ODPORNOŚĆ NIESWOISTA
Niespecyficzne (wrodzone) mechanizmy odpornościowe są warunkowane przez:
fizyczne i biologiczne bariery:
skóra
błony śluzowe (mucyna zawierająca laktoferynę, lizozym; łzy, ślina)
gruczoły łojowe i potowe
zapalenie
gorączka
fagocytoza
odruchy obronne (kaszlu, kichania, wymiotny)
niskie pH żołądka
stały przepływ moczu
antybioza
makrofagi
neutrofile (PMN)
komórki NK
nieswoiste, humoralne czynniki (laktoferyna, peroksydaza, laktoperoksydaza, lizozym, dopełniacz, cytokiny)
Fagocytoza w wykonaniu granulocytów obojętnochłonnych jest najważniejszą, najbardziej efektywną formą obrony skierowaną przeciwko infekcji bakteryjnej.
W obronie nieswoistej zwraca też uwagę immunomodulująca rola cytokin. Cytokiny są produkowane przez limfocyty oraz monocyty, stąd czasem używa się nazw monokiny i limfokiny, ale także przez makrofagi, komórki sródbłonka, fibroblasty.
Cytokiny podwyższają liczbę neutrofili, zwiększają fagocytozę, właściwości chemotaktyczne i migrację neutrofili, czy proliferację makrofagów
CYTOKINY
Interleukiny IL-1, IL-2, IL-8, IL-10,
IL-13,
Interferony: IFN-á, IFN-â, IFN-ă, IFN-ę
Czynnik martwicy nowotworu
(Tumor necrosis factor - TNF, kachektyna): TNF-á, LT-á, LT-â
Jeżeli patogeny nie są kompletnie wyeliminowane przez mechanizmy obronne nieswoiste wówczas zaczyna działać swoisty system obronny. Używa się nawet określenia, że zostaje on w pewnym momencie „spuszczony” (triggered).
ODPORNOŚĆ SWOISTA
Komórkowa - odgrywa główną rolę w zakażeniach wywołanych przez drobnoustroje wewnątrzkomórkowe mające zdolność do namnażania się w cytoplazmie makrofagów. Biorą w niej udział limfocyty T (nazwa pochodzi od słowa Thymus - grasica, gdzie następuje różnicowanie się tych limfocytów) i limfocyty B (od słowa Bursa Fabricii).
Humoralna - wytwarzanie przeciwciał (immunoglobulin, Ig) jest głównym mechanizmem obronnym w odporności humoralnej. Przeciwciała są wytwarzane przez limfocyty B.
IMMUNOGLOBULINY mają kształt litery Y i zbudowane są z dwóch łańcuchów lekkich L (light) i dwóch ciężkich H (high)
Najważniejszą rolą przeciwciał jest oposonizacja antygenów. Ponadto przeciwciała neutralizują toksyny.
TYPY IMMUNOGLOBULIN
Ig A sIgA
IG M
Ig G
Ig E
Populacja komórek zdrowego organizmu inicjuje odpowiedź niezbędną do eliminacji bakterii. Limfocyty T i B uczestniczą w odporności komórkowej i humoralnej. Limfocyty T i B są zdolne do odpowiedzi zarówno na antygeny upostaciowane jak też rozpuszczalne. Jednakże pierwotną przyczyną wywołania odpowiedzi humoralnej jest przetworzenie antygenu przez monocyty i prezentacja limfocytom pomocniczym Th (CD4+), które przekazują przetworzony antygen komórkom B. W tym czasie limfocyty T uwalniają cytokiny.
ODPORNOŚĆ SWOISTA
|
|||
CZYNNA |
BIERNA |
||
NATURALNA |
SZTUCZNA |
Naturalna |
Sztuczna |
Po przechorowaniu
|
Po szczepieniu
|
Przeciwciała przekazywane z siarą lub przez łożysko
|
Po podaniu surowic odpornościowych
|
Jednakże żaden czynnik obrony nie działa oddzielnie i obronność organizmu jest jednym, złożonym, współdziałającym systemem broniącym go przed czynnikami infekcyjnymi.
ANTYGEN
Antygen (łac. anticorporis generator) - to każda substancja, która:
jest rozpoznawana przez organizm jako obca
uruchamia odpowiedź immunologiczną
swoiście reaguje z produktami odpowiedzi immunologicznej
SZCZEPIONKA
Szczepionka - preparat biologiczny zawierający drobnoustroje żywe lub zabite, który indukuje swoistą obronę organizmu przeciw określonemu patogenowi.
TOKSOID
Toksoid (anatoksyna) - inaktywowane (pozbawione swojej właściwości toksyczne, ale zachowujące swe własciwosci immunogenne!!!) toksyny bakteryjne.
Szczepionki przeciw krztuścowi, tężcowi błonicy są toksoidami.
SUROWICA ODPORNOŚCIOWA
Surowica odpornościowa - surowica zwierzęcia uodpornionego przeciwko określonemu patogenowi.
ANTYTOKSYNA
Antytoksyna- surowica odpornościowa zawierająca przeciwciała skierowane przeciwko toksynie.