ROZDZIAŁ I - WYSTĘPY

l) ZAUFANIE DO ROLI

Jednostka odgrywająca daną role chce wywołać wrażenie zgodne ze swoim zamysłem. Publiczność musi uwierzyć, ze ogląda autentycznego aktora, widzi autentycznie posiadane cechy. Jednostka "występuje jako widowisko dla innych ludzi". Aktor steruje, manipuluje przekonaniami publiczności. Jednostka, która nie utożsamia się z rola, nie troszczy się w co wierzy publiczność jest cyniczna. Jednostka odgrywająca dana role może się z nią utożsamiać, nabrać cech zgodnych z tymi, które odgrywała.

2) FASADA

Fasada - to część występu jednostki, która funkcjonuje niezmiennie przez cały czas jej trwania, dostarczając obserwatorom definicji sytuacji. Dekoracja - np. meble, rekwizyty, znajdują się one w jednym miejscu Osobista fasada - to np. insygnia związane z pozycja i urzędem, strój, płeć, wiek, mimika, gesty, wyróżniamy tu także: .

a) powierzchowność - informuje nas o rytuale w jakim jednostka bierze udział, np. praca, odpoczynek

b) sposób bycia - to bodźce, których funkcja jest uprzedzenia nas o tym jaka role w interakcji wykonawca spodziewa się odegrać w zawiązującej się sytuacji. Często są one (a i b) tożsame, ale nie zawsze. Publiczność oczekuje zgodności miedzy a i b i dekoracja. Brak zgodności, harmonii miedzy tymi elementami nadaje pikantności przedstawieniu. Aktor podejmując role wie, ze ma ona już arbitralnie przypisana fasadę. Fasada społeczna instytucjonalizuje się jak zespól oczekiwań i stereotypów, staje się zatem trwała. Fasada to "zbiorowe wyobrażenie". Gdy jednostka przyjmuje nowe zadanie to ma one już gotowe fasady. Wybór właściwej fasady staje się prawdziwym dylematem. Przypominając- fasadę dzielimy na: dekoracje, powierzchowność i sposób bycia.

3) DRAMATYZACJA DZIAŁALNOŚCI

Jednostka manifestuje swoje zachowanie. To ona decyduje co ma uwypuklić, unaocznić. Dramatyzacja oznacza unaocznianie niewidocznych nakładów, np. swojej pracy. Często droga do osiągnięcia zamierzonej dramatyzacji wiedzie przez aktywność całkowicie z nią sprzeczna, np. student notujący na wykładzie patrzy tępo na wykładowcę bo chce być zauważony, pomimo ze treść wykładu nie interesuje go. :)

4) IDEALIZACJA

Cooley - "gdybyśmy nigdy nie próbowali wydać się odrobinę lepszymi niż jesteśmy, nie moglibyśmy pracować nad sobą, czy się sami wychowywać". Występ można rozpatrywać wg Durkheima jako ceremonie, publiczny wyraz potwierdzania wartości moralnych wspólnoty. "Środki ekspresji wykorzystane w czasie przedstawienia służą konieczności wywołania wrażenia, ze aktor zajmuje wyższa pozycje klasowa, niż byłaby mu przypisana bez owej gry". Lecz nieraz aktorzy grają role, na podstawie której (poprzez zachowanie i inne manifestacje)można ich zaklasyfikować do klasy niższej. Jeżeli jednostka ma zamiar wyrazić idealne wzorce musi ukryć działania z nimi niezgodne. Dokonywanie idealizacji (siebie czy rzeczy) jest rzeczą popularna, za która to osłoną realizujemy swoje partykularne, egoistyczne interesy.

5) KONTROLOWANIE EKSPRESJI

Publiczność jest w duchu sceptycznie nastawiona wobec rzeczywistości jaka chce się jej przedstawić, wyszukuje błahe potknięcia by uznać całość przekazu za fałszywy. Nawet publiczność najbardziej ufająca autentycznemu przedstawieniu staje się podejrzliwa gdy zajdzie sprzeczność miedzy składnikami widowiska. Dochodzi tu do "zniesienia" ustalonej definicji sytuacji, powoduje to napięcie miedzy oficjalnym projektem, a

rzeczywistym. Często w czasie występu nasze mimowolne gesty demaskują nas, odkrywają nasze prawdziwe

oblicze, cechy charakterystyczne, np.:

