PENICYLINY

• razem z cefalosporynami, cefamycynami, karbapenemami i monobaktamami zaliczane do antybiotyków βlaktamowych,

• mechanizm działania polegający na uszkodzeniu syntezy ściany bakterii,

• mała toksyczność ogólna i narządowa

• mechanizm działania:

• trzy etap uszkodzenia syntezy ściany bakterii:

• przyłączenie leku do swoistych białek wiążących PBP, rodzaj receptora dla leku na komórce,

• zahamowanie syntezy ściany przez zablokowanie transpeptydazy, enzymu katalizującego odłączenie D-alaniny od pentapeptydu, utrata zdolności tworzenia krzyżowych łączeń łańcuchów polipeptydowych tworzących ścianę bakteryjną,

• aktywacja enzymów autolitycznych i liza bakterii,

• działają tylko na te komórki, w których zachodzi synteza peptydoglikanów

• budowa chemiczna:

• pierścień β laktamowy i tiazolidynowy,

• zasadniczy element budowy to kwas 6-aminopenicylanowy,

• przeciwwskazania:

• nadwrażliwość i uczulenia na te leki, (Testarpen- syntetyczny antygen penicyloilopolilizynowy, do wykrywania nadwrażliwości na penicyliny )

• próba uczuleniowa polega na wstrzykiwaniu 0,1 ml roztworu Tesrarpenu zawierającego 10 jm, wynik odczytuje się po 30min, próba jest ujemna, gdy pojawiająca się grudka nie jest większa niż pojawiająca się przy próbie kontrolnej, poniżej 1cm, w razie wstrząsu anafilaktycznego podać najpierw adrenalinę w roztworze 1:1000 (0,5-1 mg) podskórnie i 0,3-0,5mg hydrokortyzonu dożylnie, ponadto stosuje się domięśniowo leki przeciwhistaminowe (np. chlorowodorek antazoliny) i dożylnie roztwór glukuronianu wapnia,

• aktywność przeciwbakteryjna:

• penicyliny naturalne działają głównie na G+, penicyliny innych grup mogą działać też na G-,

• szerszy zakres mają antybiotyki z inhibitorami βlaktamaz, ureidopenicyliny, karboksypenicyliny,

• penicyliny nie działają na patogeny atypowe (Chlamydia trachomatis, Mycoplasma spp., Legionella spp., )

• oporność bakterii może wynikać z wytwarzania β laktamaz i zmniejszenia przepuszczalności ściny komórkowej dla antybiotyku, produkcji białka wiążącego penicylinę, tu MRSA oporne na penicyliny, cefalosporyny, monobaktamy, karbapenemy, aminoglikozydy, linkozamidy, makrolidy,

• klasyfikacja penicylin:

• penicyliny naturalne (benzylowa G),

• penicyliny półsyntetyczne:

• izoksalilowe (kloksacylina, meticylina),

• aminopenicyliny (amoksycylina, ampicylina),

• karboksypenicyliny (karbenicylina, tikarcylina),

• ureidopenicyliny (piperacylina, azlocylina., mezlocylina),

• amidynopenicyliny (mecylinam),

• penicyliny oporne na β laktamazy wytwarzane przez bakterie G- (temocylina),

• penicyliny z inhibitorami β-laktamaz,

• interakcje:

• nie podawać z tetracyklinami, makrolidami, linkosamidami, sulfonamidami, chloramfenikolem ze względu na inny mechanizm działania,

• środki zobojętniające zmniejszają wchłaniani i działanie bakteriobójcze penicylin,

• salicylany i NLPZ powodują wziększenie wolnej frakcji penicylin we krwi,

• podawane doustnie podczas posiłku wchłaniają się znacznie gorzej,

• wydalanie penicylin i innych β-laktamów hamuje probenecid,

• działanie niepożądane:

• niekiedy objawy dyspeptyczne, (bóle brzucha, nudności, wymioty, biegunka),

• bardzo rzadko niedokrwistość hemolityczna, neutropenia, małopłytkowość,

• objawy neurologiczne tylko u pacjentów uszkodzoną funkcją nerek i bardzo dużym stężeniem penicylin we krwi, (drgawki, zawroty głowy, splątanie)

• po podaniu pozajelitowym karbenicyliny mogą rozwinać się zaburzenia elektrolitowe: hipokaliemia, nipernatremia,

• objawy miejscowe- ból, obrzęk, naciek zapalny w miejscu wstrzyknięcia mogą wystąpić po domięśniowym podaniu leku,

