Rozwój lokalny
proces pozytywnych zmian, obejmuje wzrost ilościowy i jakościowy, ma wymiar gospodarczy i społeczny, ale też środowiskowy, wykorzystywane są miejscowe zasoby naturalne, ludzkie i instytucjonalne
Rozwój lokalny systemu terytorialnego(J.Parysek) - jest to kompleks przeobrażeń jakościowych dotyczących danego obszaru a odnoszących się do poziomu życia ludności oraz warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych
Efekty rozwoju lokalnego obserwowane są w:
⇒sferze zasobów materialnych(atrakcyjne lokalizacje, które maja, np. uzbrojenie w media techniczne, nieruchomości oferowane inwestorom) jest to tzw. charakter twardy
⇒atrakcyjności lokalizacji o charakterze miękkim dotyczą wiedzy, umiejętności, kwalifikacji, ale też dobrej jakości środowisko naturalne
Rozwój zrównoważony to taki proces wzrostu i zmian, który zapewnia zaspokojenie potrzeb współczesnego pokolenia bez ograniczania przyszłym generacjom możliwości zaspokojenia ich własnych potrzeb
Cechy rozwoju lokalnego
1.podlega wpływom otoczenia
2.konkurencja
3.powiązanie z gospodarką lokalną
∗utrzymanie istniejących i działających na danym obszarze firm
∗rozwój istniejących firm
∗powstawanie nowych przedsiębiorstw
∗pozyskiwanie kapitału zewnętrznego
INFRASTRUKTURA
→dobra kapitałowe, czyli kapitał fizyczny mający często charakter dóbr publicznych i stanowiący komunikacyjną i fizyczną podstawę gospodarki
→urządzenia i instytucje świadczące usługi niezbędne do należytego funkcjonowania
→podstawowe warunki funkcjonowania gospodarki i społeczeństwa. Infrastruktura jest jednym z podsystemów systemu społeczno-gospodarczego, którego zadaniem jest zapewnienie podstawowych warunków rozwoju, pozostałych podsystemów oraz systemu jako całości
Polega to na umożliwieniu
•dyfuzji informacji
•przepływu energii i materii
•kształtowaniu cech człowieka jako najważniejszego składnika sił wytwórczych
Podział infrastruktury
•infrastruktura ekonomiczna(techniczna)- komunikacyjny, energetyczny, wodno-sanitarny,
•infrastruktura społeczna - społeczny, instytucjonalny,
Podział infrastruktury różni się
1.Bezposrednim oraz pośrednim celem funkcjonowania
•infrastruktura ekonomiczna-jej celem jest rozwój gospodarczy
•infrastruktura społeczna-celem jest zaspokojenie potrzeb społeczeństwa(w sposób pośredni służy rozwojowi gospodarki)
2.Odrębne i zasadnicze zadania do spełnienia
•infrastruktura ekonomiczna-zadaniami do spełnienia jest możliwość pokonywania odległości, zapewnienie niezbędnych powiązań przestrzennych, zapewnienie przemieszczania informacji, materii, energii
•infrastruktura społeczna-zadaniem jest zapewnienie odpowiednich warunków życia ludności i jej rozwoju kulturalnego
3.Mają one odrębny charakter urządzeń technicznych
•infrastruktura ekonomiczna- posiada urządzenia punktowe(np. stacje, węzły) oraz urządzenia liniowe(np. linie energetyczne, drogi, sieć kolejowa). Urządzenia punktowe i liniowe są ze sobą zintegrowane, punktowe umożliwiają nadanie i odbiór danych, informacji lub materii i energii, urządzenia liniowe stanowią drogę przesyłu, może być ona różnorodnie rozmieszczona(w lesie, polu itp.)
