Oligofrenopedagogika

Stosunek do osób niepełnosprawnych (czynniki)

Stosunek poszczególnych społeczeństw był zależny od wielu czynników:

-warunki życia społeczeństwa

-baza ekonomiczna

-sposób zdobywania

-zaspokajanie potrzeb

Trudna była sytuacja upośledzonych w państwach, w których toczyły się wojny:

-wierzenia religijne

-rozwój nauki

Społeczeństwa pierwotne za upośledzonego uważały te osoby, które nie potrafią władać narzędziami ani zdobywać pokarmu.

Wraz z rozwojem środków produkcji, komplikowaniem się warunków życia za odchylonych od normy zaczęto uważać tych, którzy nie potrafili opanować rosnącego poziomu wiedzy w szkole obowiązkowej.

1. Warunki życia(zwłaszcza w trudnych okresach)

poziom warunków życia zawsze w sposób istotny odbijał się na losach osób upośledzonych. W okresach wojen, klęsk i głodu dochodziło nawet do unicestwiania takich osób. W wspólnotach rodowych i plemiennych głębiej upośledzeni i nieprzystosowani do warunków wcześnie wymierali, lżej upośledzeni żyli na marginesie społ. W warunkach trudniejszych ginęli lub byli mordowani- był to okres pierwotnych stosunków społeczeństwa do upośledzonych.

Likurg-załozyciel Sparty nakazywał usuwać dzieci kalekie, zrzucać z gór itp., gdyż swoją potęgę Sparta opierała na wychowaniu zdrowych i silnych wojowników, a upośledzeni byli przeszkodą.

Nawet Arystoteles i Platon zalecali przestrzeganie zakazu utrzymywania kalek przy życiu.

W starożytnym Rzymie pozbawianie życia było również stosowane.

Podobne zjawisko miało również miejsce już w czasach nowożytnych w Niemczech nazistowskich. Masowo mordowano ludzi upośledzonych, chorych i starych: poprzez zmniejszanie racji żywnościowych, podawanie śmiertelnych leków itp. Ludzie upośledzeni poddawani byli często różnym eksperymentom. Realizowano ideę pozbawienia ludzi upośledzonych prawa do życia.

W państwach antynazistowskich ratowano takich ludzi, a nawet szybciej rozwijało się szkolnictwo specjalne.

2. Wierzenia religijne

• Paliteistyczna religia egipska- głuchotę uważano za dar bogów ( nie grzeszą słowem) i czczono dzieci upośledzone wrzucano do Nilu

• Buddyzm- oparł etykę i normy postępowania na miłości bliźnich i równości niezależnie od pochodzenia czy rasy, współczucie wobec ludzi niewłaściwie postępujących. Warunki życia osób upośledzonych nie były tak złe, choć zdarzały się odstępstwa

• Biblia-upośl. Umysłu uważa się jako karę bożą za grzechy rodziców, nakazywała pogodzić się z losem

• Islam-zalecał troskę o zapewnienie upośledz. Bytu, dawanie jałmużny, pokorne poddanie się jego woli

• Chrześcijaństwo- upośledzenie traktowało jako opętanie, uznawało ich za niezdolnych do przyjęcia wiary, karała takich ludzi torturami, paleniem na stosie. Epileptyków uważano za upośledzonych przez Duch Św. , ludzi ślepych i kalekich uważano za miłych Bogu.

Z czasem jednak pod jej wpływem zaczęto tworzyć pierwsze przytułki (zakłady charytatywne) dla niewidomych, kalek, sierot, chorych i starców zaczęto również przyjmować upośl. Umysłowo i chorych psychicznie. Fundowali je zamożni, zakony, kościoły, samorządy miast.

Nie zajmowano się wychowaniem, edukacją czy nawet leczeniem stąd śmiertelność była wysoka. Zapewniano warunki nędznej egzystencji. Zamykano w klatkach, wystawiano na pośmiewisko, wysyłano na żebry.

Pierwsze próby złagodzenia tych warunków wyst. W wieku XVI w wyniku działalności Jana Bożego i zał. Przez niego zakonu Braci Miłosierdzia.

