Właściwości aeracyjne gleby i ich wpływ na rozwój i wzrost roślin
Aeracja (napowietrzanie) -Naturalna wentylacja występująca na skutek działania wiatru oraz ciśnienia grawitacyjnego, lub sztuczna np. gleby za pomocą narzędzi lub maszyn spulchniających.
Jedna z cech jaka posiada gleba jest to Aktywność respiracyjna gleby -całkowite zapotrzebowanie gleby na tlen lub intensywność wydzielania dwutlenku węgla. Na aktywność respiracyjna gleby składają się procesy oddychania mikroorganizmów glebowych oraz korzenie roślin wyższych. Na aktywność respiracyjna maja wpływ różne czynniki np. temperatura, pokrywa roślin, wilgotność czy nawożenie organiczne. Początkowy wzrost wilgotności gleby zwiększa pobieranie przez glebe tlenu, aż osiągnie ona wartość maksymalna, nadmierne uwilgocenie powoduje jego obniżenie, jest to spowodowanie niedoplywem tlenu do częśći obętośći gleby. Podczas najbardziej intensywnego wzrostu roślin wystepuje najwieszy wpływ na aktywność respiracyjną gleby i może być kilkakrotnie wyższa niż gleba która nie posiada roślinności. Obecność substancji która łatwo ulega rozpadowi może spowodowac kilkakrotne zwiekszenie zapotrzebowania na tlen. Nawozy mineralne mogą trzy krotnie wzmagać zużycie tlenu.
Przy Wymianie gazowej zostaje wprowadzany do gleby tlen z powietrza atmosferycznego oraz odprowadzany zostaje wytworzony w niej dwutlenek wegla.Wpływ na intensywność i ciągłość tej wymiany ma skład chemiczny powietrza glebowego i stopien natlenienia korzeni roślin. Wymiana gazowa następuje pod wpływem działania kilku czynników np. dyfuzji powietrza, kondensacji pary wodnej, ruchu wody w glebie, ciśnienia atmosferycznego. Najwiażniejszym czynnikiem decydującym o wymianie gazowej w glebie jest dyfuzja powodująca na ogół 90 % całkowitej wymiany gazowej.
Dyfuzja jest to samorzutne przenikanie cząsteczek jednej fazy układu w głąb fazy drugiej, spowodowane bezładnym ruchem cieplnym, a także większych cząstek zawieszonych w płynach .Wytworzenie w wyniku aktywności biologicznej różnice stężeń powodują przemieszanie się gazów w porach wypełnionych powietrzem. Współczynnik dyfuzji zależy od objętości porów wypełnionych powietrzem czyli porowatości powietrznej oraz od ich długości, kształtu i ciągłości. Dyfuzja gazów przebiega samorzutnie o ile wytworzą się różnice stężeń. Przewietrzanie gleby może powodowac „lepki przeplyw powietrza” który wystepuje przede wszystkim w powierzchniowej warstwie gleby w głębszych warstwach „lepki przeplyw” jest nie znaczy może w ogole nie zachodzić. Wymiana gazowa w glebie zachodzaca na skutek zmian ciśnienia atmosferycznego ma małe znaczenie w praktyce, poza glebami o głebokkiej wodzie gruntowej .Wprowadzanie gazów do gleby przez wzrost ciśnienia oraz wypychanie powietrza glebowego przy spadku ciśnienia jest możliwe w dobrze przepuszczalnych warstwach powierzchniowych, zachodzaca w ten sposób wymiana może osiagnać ledwo 4 % całej aeracji. Przy podnoszeniu się pozomu wód gruntowych nastepuje wypychanie powietrza glebowego ,przy obniżaniu zaś zasysanie powietrza atmosferycznego do gleby, osiąga nie wiecej niż 10 % areacji. Na zmniejszenie bądź zwiększenie objętości powietrza glebowego mają wpływ różnice w stopniu nagrzania gleby w dzień i w nocy, znaczenie ma to w warstwach powierzchniowych gleby.
Ilość tlenu wpływa na prawidłowe zaopatrzenie korzeni roślin w tlen i na aktywność biologiczną gleby. Niewłaściwe warunki tlenowe w glebie maja zły wpływ na rośliny.
-bezpośrednio- powodują niedotlenienie korzenie roślin i zahamowanie ich oddychania
-pośrednio- przez nagromadzenie się CO2 w stężeniach szkodliwych, deficyt azotu na skutek denitryfikacji i utleniania się go z gleby w postaci gazowej, toksyczność niektórych produktów powstających w procesach beztlenowych.
Niedotlenienie korzeni powoduje w pierwszym etapie zahamowanie wzrostu, nastepnie zmiejszenie przepuszczalności wody oraz zaburzenia w pobieraniu składników pokarmowych, dłuższe niedotlenienie może spowodowac nieodwracalne zmiany jak i śmierć korzenia. Tlen do oddychania wiekszoc roślin pobiera z powietrza atmosferycznego. Niektóre z nich są zdolne do wymiany gazów w wyniku dyfuzji z powietrza do korzeni poprzez łodygę. Umożliwia im to dobry rozwój nawet przy całkowitym przykryciu gleby wodą. Warunki powietrzbe gleb wpływają w znaczny sposób na rozwój i zdrowotność roślin, a tym samym na wysokość plonów. Poprawa warunkow powietrznych gleb jest niekiedy niezbedna i ma wpływ na produkcje roślinna. Stosowanie są zabiegi agrotechniczne i melioracyjne, pojegajace na zmianie stosunków wodnych w glebie lub tez na zwiększeniu w glebie ilości dużych porów, zajmowanych przez powietrze.
Właściwości aeracyjne gleby i ich wpływ na rozwój i wzrost roślin
Definicja areacji
Aktywność respiracyjna gleby
-wpływ czynników(temperatura, pokrywa roślin, wilgotność,nawożenie organiczne)na respiracje gleby
3.Wymiana Gazowa
4. Wpływ właściwości aeracyjnych na rośliny
-pośredni
-bezpośredni
Literatura:
Zawadzki S., „Gleboznawstwo”, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1999