Cwiczenie 9 - Szkodniki róży

1 Mszyca różano szczeciowa - Macrospihum rosae,

Rodzina: Mszycowate - Aphididae, Rząd :Pluskwiaki - Hemiptera

-długość: 3-3,5 mm

-zabarwienie: zielone lub różowe z czarnymi odnóżami i syfonami

-stadium zimujące: jaja

-pojawienie się larw w maju V

-pojawienie się uskrzydlonych form w czerwcu VI

-kolonie znajdują się w wierzchołkowych częsciach rośliny

-pokoleń na rok: do 10

-uszkodzenia: wypijają soki, marszczenie i deformacja liści, osłabiony wzrost, grzyby sadzakowe

2 Skoczek różany - Typhlociba rosae, (Typhlocyba)

Rodzina: Skoczkowate - Jessidae, Rząd: Pluskwiaki - Hemiptera

-długość: 3-3,5 mm

-zabarwienie: jasno zielone, białawy, kremowy

-błoniaste dachówkowato ułożone skrzydła

-stadium zimujące: jaja

-wszystkie stadia rozwojowe są szkodliwe

-pokoleń na rok: 2, 1pok V-VI, 2pok VIII-IX

-uszkodzenia: wypijają soki, białe drobne punkty na górnej stronie liścia, osłabiony wzrost

3 Szypszyniec różany - Rhodites rosarum,

Rodzina: Galasówkowate - Cynipidae, Rząd: Błonkówki - Hymenoptera

-długość: 3-4 mm, skrzydła 8mm

-zabarwienie: głowa i tułów czarny, odwłok brunatny, czerwone odnóża, larwy zimujące białe

-samice na początku rozmnażają się partogenetycznie

-stadium zimujące: larwy po kilka w jednym galasie

-larwy wydzielają hormony roślinne powodujące rozrost tkanek

-wylot dorosłych osobników kwiecień-maj IV-V

-samice składają jaja w pąkach szczytowych róży

-pokoleń na rok: 1?

-uszkodzenia: wypijają soki, białe drobne punkty na górnej stronie liścia, osłabiony wzrost

4 Zwiot różany, Nimułka zwiot - Blennocampa elongatula,

Rodzina: Pilarzowate - Tenthredidnidae, Rząd: Błonkówki - Hymenoptera

-długość: 6-7mm, larwa 15mm

-zabarwienie: cała czarna, larwa kremowa z ciemną głową

-charakterystyczna forma larwy: nibygąsienica 3+8 odnóży

-stadium zimujące: larwa (nibygąsienica) w kokonach zielnych w glebie

-larwy(nibygąsienice) żerują w pędzie róży od dołu do góry dl chodnika 9-12 cm

-wylot dorosłych osobników kwiecień IV i składanie jaj na przylistki

-pokoleń na rok: 2?

-uszkodzenia: osłabione pędy, słabsze kwitnienie lub jego brak, czarne wierzchołki

5 Bruzdownica pędówka - Ardis brunniventris

Rodzina: Pilarzowate - Tenthredidnidae, Rząd: Błonkówki - Hymenoptera

-długość: 5-6 mm,

-zabarwienie: ciało pokryte czarnymi plamkami

-stadium zimujące: larwa (nibygąsienica) w kokonach zielnych w glebie

-larwy(nibygąsienice) żerują w pędzie róży od góry do dołu 3-4 cm

-wylot dorosłych osobników kwiecień IV i składanie jaj poniżej pąka szczytowego

-pokoleń na rok: 2?

-uszkodzenia: osłabione młode pędy, słabsze kwitnienie lub jego brak, czarne wierzchołki

6 Obnażacz różówka - Arge rosae

Rodzina: Pilarzowate - Tenthredidnidae, Rząd: Błonkówki - Hymenoptera

-długość: ?

