Sylwia Chuda,
Justyna Błaszczyk,
Sandra Cibis,
Justyna Czajkowska
Rada Unii Europejskiej
Zarys historyczny:
W Europejskiej Wspólnocie Węgla i Stali instytucja ta nazywała się Specjalną Rada Ministrów, a w pozostałych Wspólnotach istniała jako Rada Ministrów. Od 1993 roku nazywała się Radą Unii Europejskiej, jednak jej oficjalna nazwa zgodnie z TUE i TFUE to po prostu Rada.
Rada ma swoją siedzibę w Brukseli, ale jej posiedzenia w kwietniu, czerwcu i październiku odbywają się w Luxemburgu
Skład Rady
Zgodnie z Traktatem, w skład Rady wchodzi jeden przedstawiciel szczebla ministerialnego każdego państwa członkowskiego, upoważniony do zaciągania zobowiązań w imieniu rządu tego państwa członkowskiego.
Członkowie Rady korzystają z przywilejów i immunitetów określonych w Protokole;
Nie jest to organ kadencyjny, jego członkowie nie są powoływani ani odwoływani ;
Nie ma jednego składu Rady. W zależności od tematyki wyróżnia się Rady do Spraw Ogólnych, Zagranicznych itd. W sumie wyróżniamy 10;
Na czele Rady stoi przewodniczący, z wyjątkiem Rady do Spraw Zagranicznych, jest przedstawiciel państwa sprawującego tzw. Prezydencję (sprawowana jest ona na zasadzie równej rotacji) ;
Zgodnie z decyzją Rady Europejskiej prezydencję Rady sprawują uprzednio ustalone grupy 3 państw członkowskich przez okres 18 miesięcy. Każdy członek grupy kolejno przez okres 6 miesięcy sprawuje prezydencję.
Posiedzenia Rady zwołuje jej przewodniczący, z własnej inicjatywy lub na wniosek jednego z członków Rady lub Komisji;
Radę wspomaga Sekretariat Generalny ;
Za przygotowanie prac Rady odpowiada COREPER (Komitet Stałych Przedstawicieli) złożony jest on ze stałych przedstawicieli (ambasadorów) państwa członkowskich, wykonuje on też zadania powierzone przez Radę. Działają dwa komitety COREPER I (składający się z zastępców stałych przedstawicieli oraz COREPER II (składający się ze stałych przedstawicieli);
Są trzy warianty głosowania w Radzie:
Zwykła większość obecnie wynosi 14. Ten sposób podejmowania decyzji ma zastosowanie tylko w kwestiach proceduralnych oraz w celu przyjęcia regulaminu wewnętrznego, Rada stanowi zwykłą większość.
Większość kwalifikowana
Jednomyślność
Do 2014r. obowiązuje „nicejska” formuła podejmowania decyzji większością kwalifikowaną, opiera się ona na tzw. Głosach ważonych, przyznanych każdemu z państw członkowskich. Uchwały Rady wymagają do ich przyjęcia co najmniej 255 głosów „za” ( na 345 głosów) oddanych przez większość jej członków; w innych przypadkach uchwały Rady wymagają do ich przyjęcia co najmniej co najmniej 255 głosów „za” oddanych przez co najmniej 2/3 jej członków. Wprowadzono dodatkowo kryterium ludnościowe: jeżeli decyzja ma być przyjęta przez Radę większością kwalifikowaną, członek Rady może wystąpić o sprawdzenie, czy państwa członkowskie reprezentują co najmniej 62% ogółu ludności Unii. Jeżeli ten warunek nie został spełniony, decyzji nie przyjmuje się. Jeżeli członek Rady nie wystąpi o sprawdzenie kryterium ludności i podjęta zostanie przez Radę decyzja, a po fakcie okaże się, że kryterium ludności nie było spełnione to dana decyzja nie traci swojej mocy.