a) wykonawca okazuje nieumiejętność

b) wykonawca okazuje nadmierne lub niedostateczne przejecie interakcja

c) dramaturgiczny kierunek występu może być niewłaściwy

6) FAŁSZYWA PREZENTACJA

Publiczność doskonale orientuje się w sytuacji, jest to oczywiście spowodowane naszym uspołecznieniem. Publiczność czuje, czy wrażenie jakie chce na nas wywrzeć aktor jest prawdziwe lub fałszywe. Publiczność chcąc dokonać oceny sytuacji zwraca uwagę na te elementy przedstawienia, którymi nie można manipulować, co stwarza ocenę wiarygodności lub nie. Gdy publiczność zorientuje się, ze aktor był szalbierzem, wówczas rodzą się uczucia negatywne i przekonanie, ze ten aktor nie powinien grac tej roli. Publiczność bardzo surowo

ocenia taka jednostkę. Gdy zostanie odkryta próba porównania w gore, aktora spotyka nieformalna sankcja społeczna. Jednakże by została odkryta i udowodniona próba oszustwa, publiczność musi posłużyć się dowodem. Aktor przyłapany na kłamstwie "traci twarz" niemal bezpowrotnie - "KTO RAZ SKŁAMIE NIGDY NIE POWIE JUŻ PRAWDY".

Kłamstwo:

-Jawne

-ukryte

-bezczelne

7) MISTYFIKACJA .

Niemożliwość panowania nad informacjami otrzymywanymi przez publiczność zagraża definicji sytuacji. Utrzymanie dyskursu i ograniczenie kontaktu rodzi lek wśród publiczności. Cooley - człowiek na mocy swojej fałszywej koncepcji samego siebie potrafi wpływać na otoczenie. Otaczają się one aura tajemniczości i prawdziwości. Simmel- stosunki miedzy ludźmi rozpatrywane są na bazie wiedzy partnerów o sobie .Lek i dystans są odczuwane wobec aktora zajmującego wyższą, równa i niższą pozycje społeczną. To pozwala aktorowi tworzyć, kreować możliwość własnego uznania. MISTYFIKACJA polega na stworzeniu pozornej tajemnicy, by podporządkować sobie publiczność.

8) RZECZYWISTOŚĆ I GRA

Wyróżniamy dwa rodzaje występów:

a) prawdziwe, szczere, uczciwe - nie są przygotowywane, są bezrefleksyjne.

b) fałszywe, egoistyczne- starannie przygotowane, opracowane.

Wielu ludzi wierzy w definicje sytuacji, ufając jej. Dobry występ to występ polegający na tym, ze wszyscy wierzą w jego autentyczność. Wykonawca może być szczery lub nie, ale musi przekonać wszystkich, co do swojej szczerości. Pomimo, ze wielu ludzi jest tymi, za których się podaje, to mimo to mogą to być pozory

ROZDZIAŁ III- SCENA I KULISY

Strefa to każe miejsce ograniczone w jakimś stopniu przez bariery percepcji. Różnią się stopniem wyodrębnienia i rodzajem środków komunikacji, które wytyczają ich granice. ( np. szklane płyty - wyodrębnienie ze wzgl. na glos, ale nie wizualne)w spol. anglo-amerykanskim występ odbywa się zwykle w strefie ściśle wyodrębnionej i ograniczonej w czasie. Wrażenie i zrozumienie wywołane przez występ wypełniają zwykle owa sferę i czas tak, ze każda jednostka może obserwować występ i przyjąć definicje sytuacji narzucana przez ten występ. Często przedstawienie ogniskuje się wizualnie wokół jednego ośrodka - np. rozmowa lekarza z pacjentem, czasem tez w przedstawieniach pojawiają się odrębne skupiska, ośrodki interakcji werbalnej jako części składowe np. cocktail party(podgrupy konwersacyjne).

Przedstawienie- elementy składowe:

• Sfera fasadowa, czy tez scena - to terminy określające miejsce, w którym odbywa

się występ.

• Dekoracja- cześć fasady to stale, symboliczne wyposażenie takiego miejsca!

Występ jednostki na scenie - próba stworzenia wrażenia, ze w tym miejscu jej działalność polega na zastosowaniu pewnych wzorców. Wzorce dzielą się na dwie grupy:

1) zasady dobrego wychowania - sposób w jaki wykonawca traktuje widownie podczas rozmowy czy wymiany gestów

2) dobre obyczaje - sposób, w jaki wykonawca zachowuje się w obecności publiczności, nie wchodząc z nią koniecznie w kontakt słowny

a) wzorce moralne- cele same w sobie np. poszanowanie miejsc świętych

b) wzorce instrumentalne - odnoszą się do takich obowiązków jak te, których spełniania pracodawca może żądać od współpracowników np. wydajność w pracy Wpływają na jednostkę, która musi im sprostać.