1. PENICYLINY NATURALNE

• benzylpenicylina i fenoksymetylopenicylina

• wąski zakres działania: zakażenia bakteriami G+ (paciorkowce, gronkowce, pneumokoki, laseczki beztlenowe, niektóre bakterie G- skuteczne także w zakażeniach krętkami i promieniowacami,

• oporne są enterokoki,

• BENZYLPENICYLINA

• stosowana w zakażeniach wywolanych przez paciorkowece β-hemolizuace, Streptococcus pneumoniae, S. pyogenes, S. viridans, laseczki G+, (Bacillus anthracis, Clostridium spp.), G- ziarenkowce (Neiserai gonnorhoeae, N. meningitidis),

• bakterie oporne to wytwarzające penicylinazę gronkowce, (większość szczepów gronkowców złocistych), niektóre pałeczki G- (E. Coli, Proteus vulgaris), nieskuteczna w zakażeniach wywołanych przez Pseudomonas, Nocardia, Mycoplasma, riketsjozach, zakażeniach wywołanych przez wirusy, grzyby i pierwotniaki,

• Podawana przede wszystkim i.m., rzadziej i.v., dokanałowo i dostawowo->nie podawać p.o. bo hydroliza pod wpływem HCl.

• Dobrze przenika do tkanek i łożyska, słabo do kości i m-r

• Przenikane do oun zwększa się przy ZOMR

• Wskazania: zap. Płuc, opłucnej, oskrzeli, ropnie wywołane bakteriami wrażliwymi na ten antybiotyk, anginy, meningokokowe ZOMR, ostre i przewlekłe zap. Wsierdzia, kiła, rzeżączka

• Dawka: sól potasową benzylopenicyliny dawkuje się 600 000-1200000 jm. Co 6h, w reumatyzmie dawki większe, dzieciom do lat 3 daje się 50 000- 80 000 jm/kg mc./24 h dzieci 3-12lat 900 000 jm./24h

• Niepożądane: „rasz skórny” xD (pokrzywka, wyprysk, swędzenie)

Rzadko anafilaksja

Drgawki po dużych dawkach i.v.->bo hamowanie GABA w OUN

Zab. Świadomości, skurcze, omamy-po podawaniu przez wiele dni

Uszkodzenie nerek i upośledzenie agregacji trombocytów-po dużych dawkach

PENICYLINA PROKAINOWA

Połączenie naturalnej benzylpenicyliny z prokainą

Wolniej się wchłania i wydala z organizmu

Wskazania itp. J.w.

Dawkowanie 1 200 000- 2 400 000 jm. Co 12-24h

Zespół Hoigne - po podaniu i.m.

Objawy:

Niepokój, lęk przed śmiercią, przyspieszenie tętna, niewielki wzrost ciśnienia, zaburzenia świadomości, smaku, mowy, uczucie gorąca, parestezje, nudności sporadyczne

Objawy występują w kilkanaście sekund do 3min po wstrzyknięciu i trwają 15-0 min a potem ustępują same

BENZYLPENICYLINA BENZATYNOWA

Bardzo powoli się wchłania i wydala, penicylina o długim okresie działania, wskazana w przewlekłych zakażeniach układowych bakteriami wrażliwymi na penicyliny

Leczenie reumatyzmu, kiły, rzeżączki, przewlekłe zakażenie ukł. Oddechowego

Często jako kontynuacja poprzednich leków

B)PENICYLINY IZOKSAZOLILOWE

Oksacylina, kloksacylina, dikloksacylina, flukloksacylina

• Wąski zakres działania, trwałe w środowisku kwaśnym, mogą być stosowane doustne, w dużym procencie wiążą się z białkami krwi

• Nie działają na pałeczki G(-) i Enterokoki

• Stosować 1h przed posiłkiem lub 2h po posiłku

• Niepożądane: rzadko

• Odczyny skó®ne alergiczne

• Dyspepsja

• Zab. Ze str ukł krwiotwórczego

• Przy podaniu i.m.-> drażniace i.v.-zakrzepowe zapalenia żył

• W obrębie tych penicylin występuje całkowita oporność krzyżowa.