Po 2014 zacznie obowiązywać nowy system większości kwalifikowanej czyli tzw. system podwójnej większości . Przewiduje, że większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% członków Rady, jednak nie mniej niż 15 z nich, reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna liczba ludności stanowi co najmniej 65% ludności Unii. Mniejszość blokująca musi obejmować co najmniej 4 członów Rady. W przypadku gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji lub wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, większością kwalifikowaną stanowi co najmniej 72% członków Rady reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna ludność stanowi co najmniej 65% ludności Unii. W ramach takiego systemu każdemu państwu członkowskiemu przydzielony jest jeden głos, przy jednoczesnym uwzględnieniu liczby jego ludności. Gdy nie wszyscy członkowie Rady biorą udział w głosowaniu, większość kwalifikowaną stanowi co najmniej 55% członków Rady reprezentujących uczestniczące Państwa Członkowskie, których łączna ludność stanowi co najmniej 65% ludności tych Państw. Mniejszość blokująca obejmuje co najmniej minimalną liczbę członków Rady reprezentujących ponad 35% ludności uczestniczących Państw Członkowskich, + jeden członek, w przeciwnym razie uznaje się że większość kwalifikowana została osiągnięta. W przypadku gdy Rada nie stanowi na wniosek Komisji lub wysokiego przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa, większością kwalifikowaną stanowi co najmniej 72% członków Rady reprezentujących Państwa Członkowskie, których łączna ludność stanowi co najmniej 65% ludności tych państw.
Od 2017 będzie można odwołać się do formuły z Janiny: mechanizm może być uruchomiony, w przypadku sprzeciwu członków Rady reprezentujących co najmniej 55% ludności lub co najmniej 55% liczby państw członkowskich niezbędne do utworzenia mniejszości blokującej.
Trzeci tryb głosowania wymaga uzyskania jednomyślności, oznacza to że nie może być głosu sprzeciwu. Wstrzymanie się od głosu przez członków obecnych lub reprezentowanych nie stanowi przeszkody w przyjęciu uchwały, która wymaga jednomyślności . Jednomyślność wymagana jest w dziedzinie zwalczania dyskryminacji , zabezpieczenia społecznego i harmonizacji ustawodawstw. Dla ważności głosowania w Radzie wymagana jest obecność większości członków Rady uprawnionych do głosowania na podstawie Traktatów. Zgodnie z postanowieniami TWE, konieczna jest przy podejmowaniu decyzji o kluczowym dla Unii znaczeniu (m.in. rozszerzenie składu członkowskiego UE, rewizja traktatów, stowarzyszenie państw trzecich, harmonizacja podatków, polityka strukturalna itd.). Jest również dominującą zasadą podejmowania decyzji w sprawach II i III filara UE (Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa oraz Współpraca Policyjna i Sądowa w Sprawach Karnych), stanowiących domenę współpracy międzyrządowej. Podobnie jak w przypadku stanowienia decyzji zwykłą większością głosów, każdemu członkowi Rady UE przysługuje wówczas jeden głos.
Kompetencje
Kreacyjne: Rada wraz z Parlamentem Europejskim, pełni funkcje prawodawczą i budżetową. Pełni funkcję określenia polityki i koordynacji. Rada ma pośrednie prawo inicjatywy legislacyjnej tzn. że może np. zażądać od Komisji przeprowadzenia wszelkich analiz; nie może jednak sama występować z inicjatywą. W ograniczonym zakresie Rada ma prawo modyfikowania niektórych przepisów prawa pierwotnego. W ramach tej kompetencji Rada ma prawo tworzenia niektórych organów i urzędów UE; powołała do życia Sąd Pierwszej Instancji ( zwany Sądem), sądy wyspecjalizowane oraz utworzyła kilkanaście agencji i urzędów, które wspierają instytucje UE;
Rada ma prawo określania liczby członków niektórych instytucji i organów może zmieniać liczbę komisarzy i zwiększać liczbę rzeczników generalnych w Trybunale Sprawiedliwości oraz może zwiększyć liczbę sędziów w Sądzie.
Rada zatwierdza regulaminy Trybunału Sprawiedliwości, sądów.
Rada mianuje członków instytucji i organów UE.
Kontrolne: Rada sprawuje tą funkcję w zakresie przestrzegania w państwach członkowskich zasad wolności, demokracji, poszanowania praw człowieka; w dziedzinie polityki gospodarczej oraz w dziedzinie pomocy publicznej ( Rada ma uprawnienie do zalegalizowania pomocy udzielanej przez państwo)
Międzynarodowe: Rada ma uprawnienie do zawierania w imieniu Unii umów międzynarodowych z państwami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi.