OBIEKTYWNA HERMENEUTYKA - ta nazwa jest oksymoronem. Znaczenia tych dwóch słów w tradycyjnym znaczeniu jest we wspólnym zestawieniu niezgodne. Wcześniej ta nazwa była zapisywana w cudzysłowie.
Twórcą tej metody jest niemiecki socjolog Ulrich Oevermann (ur. 1940)- twórca metodologii i metody interpretacji, czyli obiektywnej hermeneutyki.
GENEZA METODY I METODOLOGII
Ulrich podczas prowadzenia badań odczuwał brak procedury badawczej, która pomagałaby wydobyć społeczny wymiar doświadczeń. Poszukiwał sposobu empirycznego pojęcia społecznego wymiaru działań, który różni się od wymiaru indywidualnego. Poszukiwanie sposobu empirycznego ujęcia społecznego a nie indywidualnego wymiaru działań. Krytyka ograniczeń dwóch orientacji metodologicznych:
Tradycyjna hermeneutyka - koncentruje się na intencjach, zamiarach podmiotu
Tradycyjne badania empiryczne (według modelu nauk przyrodniczych) również nie ujmują wymiaru ogólnego (ponieważ pomiar zmiennych i zależności między nimi przebiega według reguł matematycznych a nie reguł społecznych).
DWA WYMIARY (POZIOMY) REALNOŚCI SPOŁECZNEJ
Wymiar indywidualny - intencje, zamierzenia działających podmiotów.
Wymiar ogólny - można go opisać identyfikując znaczenia obiektywne. Teoretyczne inspiracje z koncepcji Georga H. Meada - który argumentował, że znaczenia powstają w procesie działania grupowego i stają się obowiązujące dla wszystkich członków grupy (te znaczenia zawierają się w gestach, symbolach „znaczących”; znaczący, uogólniony inny)(nasze intencje i działania są odwzorowaniem tych znaczeń obiektywnych, które poznali w procesie socjalizacji). Oevermann za Meadem uznaje „znaczenie jako interaktywną energentną, obiektywną strukturę społeczną (…) jako warunek wstępny dla konstytuowania się intencjalności”
PRZEDMIOT OBIEKTYWNEJ HERMENEUTYKI
Subiektywny i obiektywny wymiar działania - nie są traktowane w opozycji (one występują łącznie, są ze sobą powiązane; nie można zrozumieć jednego bez zrozumienia drugiego) - tworzą wzajemnie od siebie uzależnione dwie strony praktyki życia społecznego.
Materialnym obiektem zainteresowania są społeczne działania człowieka, przebiegające w procesach działania, interakcji.
Interakcja uważana jest za „elementarną, podstawową jednostkę ludzkiego działania, a tym samym najmniejszą analityczną jednostkę teorii działania.”(najmniejsza jednostka do badań)
Przedmiotem teoretycznym są latentne(ukryte) struktury sensu i obiektywne struktury znaczenia.(Pojęcia, które nie są precyzyjnie zdefiniowane. Żeby zrozumieć latentne struktury sensu trzeba przywołać teorię języka N. Chomskiego)
Paradygmat normatywny i interpretatywny
PARADYGMAT NORMATYWNY I INTERPRETATYWNY (T. P. WILSON)
NORMATYWNY |
INTERPRETATYWNY |
Interakcja wyznaczona przez prawa rządzące rzeczywistością społeczną. (W tym modelu przebieg interakcji określony jest przed ich rozpoczęciem. Wiadomo co wolno, a czego nie wolno. Dążąc do jakiegoś celu ludzie robią to co wolno - jest to określone normami) |
Interakcja jest uporządkowana, ale procesualna. (ponieważ za źródło ładu przyjmuje się proces społecznych negocjacji. Relacja jest określona, ale jej przebieg uzależniony jest od zachowań, a nie od norm społecznych) |
Role społeczne są odgrywane, ponieważ te role realizują oczekiwania społeczne. (postępowanie zgodnie ze scenariuszem) Role są relatywnie stabilne. |
Role społeczne są tworzone (widzenie siebie cudzymi oczami). (W zależności od jednego zachowania zmienia się drugie.) |
Wszyscy mają taką samą „mapę poznawczą”. (każdy członek danej zbiorowości w podobny sposób myśli - dlatego bez kłopotu się porozumiewamy) |
Konsensus jest negocjowany.(w zależności od komunikatów nadawanych przez uczestników to konsensus(uzgodnienie) może przyjąć różną formę) |
Normy mają charakter obiektywny. (są elementem danego społeczeństwa. Obowiązują wszystkich członków społeczeństwa. |
Normy należą do zasobów interpretacji(każdy człowiek dokonuje interpretacji rzeczywistości) |
W ujęciu normatywnym przyjmujemy, że systemy norm są konstrukcją społeczną. Społeczeństwo to rama normatywna, członek społeczeństwa przestrzega norm. W tych podejściach jest inne ulokowanie mechanizmów socjalizacyjnych niż w podejściach interpretatywnych. Sprzeciw dziecka przeciw normom uznawany jest za defekt. Gdy ktoś łamie normę społeczną to „Inni” reagują, korygują, odizolowują jednostkę łamiącą normy.
W podejściu interpretatywnym społeczeństwo istnieje, bo regulatory życia społecznego są negocjowane, interpretowane. Społeczeństwo jest stale wytwarzane przez uczestników tego społeczeństwa. W podejściu normatywnym procesy socjalizacyjne to „wbijanie” do głowy norm, nakazów i zakazów, a w interpretatywnym nie ma jednokierunkowego procesu, w którym wychowawca koryguje jednostkę, ale jest interakcja: wychowywane osoby mają wpływ na to, jak przebiega proces wychowania. Wychowanie to proces dwukierunkowy. Sprzeciw dziecka wobec norm to nic złego, jednostka wychowywana bierze udział w procesie socjalizacji. Sztywne systemy (brak sprzeciwu w wychowaniu, wychowanie procesem jednokierunkowym) są złym przykładem porządku społecznego, bo sztywne = mało trwałe. Podstawowy mechanizm społeczny to nie normy, ale komunikacja rozumiana w sposób szeroki (werbalna i niewerbalna). Naprawianie społeczeństwa to udrażnianie kanałów komunikacyjnych. Najgorzej, gdy się „obrażamy” i nie ma komunikacji, wtedy każdy tworzy swoje systemy normatywne i to jest zagrożenie dla społeczeństwa. Systemy wartości nie sa uzgadniane. Społeczeństwo nie funkcjonuje właściwie, ale sposób na to, to nie jest izolowanie jednostki, ale udrażanie kanałów komunikacyjnych.
Pedagogika interpretatywna :
Najważniejsze jest rozumienie czyli interpretacja, nadawanie sensu. Wychowanie interpretatywn polega na takim kształtowaniu człowieka, aby swoją wolność umiał podporządkować wolności drugiego człowieka. . Najważniejsze w wychowaniu jest ukształtowanie osobowości (zadanie od wychowania).podstawową strategią wychowania jest dialog. Szkoła ma umożliwiać dokonywanie osobistych interpretacji świata w relacji z innymi ludźmi .Interpretatywny-wychowaca jest doradcą, partnerem, pomaga przejść bariery, ostrzega jako starszy, odpowiedzialność po stronie dziecka, blisko wychowanka, musi mieć więź emocjonalna, budowanie konstruktywnych relacji. Wychowanie jest zrozumiane jako umożliwienie dziecku tworzenia subiektywnych znaczeń w toku jego osobistego dialogu, dokonywania zmian w otaczającej rzeczywistości w kontakcie z grupą społeczna.