•przeważają urządzenia punktowe, lokalizacja w zdecydowanej większości zlokalizowana na terenach osadniczych lub w ich otoczeniu
4.Charakter działalności
•produkcyjny
•nieprodukcyjny
Infrastruktura ekonomiczna- urządzenia i instytucje zapewniające funkcjonowanie gospodarki jako całosci i poszczególnych jej dziedzin
Obejmuje urządzenia, dzięki którym świadczy się usługi w zakresie
•komunikacji i transportu-sieć drogowa, kolejowa i transportowa, ulice i place, telekomunikacja, porty lotnicze
•energetyki-sieć energetyczna, ciepłownictwo, gazownictwo
•urządzenia związane z regulacją rzek, meliorację, dostawę wody, sieć wodociągowa, kanalizacja, zapasy wodne
Cechy wspólne infrastruktury ekonomicznej
•punktowość
•liniowość
•długowieczność
•mają charakter służebny(zaspokojenie potrzeb wynikających z rozwoju gospodarczego)
•mają charakter usługowy (dostarczany jest produkt do indywidualnego odbiorcy)
•kapitałochłonność(ponoszenie dużych nakładów w ciągu długiego czasu)
•bryłowatość i niepodzielność urządzeń(stosowanie urządzeń obliczanych na większą wydajność niż jest obecnie)
•skokowy sposób powstawania kosztów
•immobilność(trwałe związanie z terenem i konieczność korzystania zx tych urządzeń na miejscu)
•terenochłonność(potrzeba dużego obszaru)
•komplementarność urządzeń
Infrastruktura społeczna- łączy się z określonym stopniem rozwoju, który jest niezbędny do podejmowania właściwych decyzji inwestycyjnych
Obejmuje urządzenia i instytucje, dzięki którym można świadczyć usługi w zakresie:
>nauki i oświaty- placówki naukowe, uczelnie, szkoły
>ochrona zdrowia-przychodnie, szpitale, sanatoria
>ochrona prawna i bezpieczeństwo-sądy, policja, wojsko
>kultura-kina, teatry
>pomoc-domy pomocy
Funkcje infrastruktury społecznej
1.wg kryterium charakteru zaspokajanych potrzeb
∗funkcja konsumpcyjna(ochrona zdrowia, potrzeby kulturalne, edukacja), dotyczą humanistycznej strony infrastruktury społecznej(duchowe)
∗funkcja produkcyjna-związana z tym, ze infrastruktura społeczna może doprowadzić do zwiększenia efektów pracy człowieka
2.wg kryterium pełnienia funkcji wobec przestrzeni społeczno-gospodarczej
∗funkcja aktywizująca-wynika z silnego powiązania między infrastrukturą społeczną i rozwojem gospodarczym, poziom rozwoju gospodarczego określa możliwości rozwoju infrastruktury ale też osiągnięcie wyższego poziomu gospodarczego zależy od stanu i rozwoju urządzeń i instytucji infrastruktury
∗funkcja modelująco-integrująca- wynika ze ścisłego związku urządzeń infrastruktury z obsługiwanym terenem, a także z liczebnością i strukturą zamieszkującej go ludności
Infrastruktura społeczna rozpatrywana jest w dwóch układach
>układ społeczny-ochrona zdrowia, edukacja, kultura, turystyka
>układ instytucjonalny-administracja publiczna, samorządowa, wymiar sprawiedliwości, bezpieczeństwo publiczne, organizacje zawodowe, pozarządowe, związki zawodowe
Infrastruktura makroekonomiczna-otoczenie, organizacja, urządzenia techniczne, których funkcjonowanie stwarza warunki działań i rozwoju gospodarki(dotyczy całej gospodarki)
Infrastruktura mikroekonomiczna-instytucje z urządzeniami, które zapewniają funkcjonowanie organizacji przez świadczenie bezpośrednich jej usług, jak również zaspokajanie potrzeb pracowników i ich rodzin
1.Rola infrastruktury w rozwoju społeczno-gospodarczym
Stopień rozwoju infrastruktury decyduje o:
⇒napływie kapitału
⇒napływie lub pozostaniu wykwalifikowanej siły roboczej