3. Nauka

W okresie oświecenia i w nast. Epokach zaczęto zastanawiać się nad przyczynami odchyleń od normy, pojawiły się pierwsze naukowe wyjaśnienia przyczyn oraz konsekwencji upośledzenia. Przez długie lata upośledzenie umysł. Wiązano z działalnością sił nadprzyrodzonych, demonologia, identyfikowano z chorobami psych. Hipokrates powiązał choroby psych. Z przyczynami wewnętrz. I zewnętrz. Powiązał choroby psych. Z somatycznymi. Naczelną zasadą było nieszkodzenie choremu, troska o chorego. Wiedzę medyczna rozwijali dalej Arabowie. Pierwsi zaczęli otwierać dla chorych zakłady lecznicze stojące na przyzwoitym poziomie. Zaczęto też tworzyć podobne placówki w Europie ( w Polsce pierwsza Kraków, Gdańsk). Metody leczenia w nich zbliżały się do znachorskich.

Feliks Plater z Bazyki- wyodrębnił upośl. Umysł. Z chorób psych.

Rozwój opieki pe dag. nad głębiej upośl. umysł.

Pierwszym pedag., który mówił o potrzebie kształcenia upośledzonych był Jan Amos Komeński. W Wielkiej Dydaktyce pisał, że nie można nikogo wykluczać, a należy kształcić. Jednak stosunek do upośledzonych zmieniał się bardzo powoli. Rewolucja francuska miała wpływ na zmianę stosunku do upośledzonych. Hasło : wolność, równość i braterstwo przeniosły się również na podejście do osób upośl. Pojawiły się pierwsze próby nauczania i wychowania, przygotowanie ich do pracy i życia.

Filip Pinel-lekarz naczelny paryskich szpitali psychiatrycznych. Przeprowadził reformę szpitalnictwa. Zniósł brutalne metody postępowania z chorymi ( zakuwanie w kajdany, upusty krwi, stosowanie środków przeczyszczających, izolację).

razem z uczniem Esquirolem opracował nowe metody leczenia (przez pracę, zapewnił łagodne traktowanie, troskliwą opiekę), tworząc podstawy nowoczesnej psychiatrii.

Pinel określił idiotyzm jako zahamowanie rozwoju i wyróżnił w nim następujące stopnie:

• Stan najgłębszy-zbliżony do zwierzęcego, cechujący się brakiem świadomości i uczucia.

• Stan głęboki, w którym można dostrzec pierwsze formy świadomości oraz odczuwanie fizycznych potrzeb organizmu

• Głuptactwo-pojawiają się elementarne formy inteligencji i mowy

• Imbecylizm-nieco lżejsza forma od głuptactwa

Jean Esquird-uczeń Pinela. Podkreślił znaczenie psychologii dla ówczesnej psychiatrii. Uważał, że idiotyzm nie jest chorobą, lecz stanem zahamowania rozwoju umysłowego trwającym całe życie. Rozróżniał idiotyzm wrodzony i nabyty. Wprowadził termin „upośledzenie umysłowe”. Dzielił upośledzenie na: idiotów, imbecyli i opóźnionych w rozwoju, uważając, że idiotyzm to upośledzenie wrodzone, opóźnienie-nabyte i imbecylizm może być zarówno wrodzony jak i nabyty.

Jean Herd- był lekarzem w szkole dla dzieci głuchych w Paryżu, zorganizował klasę, w której nauczano je metodą głosową. Zapoczątkował nauczanie dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. Wykorzystywał wyst. U każdego dziecka chęć naśladowania zachowań dorosłych. Rozpoczęło się tworzenie wydzielonych oddziałów psychiatrycznych dla dzieci upośl. Umysłowo,zakładów wychowawczych. Uważany jest za prekursora wychowania dzieci głębiej upośledzonych umysłowo.