-zabarwienie: przedplecze i nogi oraz odwłok są żółte, głowa czarna, larwa biała z żóltym pasem na grzbiecie i czarnymi plamami na całym ciele

-samica składa po 16 sztuk na gałązkach powodując wypuklenia

-stadium zimujące: poczwarki w glebie

-pokoleń na rok: 2 , wylot 2 pok w lipcu VII

-uszkodzenia: larwa powoduje półokrągłe wżery na liściach (gołożer), żer w grupie, wypuklenia na gałązkach, pędy pękają i deformują się

7 Śluzownica różana - Endelomyia aetchipos

Rodzina: Pilarzowate - Tenthredidnidae, Rząd: Błonkówki - Hymenoptera

-długość:

-zabarwienie: postać dorosła czarna z żółtym odwłokiem, larwa zielona z żółtą głową

-larwa posiada 11 par nóg 3+8

-stadium zimujące: larwy w oprzędach w glebie

-pokoleń na rok: 1

-uszkodzenia: szkieletowanie liści, wygryzanie górnej blaszki liściowej

8 Nimułka różana - Blennocampa phyllocolpa

Rodzina: Pilarzowate - Tenthredidnidae, Rząd: Błonkówki - Hymenoptera

-długość: 3-4 mm

-zabarwienie: postać dorosła czarna z żółtym odwłokiem, larwa zielona z żółtą głową

-samica składa jaja na brzegach liści jednocześnie wstrzykując toksyny powodujące zawijanie się liści

-larwa posiada 11 par nóg 3+8

-stadium zimujące: larwy w oprzędach w glebie

-pokoleń na rok: 1

-uszkodzenia: szkieletowanie liści, zawijanie liści brzegiem do dołu

Ćwiczenia 10 - Szkodniki wielożerne w parkach i sadach

1 Piędzik przedzimek - Operophtera brunata

Rodzina: Miernikowcowate - Geometridae, Rząd: Motyle - Lepidoptera

-długość: samiec rozp skrz. 2-2,5 cm

-zabarwienie: samiec skrz szarawobrązowe, samica szara z silnie zredukowanymi skrzydłami, gąsienice są zielone z ciemnym paskiem, jaja pomarńczowo zielonkawe

-gąsienica posiada 3 pary nóg z przodu i 2 pary z tyłu

-stadium zimujące: jaja

-pokoleń na rok: 1?

-wylęg gąsienic w kwietniu IV -> żer, niszczy pąki

-duże ilości przędzy przez gąsienice V-VI, potem gasienice schodzą do gleby na przepoczwarczenie się

-uszkodzenia: niszczenie pąków , zawiązków, gołożer liści, zahamowany wzrost, żer na jabłoni, gruszy, wrzosie

2 Kuprówka rudnica - Euproctis chrysorhoea

Rodzina: Brudnicowate - Lymantridae, Rząd: Motyle - Lepidoptera

-długość: samiec rozp skrz. 2,6-3,2 cm

-zabarwienie: białe włochate motyle z brunatnym odwłokiem, samce mają węższy odwłok, gąsienice szaro - czarne z białymi i czerwonymi kropkami pokrytymi pomarańczowymi włoskami

-stadium zimujące: (3 stadium) gąsienice w zimowych gniazdach po 200-300, przed zimą 2 wylinki

-pokoleń na rok: 1

-wylęg gąsienic w kwietniu IV -> żer na jabłoni, gruszy oraz wiśni wracają do swoich gniazd gdy spada temperatura, po żerowaniu zawijają sobie liście

-przepoczwarczenie VI-VII w spekaniach kory drzew

-składanie jaj w VII po 300 podolnej stronie liści

-uszkodzenia: zer na lisciach Gąsienice żerując na liściach i pąkach prowadzą często do gołożerów, a tym samym drzewa mogą się zazielenić dopiero w połowie lata, po rozwinięciu się liści i pąków śpiących.

3 Brudnica nieparka - Lymantria dispar

Rodzina: Brudnicowate - Lymantridae, Rząd: Motyle - Lepidoptera

-długość: samice są większe od samców, rozpiętość skrzydeł samic do 7cm,

samce 4cm

-zabarwienie: białe skrzydła pokryte przepaskami,samiec zabarwiony na brązowo, gąsienice szare z granatowymi i czerwonymi kropakami silnie owłosiona, jaja zółtoszare przykryte włoskami z odwłoka samicy

-odwłok samicy tępo zakończony

-stadium zimujące: jaja w złożach na pniu

-pokoleń na rok: 1

-wylęg gąsienic w kwietniu IV

-przepoczwarczenie VI-VII w spekaniach kory drzew, wylot motyli VII-VIII

-składanie jaj w VII po 300 do nawet 2000 w złożach

-uszkodzenia: gołożer, żer IV-VI

4 Pierścienica nadrzewka - Malacosoma neustria

Rodzina: Barczatkowate -Lasiocampidae, Rząd: Motyle - Lepidoptera

-długość: rozp skrz. Samice 4 cm, samce 3 cm

-zabarwienie: posiada skrzydła ubarwione czerwonobrązowo, na przedniej parze skrzydeł szeroka i ciemniejsza poprzeczna pręga , jaja szarobrązowe