⇒czynnikach popytowych, które determinują sposób w jaki firmy dostosowują się do potrzeb nabywców
⇒kształtowaniu stosunków pomiędzy pokrewnymi i wspierającymi branżami
⇒wdrażaniu nowoczesnych rozwiązań technologicznych
Cechy charakteryzujące infrastrukturę
•długi okres użytkowania obiektów infrastrukturalnych, przy jednoczesnej umiejętności elastycznego dostosowania do zmiennych w czasie potrzeb i sposobu ich zaspokajania
•publiczny charakter urządzeń infrastrukturalnych
•zmienność użytkowników poszczególnych urządzeń
•konieczność dostosowania infrastruktury do warunków miejscowych
•tendencje do stopniowej koncentracji infrastruktury, a także wielofunkcyjności urządzeń zaspokajających potrzeby społeczne
•zmienność potrzeb w wyniku przemian struktury społeczeństwa
•konieczność korzystania z usług infrastruktury w miejscu ich świadczenia
•istotny związek z kształtowaniem zjawisk demograficznych(konieczność uwzględnienia wyżu i niżu demograficznego, zmian w strukturze demograficznej, zmian w rozmieszczeniu ludności)
•związek z podziałem administracyjnym kraju i preferencjami rejonizacji świadczenia usług
Trzy grupy mierników
⇒charakteryzujące stopień wyposażenia danego obszaru w urządzenia infrastrukturalne
⇒obrazujące funkcjonowanie urządzeń infrastruktury w przestrzeni oraz ilościowe i jakościowe zaspokojenie potrzeb w tym zakresie
⇒orientujące o wynikach, efektach działania infrastruktury
2.Wpływ poziomu infrastruktury społecznej na rozwój społeczno-gospodarczy
Zależności między rozwojem infrastruktury społecznej a rozwojem społeczno-gospodarczym
•silne zależności(mierzona liczbą pracujących na 10tys mieszkańców w wieku produkcyjnym, innym wskaźnikiem jest liczba mieszkań przypadająca na 1000 mieszkańców)
•średnie zależności(miernikiem jest liczba osób korzystających z noclegów na 100 miejsc noclegowych)
•słabe zależności(miernikiem są dochody budżetów gmin przypadające na 1 mieszkańca)
Problemy w rozmieszczeniu infrastruktury społecznej
•słaby rozwój całej sfery usługowej, w tym infrastruktury społecznej
•potrzeby społeczne stały zawsze za potrzebą industrializacji(uprzemysłowienie), inwestowano zawsze w gospodarkę, zaniedbywano potrzeby społeczne
•jest ona opóźniona w stosunku do inwestycji produkcyjnych, ale też i mieszkaniowych
•plany dotyczące infrastruktury społecznej są opóźnione lub jest brak ich realizacji
•infrastruktura społeczna traktowana jest jako nieopłacalna
•nierównomierne rozmieszczenie w miastach
•koncentracja w centrum, niedobór w dzielnicach peryferyjnych
•przestarzałość, niefunkcjonalność urządzeń infrastruktury społecznej
Uwarunkowania rozmieszczenia infrastruktury ekonomicznej zależy to od zasady:
⇒Prawa trwania- modernizować, rozbudowywać tę infrastrukturę, niekoniecznie dążyć do budowy nowej
⇒pasmowość- uwzględnianie praw geometrii, urządzenia układane blisko siebie
⇒prawa fizyczne, np. zapory
⇒techniczno-organizacyjne- zapewnienie ciągłości, niezawodności i elastyczności pracy tych urządzeń, ale też zdolność tych urządzeń do obsługi dodatkowych zadań
⇒przyrodniczo-geograficznych- ukształtowanie terenu
⇒krajobrazowo-planistyczne- wkomponować się w krajobraz
Strategia-długookresowa 15-20lat do przodu, może dotyczyć rozwoju całego miasta, odnosi się do wszystkich 3 sfer(społecznej, gospodarczej, ekologicznej), nie jest obowiązkowa. Dlaczego jest ona sporządzana, skoro nie jest obowiązkowa? Jest sygnałem dla inwestorów, bez strategii miasto nie otrzyma finansowych środków zewnętrznych.
