna (Stanisław Potocki) nadzór nad szkołami, w których wprowadzono j. polski

W 1808r Szkoła Prawa i Administracji w Warszawie

W 1809. Szkoła Lekarska

W 1809r na ziemie Księstwa wkroczyło wojsko austryjackie. Doszło do starcia pod Raszynem 19 kwietnia 1809r. Po bitwie książę Poniatowski przeprowadził wojska na prawy brzeg Wisły, pozostawiając Warszawę pod okupacją austriacką. Wojska Poniatowskiego skierowały się na Galicję i zajęły Zamość, Lublin, Sandomierz i Lwów. Ostateczne zwycięstwo i zajęcie Krakowa było możliwe dzieki wygranej Napoleona w bitwie pod Wagram. Powiększono Księstwo o ziemie trzeciego zaboru austriackiego i obwód zamojski (pokoj w Schonbrunn) Wspólna własność Księstwa i Austrii - kopalnia soli w Wieliczce.

Wojska polskie stanęły u boku Napoleona w kampanii przeciwko Rosji. Zmobilizowano 100 tys żołnierzy pod dow Poniatowskiego. Polacy walczyli pod Smoleńskiem, Borodino, wkroczyli do Moskwy i osłaniali odwrót Napoleona podczas przeprawy przez Berezynę. W trakcie kampanii zginęło 70 tys polskich żołnierzy.

Zimą 1813r. Rosja zajęła cały obszar Księstwa. Przegrana Napolona w bitwie narodów oraz pod Waterloo była kresem istnienia Księstwa, o którego losach miał zadecydować kongres wiedeński

Postanowienia kongresu wiedeńskiego w spr. polskiej.

Aleksander I chciał zjednoczenia pod swoim berłem wszystkich ziem polskich, jednakże ostatecznie podzielono ziemie polskie na 3 części :

- 127 tys km Księstwo Polskie połączone unią personalną z Rosją

- część Wielkopolski, na której powstało Wielkie Księstwo Poznańskie dla Prus

- Kraków wspólny dla Rosji, Prus i Austrii (dla Austrii również kopalnia soli w Wieliczce, Bohni oraz Galicja)

---