-Jaja złożone przez samice ułożone są wokół gałązek na kształt pierścienia

-stadium zimujące: jaja w złożach na pniu

-pokoleń na rok: 1

-wylęg gąsienic w kwietniu IV

-przepoczwarczenie VI-VII w spekaniach kory drzew, wylot motyli VIII- IX

-składanie jaj w VII 100-400

-gąsienice tworzą oprzędy, wewnątrz których przebywają

-uszkodzenia: zjadają liście oraz pąki kwiatowe, szkieletowanie i gołożer

5 Znamionówka tarniówka - Orgyia antiqua

Rodzina: Brudnicowate - Lymantridae, Rząd: Motyle - Lepidoptera

-długość:

-zabarwienie: samice szaro - brązowe z napęczniałym odwłokiem oraz zredukowanymi skrzydłami, tylko samce posiadają skrzydła i są zabarwione na brązowo, gąsienice popoielate z białym pasem oraz pióropusz z żóltych włosków na grzbiecie

-stadium zimujące: jaja

-pokoleń na rok: 2

-wylęg gąsienic 1 pokolenia w maju V

-przepoczwarczenie VI-VII w spekaniach kory drzew, wylot motyli

-wylot motyli VIII-X

-składanie jaj w VII 200 - 300 na liściach przymocowanych do pędów

-gąsienice drugiego pokolenia znamionówki tarniówki żerują od końca czerwca do sierpnia. 

-uszkodzenia: dziurawienie liści oraz gołożer

6 Wystrój wężowiaczek - Lyonetia clerkella

-wygląd: rozp skrzd. 1Cm, skrzydła są wąski otoczone strzępiną, jaja brązowo seledynowe

-stadium zimujące: dorosłe motyle

-wylęg larw podczas kwitnienia jabłoni IV

-samice składają jaja po dolnej stronie liścia

-larwy żerują w tkance liścia powodując charakterystyczną minę

-pokoleń na rok: 2-3

7 Szrotówek białaczek - Lithocolletis blancardella

Kibitnikowate, Lepidoptera

8 Zwójka różóweczka - Cacoecia rosana

Zwójkowate - Tortricidae, Lepidoptera

9 Pochwik plamaczek - Coleophora hemerobiella

Pochwikowate - Coleophoridae, Lepidoptera

10 Wydłubka oczateczka - Tomecotera (spilonota) ocellana

Zwójkowate - Tortricidae, Lepidoptera

11 Zwójka porzeczkówka - Pandemis ribeana

Zwójkowate - Tortricidae, Lepidoptera

12 Przedziorek owocowiec

13 Przedziorek głogowiec

14 Rubinowiec owocowiec

Cwiczenia 11 - Szkodniki jabłoni

1 Mszyca jabłoniowa - Aphis pomi

2 Mszyca jabłoniowo-zbożowa - Rhopalisiphum insertum

Opis:

Pluskwiak równoskrzydły z rodziny mszycowate. Gatunek dwudomny o żółtozielonym zabarwieniu. Żeruje przede wszystkim na jabłoniach, rzadziej na śliwach, gruszach, czy też głogu. Latem przenosi się na zboża i inne gatunki traw.

Objawy:

Mszyce wysysają soki z liści oraz pędów, powodując tym samym ich skręcanie oraz zahamowanie przyrostów. Liście ulegają zwinięciu poprzecznie ku dołowi i marszczą się. Zawiązki owocowe są zniekształcone. Dodatkowo spadź wydalana przez mszyce stanowi pożywkę dla grzybów sadzakowych, które tworzą czarne plamy pokrywające liście i owoce, co wpływa na ograniczenie asymilacji a tym samym powoduje spadek wartości handlowej owoców.