Plan-krótkookresowy 1-2lata, ujęte są konkretne zadania do realizacji, zawiera termin, koszt, osobę odpowiedzialną
Program-pojęcie szersze od Planu zawiera zadania do realizacji z różnych dziedzin
Z programu bierzemy zadania do Planu.
Polityka-cele, jest długookresowa
I Struktura Strategii
Elementy strategii:
1.Diagnoza stanu miasta
2.Identyfikacja problemów(różnych dziedzin)
3.Misja i wizja
MISJA
Misja(czyją?)-WOŚP
jest(główny rodzaj działalności)-zakup sprzętu medycznego
aby(cel)-pomoc chorym dzieciom
poprzez (działania)-zbiórkę pieniędzy.
Cele i zadania muszą być zgodne z misją!
4.Celerozwoju miasta
II Programy realizacyjne-uszczegółowienie celów strategicznych
III System zarządzania realizacją strategii
1.System monitoringu(opiera się na wskaźnikach rozwoju)
2.Aktualizacja strategii(aktualizacja celów)-powinno zawierać kto jest za to odpowiedzialny
3.Źródła finansowania działań
System kontroli realizacji założonych celów, odbywa się on za pomocą wskaźników realizacji celów. Wskaźniki dobieram y do celów, a nie do zadań. System aktualizacji strategii(podgląd celów, aktualizacja, np. co 2 lata), kto odpowiada za aktualizację, źródła finansowania.
Planowanie strategiczne- to proces polegający na określeniu głównych długofalowych orientacji(wizji, misji i celów). Umożliwia on gminie dokonywanie zmian i poprawę lub umacnianie pozycji, a przede wszystkim realizację jej nadrzędnego celu działania
Celem nadrzędnym rozwoju gminy jest zapewnienie wysokiej jakości życia jej mieszkańców
Efektem planowania strategicznego jest strategia(strategiczny plan rozwoju lokalnego)
Programowanie- oznacza określenie najbardziej pożądanych zdarzeń, przedstawienie wizji, stanu docelowego oraz sposobów dojścia do tego stanu.
Programowanie różni się od planowania, które jest rozpisaniem celów na zadania i opracowaniem organizacyjno-finansowych harmonogramów ich realizacji.
Programowanie spełnia funkcje:
⇒efektywnościowe, czyli:
•porządkujące na bieżąco podejmowane decyzje, tym samym przyczynia się do poprawy sprawności działania podmiotów programu
•pobudzającą(aktywizującą) władze lokalne, wymusza ona na podmiotach władzy aktywność w kierunku poszukiwania możliwości optymalnego rozwoju gminy
•integrującą, program jest płaszczyzną integracji zespołu liczących się w gminie podmiotów wokół rozwiązania wspólnych dla nich problemów i celów
⇒instrumentalne
•regulacyjną, program jest wyznacznikiem konkretnie podejmowanych decyzji gwarantujących realizację ustalonych zadań, jest również instrumentem bezpośredniego oddziaływania na podmioty lokalne
•kontrolną, program jest podstawą oceny skuteczności działania organów odpowiedzialnych za politykę rozwoju lokalnego
•informacyjną, program jest zbiorem informacji o spodziewanych kierunkach rozwoju sytuacji i planowanych decyzjach władz lokalnych
•koordynacyjną, program koordynuje zachowania podmiotów funkcjonujących w gminie zgodnie ze strategicznymi celami rozwoju lokalnego. Ważna jest też koordynacja innych programów i działań w zakresie zrównoważonego rozwoju w okładzie pionowym(hierarchicznym: Unia Europejska-województwo-powiat-gmina), w układzie poziomym (administracja rządowa-władze samorządowe-organizacje społeczne-podmioty gospodarcze) oraz koordynacja celów i działań prowadzących do ich osiągnięcia
•pozycyjną, program eksponuje te cele rozwoju gminy, które są atrakcyjne i możliwe do osiągnięcia, pod warunkiem zasilenia środkami zewnętrznymi
Planowanie przestrzenne-działania planistyczne mające na celu zapewnienie prawidłowego rozwoju kraju, regionów, miast i gmin z punktu widzenia racjonalnego użytkowania przestrzeni i środowiska oraz zapewnienie rozwoju społecznego i gospodarczego.