Części osobowej fasady:

• "sposób bycia" - istotny z powodu zasad dobrego wychowania,

• "wygląd" - ważny z punktu widzenia dobrych obyczajów

Pokaz poszanowania bywa motywowany przez chęć zrobienia dobrego wrażenia na widowni albo np. uniknięcia kary. Wymogi dobrych obyczajów są ściślej związane z przestrzenia niż wymogi dobrego wychowania. Przy badaniu instytucji społecznych ważny jest opis panujących tam wzorców dobrych obyczajów np. biura różnią się wzorcami dopuszczalności nieformalnych pogawędek miedzy pracownikami, w zakładach pracy istnieje norma dobrych obyczajów- praca na pokaz: robotnik powinien zawsze sprawiać wrażenie, ze jest bardzo zapracowany ale tez np. od biednej szlachty XIX wiecznej wymagano ostentacyjnego życia bez pracy. Kulisy, garderoba - to strefa, gdzie widoczne są fakty skrywane na scenie; miejsce, gdzie świadomie przeczy się wrażeniom, których wywołaniu służy przedstawienie, tu wykonawca może być pewien, ze nie pojawi się nikt nie proszony z widowni.Za kulisami ujawnia się istotne tajemnice przedstawienia, wykonawcy wychodzą z roli, dlatego tez jest niedostępne dla publiczności. Kontrolowanie zaplecza ma ważne znaczenie w procesie "doraźnej kontroli" , przez która jednostka stara się złagodzić naciski ze strony świata zewnętrznego. Np. jeśli rodzina zmarłego ma odnieść wrażenie, ze śmierć jest w istocie spokojnym snem, to przedsiębiorca pogrzebowy musi trzymać ja z daleka od pomieszczeń gdzie balsamuje się, preparuje i maluje dla potrzeb końcowego przedstawienia. Nie ma skupiska społecznego, w którym nie pojawiałyby się problemy związane z dostępem za kulisy. W naszym społeczeństwie podział na scenę i kulisy można znaleźć wszędzie - to np. łazienka i sypialnia czy tez kuchnia ( tendencja do wyróżniania w miejscach mieszkalnych sceny i kulis).Scenę i kulisy pomagają odróżnić elementy stałego wyposażenia wnętrz, zewnętrzny wygląd budynków ( nieotynkowane kulisy vs. biały tynk sceny), do pracy za kulisami przeznaczeni są ludzie o wysokich kwalifikacjach ale tez o niepożądanych cechach zewnętrznych, podczas gdy "osoby robiące dobre wrażenie" umieszczane są na pozycjach pierwszoplanowych. Wiele stref może pełnić obie funkcje - sceny i kulis, zależnie od okoliczności, trzeba pamiętać, ze podział na scenę i kulisy ma charakter funkcjonalny - dana strefa jest scena lub kulisami tylko z punktu widzenia określonego przedstawienia. Z kulisami wiąże się zwykle zażyłość stosunków miedzy ludźmi współdziałającymi w wystawieniu tego samego przedstawienia, na scenie można spodziewać się dominacji stosunków formalnych. Kulisy pozwalają na takie drobne działania, słownictwo, które mogą być wzięte za oznakę poufałości lub braku szacunku dla obecnych osób i miejsca ( drapanie się, żucie, przeklinanie itp.- zachowania regresywne ), scena nie dopuszcza zachowań, które ktoś mógłby uznać za obraźliwe. Uciekając się do zakulisowego stylu bycia, jednostka może każde miejsce przekształcić w kulisy. Trzeba pamiętać, ze w konkretnej sytuacji działanie jest zawsze kompromisem miedzy stylem formalnym a nieformalnym.

3 ograniczenia, którym podlega swoboda zachowań pozakulisowych:

Pod nieobecność publiczności każdy członek zespołu stara się wywołać wrażenie(...)Obok sceny i kulis Goffman wyróżnia jeszcze sferę "zewnętrzną'- miejsce, które z punktu widzenia danego przedstawienia nie jest ani scena ani kulisami np. w większości budynków znajdujemy miejsca, które stale lub czasowo traktowane są jak scena albo kulisy, odcięte ścianami od świata zewnętrznego. Ludzie pozostający na zewnątrz to outsiderzy. Kiedy jednostki staja się świadkami przedstawienia, które nie było przeznaczone dla nich, mogą nie tylko stracić wszelkie złudzenia co do tego konkretnego przedstawienia, ale i przestać wierzyć w przedstawienia zainscenizowane z myślą o nich. Sam wykonawca tez może stracić orientacje. Radzić sobie z tym problemem może tak rozdzielając publiczność, by każda grupa widzów oglądała go tylko w jednej z ról i w żadnej innej (to środki kontrolowania sceny) plus usuniecie z widowni osób, którym w przeszłości dawał przedstawienie o zasadniczo innej wymowie ( np. opuszczanie stron rodzinnych przez osoby które szybko awansowały). Ważne jest tez oddzielenie od siebie różnych widowni tego samego przedstawienia - ma być przekonana, ze tylko ona jest tak mile widziana.

---