3 Mszyca jabłoniowo-babkowa - Dysaphis plantaginea

Opis:

Pluskwiak równoskrzydły z rodziny mszycowate. Nieuskrzydlone mszyce osiągają do 2,5 mm długości, kształt gruszkowaty, barwa od niebieskopopielatej do jasnobrązowej, czarne syfony, delikatny woskowy nalot. Mszyce uskrzydlone w brązie, bądź brązowoczarne. Jaja zimują na gałązkach, konarach, a wraz z pękaniem pierwszych pąków, wylęgają się pierwsze larwy, które już pod koniec kwietnia stają się formami dorosłymi. Następnie pojawia się coraz więcej mszyc, które są formami uskrzydlonymi i migrują na babkę, na której rozwijają się kolejne pokolenia (dzieworodne). Wrzesień to czas kiedy uskrzydlone mszyce powracają na jabłoń i tam składają jaja, które będą zimować.

Objawy:

Mszyce wysysają soki z liści oraz pędów, powodując tym samym ich skręcanie oraz zahamowanie przyrostów. Liście ulegają zwinięciu poprzecznie ku dołowi i marszczą się. Zawiązki owocowe są zniekształcone. Dodatkowo spadź wydalana przez mszyce stanowi pożywkę dla grzybów sadzakowych, które tworzą czarne plamy pokrywające liście i owoce, co wpływa na ograniczenie asymilacji a tym samym powoduje spadek wartości handlowej owoców.

4 Bawełnica korówka - Eriosoma lonigerum

Owady dorosłe występują w postaci dwóch form. Bezskrzydłe, barwy wiśniowo-czerwonej, owalnego kształtu osiągają długość 2 mm i są pokryte białym woskowym nalotem, który przypomina watę, mają krótkie czułki, syfony na płaskich stożkowatych podkładkach. Natomiast formy uskrzydlone są większe, bardziej wysmukłe, zabarwione na czarno i są bez nalotu[2] z dużymi rynariami w formie obrączek na czułkach[1].

5 Miodówka jabłoniowa - Psylla mali

Miodówka należy do pluskwiaków równoskrzydłych. Dorosłe osobniki posiadają dwie pary błoniastych skrzydeł, złożonych daszkowato wzdłuż ciała. Warto zaznaczyć, iż pomiędzy formą zimową i letnią istnieją pewne różnice w morfologii. Formy zimowe osiągają długość 2-3 mm i ostatecznie przybierają barwę żółtobrązową. Dorosłe owady zimują m.in. w spękanej korze drzew, zeschłych liściach. Wczesną wiosną (koniec lutego-marzec) przy odpowiedniej temperaturze miodówki opuszczają miejsce zimowania i rozpoczynają żerowanie na młodych pędach. Samice składają jaja zanim jeszcze dojdzie do pękania pąków. Złożone jaja łatwo zauważyć, na gałązkach, dolnej stronie liści i szypułkach kwiatowych. Jaja mają owalny kształt i są zwężone z jednej stronie o barwie żółtej bądź pomarańczowej z dwoma wyrostkami na szczycie i u podstawy. Larwy pojawiają się w okresie pękania pąków i żerują w miejscu swego wylęgu. Starsze larwy przed przepoczwarzeniem intensywniej żerują na młodych pędach gruszy.

Objawy:

Miodówka gruszowa plamista, poraża wyłącznie grusze, a zagrożeniem są przede wszystkim larwy, które wysysają soki z paków, liści i zawiązków owoców. Ich żerowanie, powoduje osłabienie procesu asymilacji i w konsekwencji doprowadza do opadania liści.

6 Skorupik jabłkowy - Lepidosaphes ulmi

7 Kwieciak jabłkowiec - Anthonomus pomorum

Długość owada wynosi około 4 mm. Uda ciemnobrunatne z jednym ostrym wyrostkiem (zębem), pozostałe części nóg czerwonobrunatne. Pancerz gęsto pokryty włoskami. Pokrywy wypukłe z podłużnym żeberkowaniem i ciemnobrunatną przepaską w kształcie litery V. Ryjek ciemno zabarwiony i zagięty do dołu, mniej więcej o około ¼ dłuższy niż głowa i przedplecze razem. Czułki siedmioczłonowe, załamane i na końcu buławkowato rozszerzone. Oczy wypukłe, położone przy nasadzie ryjka.

Zimę spędzają w ukryciu jako postacie dorosłe. Wiosną samica składa jaja wewnątrzpąków kwiatowych jabłoni i grusz, (rzadko wiśni). Wylęgająca się biała i beznoga larwa(ok. 6 mm dł.) nie dopuszcza do rozwoju opanowanego pąka, rozwija się i przepoczwarcza w jego wnętrzu pod osłoną zbrązowiałych płatków korony. Wystarczy je unieść aby zobaczyć larwę lub poczwarkę. Rozwój larwy trwa 2-4 tygodnie natomiast stadium poczwarki (wolna) ok. 8 dni.