Podstawą prawną planowania przestrzennego jest Ustawa o Planowaniu i Zagospodarowaniu przestrzennym z 27.03.2003r., reguluje ona zasady kształtowania polityki przestrzennej przez jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej. Określa też zakres i sposoby postępowania w sprawach przeznaczenia terenów na określone cele, ustala zasady gospodarowania terenami oraz ich zabudową.
Ład przestrzenny-jest to takie ukształtowanie terenu, które tworzy harmonijną całość oraz uwzględnia w uporządkowanych relacjach różne uwarunkowania i wymagania, np. funkcjonalne, społeczno-gospodarcze, środowiskowe, kulturowe, estetyczne, interesu publicznego, inwestycji i celu publicznego.
Dokumenty
-Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego
-Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego(nie obowiązkowy)
Studium Uwarunkowań i Kierunków Zagospodarowania Przestrzennego- jest jedynym dokumentem planistycznym sporządzanym dla całego obszaru jednostki samorządowej, jest podstawowym źródłem informacji, stanowi podstawę do opracowania Miejscowego Planu Zagospodarowania Przestrzennego, stanowi źródło informacji o warunkach zabudowy.
Studium uwzględnia:
1.dotychczasowe przeznaczenie, zagospodarowanie, uzbrojenie terenu
2.stan ładu przestrzennego i wymogów jego ochrony
3.opis stanu środowiska, w tym stan rolniczej i leśnej przestrzeni produkcyjnej
-wielkość i jakość zasobów wodnych
-wymagania ochrony przyrody i krajobrazu
4.stan dziedzictwa kulturowego i zabytków oraz dóbr kultury współczesnej
5.warunki i jakość życia mieszkańców w tym ochrona ich zdrowia
6.zagrozenia bezpieczeństwa ludności i jej mienia
7.występowanie obszarów naturalnych , zagrożeń ekologicznych
8.występowanie udokumentowanych złóż kopalin oraz zasobów wód podziemnych
9.potrzeby i możliwości rozwoju gminy
10.stan prawny gruntów
11.zadania służące realizacji ponad lokalnych celów publicznych, np. szkolnictwo wyższe, szpitale
Miejscowy Plan Zagospodarowania Przestrzennego powinien zawierać:
- przeznaczenie terenów oraz wyznaczone granice pomiędzy terenami o różnym przeznaczeniu
-określać zasady ochrony ładu przestrzennego, zasady ochrony przyrody i krajobrazu kulturowego
-zasady ochrony dziedzictwa kulturowego
-szczegółowe zasady i warunki scalania oraz podziału nieruchomości
Obowiązkowe jest sporządzenie Prognozy skutków wpływu ustaleń Miejscowego Planu Zagospodarowani Przestrzennego na środowisko przyrodnicze.
Poziom regionalny utożsamiany z województwem. Na województwie istnieje obowiązek opracowania Strategii Województwa i Planu Zagospodarowania Przestrzennego Województwa.
Zadania Planu:
-określona struktura przestrzenna regionu
-rola koordynacyjna działań w zakresie rozwoju infrastruktury technicznej i społecznej oraz ochrony środowiska, w tym zadania samorządów wojewódzkich i zadań rządów służących realizacji ponad lokalnych celów publicznych.
Dokumentem na szczeblu krajowym jest Koncepcja Polityki Przestrzennego Zagospodarowania Kraju.
Strategia Rozwoju Województwa
-dzięki niemu województwo może pozyskiwać finansowanie zewnętrzne
-musi być zgodna z dokumentami
Zgodnie z Ustawą o Samorządzie Województwa, Strategia realizuje cele:
-ma pielęgnować polskość oraz rozwijać i kształtować świadomość obywatelską i kulturową mieszkańców
-pobudzać aktywność gospodarczą
-podnosić poziom konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa
zachować wartości środowiska kulturowego i przyrodniczego przy uwzględnieniu potrzeb przyszłych pokoleń
-kształtować ład przestrzenny
1