C) AMINOPENICYLINY

(ampicylina, amoksycylina, epicylina, hetacylina)

Półsyntetyczne, szeroki zakres działania

AMPICYLINA

Bakteriobójcza na G(+) i G(-)-Salmonella, shigella, e.coli, haemophilus influenzae, bordetella pertussis, proteus mirabilis

Pseudomonas, enterobacter, klebsiella, serratia są niewrażliwe

Podatna na penicylinazę

Powinna być podawana głownie pozajelitowo, p.o. wchłania się niecałkowicie, jedzenie upośledza jej wchłanianie

Stosowana w zakażeniach mieszaną florą bakteryjną ukł. Oddechowego, moczowego, dróg żółciowych, pp oraz zwalczaniu nosicielstwa w durach i paradurach

Niepożądane: rash skórny

Dyspepsja

Zap. Jamy ustnej

Niedokrwistość, trombo i leukopenia

Dawka: i.m. 500mg co 6h i.v.-4g/24h w posocznicachwe wlewie kroplowym

Ampicylina +sulbaktam(inhibitor beta-laktamaz)- w zakażeniach ukł. Oddechowego, pokarmowego, zakażenia szpitalne, zakażenia tk. Miękkich i kości, rzeżączka

AMOKSYCYLINA

Podstawowy antybiotyk tej grupy

Szybko i prawie całkowicie wchłania się z pp a pokarm nie wpływa na jej wchłanianie(to różnica z ampicyliną)

Słabiej działa na shigella

W połączeniu z metronidazolem i ranitydyną lub metronidazolem i sukralfatem wchodzi w skłąd leczenia H. pylori

Rozkładana przez penicylinazę

Wskazanie-zakażenia dr. Moczowych, żółciowych, przewlekłe zap. Oskrzeli, rzeżączka, zap. Ucha środkowego

Dawka: 500 mg co 8 h p.o. 500mg co 8 h i.m. a w posocznicach i.v. 1g co 6h

Najczęściej stosuje się połączenie amoksycylina + kwas klawulanowy- zakażenia H. influenzae opornych na aminopenicyliny i w zakażeniach G(+)i G(-) wytwarzającymi beta-laktamazy

D)KARBOKSYPENICYLINY

Szczególnie skuteczne w zak. P.aeruginosa, Proteusach, Providencia i Serratia

Mało skuteczne na G(+)

Rozkładane przez enicylinazy gronkowcowe

(karbenicylina, karfecylina, karindacylina)

KARBENICYLINA

Podawana wyłąćzenie pozajelitowo

W zakażeniach G(-) ukł. Moczowego, dr. Żółcowych, ZOMR, zakażenia pooperacyjne

p/wskazania: ciąża

niepożądane: podrażnienie i ból w ms podania

trombocytopenia

zaburzenia krzepnięcia

E) UREIDOPENICYLINY

Szeroki zakres działania- łaczny aminopenicylin i karboksypenicylin

Azlocylina, mezlocylina, piperacylina, apalcylina

Skuteczne szczególnie prz enterobacteriaceae, beztlenowcach i pesudomonas

W ciężkich zakażeniach dr. Oddechowych, żółciowych, moczowych, zomr wywołane przez G(-) i mieszanych

F)PENICYLINY OPORNE NA BETA-LAKTAMAZY WTWARZANE PRZEZ BAKTERIE G(+)

Temocylina i formidacylina

TEMOCYLINA

Na enterobacterie, h. influenzae, neisseria, moraxella, ale nie działa na pseudomonas aeruginosa i serratia

Wchłania się z pp

Nie dla ciąży i laktacji

i.v i.m.

F)INHIBITORY BETA-LAKTAMAZ

Kwas klaulanowy, sulbaktam i tazobaktam

Unieczynniają β-laktamazy

W leczeniu zakażeń łączone z antybiotykami- lepsze działanie

Działają przez hamowanie aktywności enzymu przez nieodwracalne związanie z jego ms aktywnym

Są inhibitory laktamaz kodowanych plazmidowo i chromosomalnie

Kwas klawulonowy, sulbaktam i tazobaktam są aktywne wobec tych kodowanych plazmidowo

Najczęstsze połączenie: kw. Klawulanowy z amoksycyliną

Kw. Klawulanowy z tikarcyliną

Sulbaktam z ampicyliną

Tazobaktam z piperacyliną

PODSUMOWANIE

Penicyliny są mało toksyczne

Zróżnicowane pod względem działania

Większość wrażliwa na β-laktamazy

Stęzenia w tkankach są na ogół mniejsze niż w surwicy

Najważniejsze niepożądane to alergiczne odczyny skórne.

---