Wiosną, przy masowym pojawieniu zarówno okazy dorosłe jak i larwy wyrządzają znaczne szkody, niszcząc pąki i zawiązki kwiatów. Uszkodzone kwiaty nie zawiązująowoców. Ciepła wiosna i szybki rozwój pąków powoduje znaczną śmiertelność wśród larw kwieciaka a osobniki dorosłe pozbawia możliwości złożenia wszystkich jaj (pąk musi być mało dojrzały aby larwa zdążyła się w porę wykluć). W tym okresie konary drzew w sadach okręca się taśmami papieru karbowanego. Gromadzące się w jego szczelinach chrząszcze pali się razem z papierem. Dorosłe owady przed złożeniem jaj również odżywiają się wnętrzem pąków. Po przepoczwarczeniu młode chrząszcze odżywiają się liśćmi, lecz już w lipcu udają się na spoczynek zimowy, i dlatego od tego momentu nie są już szkodliwe.

8 Namiotnik jabłoniowy - Hyopnomeuta malinellus

Objawy: Końce pędów oplecione gęstym oprzędem, w którym znajdują się liczne gąsienice szkieletujące liście. Uszkodzone liście brunatnieją i zasychają. Gąsienice mogą też uszkadzać zawiązki owoców, które więdną i opadają, przy nasadach liści widoczne miny z odchodami gąsienic.
Atakowane rośliny: Jabłonie.
Przyczyna: Szkodnik Hyponomeuta malinellus Zell. Nieduży motyl z białymi skrzydłami-przednimi, tylne skrzydła są szare. Gąsienice żółte z czarną głową, wydobywają się spod tarczek jeszcze przed kwitnieniem drzew i minują młode liście. Żerują przez cały okres kwitnienia jabłoni. Po kwitnieniu oplatają przędzą liście na wierzchołkach pędów, tworząc namioty z czasem powiększające się i obejmujące całe gałęzie. Pod koniec czerwca pojawiają się motyle, które są aktywne tylko nocą, w dzień siedzą nieruchomo w okolicy drzew.

9 Owocnica jabłoniowa - Hoplocampa testudinea

Błonkówka z rodziny pilarzowate. Dorosłe osobniki osiągają do 7 mm długości, posiadają dwie pary błoniastych skrzydeł o rozpiętości do około 13 mm. Błonkówka ubarwiona jest na żółto z brązowym rysunkiem. Jajo szklistobiałe, dorosła larwa białobrązowa. Lawy zimują w kokonach w glebie na głębokości około 10-15 cm, a wiosną następuje przepoczwarczenie. Wylot owadów następuje w fazie różowego pąka oraz w czasie kwitnienia jabłoni. Samice składają jaja na dno kwitowe, a po około tygodniu wylęgają się larwy, które żerują w zawiązkach, po czym przenoszą się do gleby, gdzie przebywają aż do wiosny.

Objawy:

Szkodnik może wyrządzić szkody nawet do 80%, głównie w zaniedbanych sadach, poprzez zjadanie wnętrza zawiązków. W początkowym etapie, gdy żerują pod powierzchnią skórki tworzą charakterystyczne wydłużone miny.

10 Owocówka jabłkóweczka - Carpocapsa pomonella

Cwiczenia 12 - Szkodniki gruszy, sliwy, wisni

1 Mszyca wiśniowa - Myzus cerasi

2 Mszyca śliwowo-chmielowa - Phorodon humuli

3 Mszyca śliwowo-trzcinowa - Hyalopterus pruni

4 Mszyca śliwowo-kocankowa - Brachycandus helichrysi

5 Miodowka gruszowa plamista

6 Miodowka gruszowa czerwona

7 Wzdymacz gruszowy

8 Podskórnik gruszowy

9 Kwieciak gruszowiec - Anthonomus piri

Ryjkowcowate - Curculionidae,Chrząszcze - Coleoptera

10 Misecznik śliwowy

11 Owocnica żółtoroga - Hoplocampa minuta

12 Owocnica jasna - Hoplocampa flava

13 Owocówka śliwkóweczka

14 Namiotnik śliwowy

15 Nasionnica trześniówka

---