# Wydolność fizyczna jest miarą sprawności naszego organizmu. Określa się ją jako zdolność organizmu do podejmowania intensywnych i długotrwałych wysiłków fizycznych wykonywanych z udziałem dużych grup mięśniowych, bez szybko narastającego zmęczenia i związanych z nim zmian w środowisku wewnętrznym organizmu. Za miarę wydolności przyjmuje się poziom maksymalnego zużycia tlenu - VO2 max, czyli ilość tlenu (w mililitrach) pochłoniętego w ciągu 1 minuty na 1 kg masy ciała, co niesie pośrednią informację dotyczącą sprawności układu krążenia i przemiany materii. Im większe jest zużycie tlenu, tym organizm jest bardziej sprawny. Wartość VO2 max zależy od wieku, płci i aktywności fizycznej. U kobiet jest niższy o około 20-30% niż u mężczyzn. Ci ostatni jako 22-letni studenci wykazują średnio zdoność pochłaniania tlenu w granicach 38-42 ml/kg/min, wytrenowani biegacze zaś - 75-80 ml/kg/min.
# Największa względna zdolność pochłaniania tlenu cechuje biegaczy na nartach i to zarówno kobiety jak mężczyzn, wysokie jej wartości uzyskują także długodystansowcy i zawodnicy uprawiający biegi na orientację (patrz poniżej); najwyższe dotychczas rezultaty zanotowano u mistrzów biegów narciarskich - 94 ml/kg/min u Norwega i 74 ml/kg/min u Rosjanki.
Racjonalny trening może zwiększyć indywidualne VO2 max o około 30%.
# Wzrost stężenia mleczanu w mięśniach osoby niewytrenowanej następuje po przekroczeniu granicy intensywności pracy zużywającej 50-60% indywidualnego VO2 max, u wytrenowanej dopiero po przekroczeniu 70-80% VO2 max.
# Zasoby węglowodanów w tkankach średnio wytrenowanego człowieka dochodzą do równowartości 2000 kcal. Pozwalają one na pokonanie biegiem dystansu około 30 km. W zasobach tłuszczu zgromadzona jest energia zbliżona do 70 000 kcal. Teoretycznie umożliwia ona przebiegnięcie dystansu ponad 1000 km.
# Wielkość wentylacji płuc jest skorelowana z masą i wzrostem. U osób dużych i średnio wytrenowanych przekracza często 100 l/min. W indywidualnych przypadkach wioślarzy i biegaczy przekracza 200 l/min.
# O tym, jak intensywny będzie podjęty przez nas wysiłek, decyduje proces przemiany materii (z udziałem lub bez udziału tlenu), który wybiorą nasze mięśnie. Ścieżka beztlenowa zużywa 19 razy więcej substratów energetycznych na wykonanie określonej pracy niż droga z wykorzystaniem tlenu. Jest więc bardziej kosztowna, ale pozwala szybciej uzyskać energię (w ciągu sekundy 12 razy więcej energii).
Energetyka wysiłku
Wykonanie każdego ruchu wymaga dostarczenia mięśniom energii. Podstawowym związkiem - nośnikiem energii - jest adenozynotrifosforan (ATP), a uwalnia ją pęknięcie wewnętrznych wiązań fosforanowych cząsteczki. Zapasy ATP w mięśniach są bardzo niewielkie i wyczerpują się po 5 sekundach ich pracy. Dłuższa praca wymaga natychmiastowego dostosowywania szybkości resyntezy ATP do szybkości jej rozpadu. Intensywny wysiłek, np. bieg sprinterski, trwający do 10 s odbywa się przede wszystkim kosztem mięśniowych zasobów fosfokreatyny, białka wysokoenergetycznego, nieodzownego do odtworzenia adenozynotrifosforanu. Po wyczerpaniu i tych zapasów organizm, aby uzyskać niezbędną mu energię, uruchamia dwa inne procesy metaboliczne ją tworzące - jeden nie wymagający tlenu (anaerobowy) i drugi wykorzystujący tlen (aerobowy).
W początkowym okresie wysiłku, zanim nie wzrośnie przepływ krwi przez mięśnie zapewniający lepsze zaopatrzenie ich w tlen, uruchamiany jest pierwszy z nich, zwany glikolizą. Komórki mięśniowe rozkładają glikogen znajdujący się w mięśniu, a uwolnioną energię wykorzystują do odtworzenia ATP. Beztlenowy metabolizm glikogenu prowadzi jednak do powstania kwasu mlekowego i nagromadzenia go w mięśniu. Wysoka koncentracja tego metabolitu wywołuje silny ból mięśni, a po pewnym czasie istotnie utrudnia, a niekiedy uniemożliwia ich pracę.
Dzięki treningowi mięśnie sportowców tolerują wyższy poziom koncentracji kwasu mlekowego; mogą też dłużej intensywnie pracować niż mięśnie niewytrenowane.