Edward Sequin-lekarz-pedagog. Idiotyzm-swoisty rozstrój systemu nerwowego, przy którym ujawnia się w pełni brak działalności wszystkich lub części organów i uzdolnień dziecka oraz zarządzania ze strony woli i chęci. Typowy idiota to wg niego istota, „ która nic nie wie, nic nie może i noc nie chce”. Jego zasługi zdobycze dot. Wychowania. Stworzył w 1837 pierwszą na świecie szkołę dla dzieci głębiej upośledzonych umysłowo. Prowadził z nimi zajęcia pedagogiczne, toteż uważany jest za twórcę szkolnictwa specjalnego. Twierdził, że pracę nad rozwojem trzeba zacząć od fiz. Usprawnienia organizmu i stopniowo przechodzić do usprawniania systemu nerwowego w następującej kolejności: usprawnienie funkcjonowania zmysłów, odbieranie wrażeń, tworzenie spostrzeżeń i pojęć, kształtowanie zasad moralnego postępowania. Podkreślał znaczenie dokładnego określenia stanu rozwoju dziecka jako punktu wyjścia do pracy z nim.

Początki szkolnictwa dla dzieci lekko upośledzonych umysłowo

Początki szkolnictwa sięgają wieku XIX i wiążą się z rozwojem przemysłu wymagającego wykształcenia i z wprowadzeniem stopniowo powszechnego nauczania.

Zaczeto organizować przy szkołach normalnych tzw. „klasy pomocnicze” zwane specjalnymi, wyrównawczymi a następnie szkoły specjalne zwane szkołami pomocniczymi.

Idea powszechności nauczania ( zrodzona pod wpływem przemysłu oraz walki klasy robotniczej i świadomej inteligencji)

Początki szkolnictwa specjalnego w Niemczech

Wcześnie zaczęto tworzyć szkoły specj. -przyczyniły się do tego organizacje społ. M.in. Związek dla Kształcenia Słabo Rozwiniętych Umysłowo dzieci.

1867 w Dreźnie pierwsza klasa dla dzieci lekko upośl(w szkole normalnej). Rozwój klas i szkół był szybki. Stworzono podst.rozwoju ped.specj. jako odrębnej nauki.

Początki szkolnictwa specjalnego we Francji

1770 pierwsza szkoła dla głuchych, w 1784 szkoła dla niewidomych. Zrodziła się koncepcja organizacyjna szkolnictwa specjalnego. Równocześnie jednak nie zajmowano się zbytnio sprawą kształcenia dzieci lekko upośledzonych do końca XIXw.

Testy inteligencji Bineta i Simona stały się podstawą oceny stopnia upośl. I kierowania ich do odpowiednich szkół specj.

Początki szkolnictwa specjalnego w Anglii

Przyjęcie do szkoły specj poprzedzone badaniem lekarskim, przez pedagoga oraz dyrektora szkoły. Po wyrównaniu odchyleń dzieci miały wracać do szkół masowych. liczba dzieci w szkołach specj ustawicznie rosła. Ustawa o ulepszaniu opieki nad upośledzonymi umysłowo jako zahamowanie w rozwoju umysłu. 4 kategorie upośledzonych:

-idioci

-imbecyle

-niedorozwinięci umysłowo

-moralnie upośledzeni

Rodzaje placówek dla dzieci upośl.umysłowo

-przedszkola

-specjalne klasy przy szkołach

-samodzielne 11letnie szkoły specjalne

-przytułki dla głęboko upośledzonych

Początki szkolnictwa specjalnego w Belgii

De Mor wyróżnił zaburzenia i niedorozwoje mózgu, czynniki społ podzielił dzieci na medycznie upośledzone i pedagogicznie zaniedbane.

Deordy- stworzył metodę ośrodków zainteresowań, z niej wyrosła metoda ośrodków pracy. Przyjął 3 istotne momenty:

-obserwacja(opracowywanego zjawiska)

-asocjacja(kojarzenie wiadomości zdobytych)

-ekspresja konkretna i oderwana

Początki szkolnictwa we Włoszech

Maria Montessori-lekarka i pedagog, przedstawicielka naturalizmu idealizującego naturę dziecka. Założyła w Rzymie przedszkole dla dzieci umysł upoś,l stosowała ćwiczenia zmysłów, ćw motoryczne będące podst systemu nauczania i wych dzieci o lekkim upośl. Wyróżniła 3 etapy w pracy:

-kojarzenie odbieranych wrażeń

--poznawanie przedmiotów na podst wymienianych nazw

-nazywanie, pokazywanie przedmiotów

Stosowała rysunki, gry, zabawy. ( twórczyni nowego systemu wychowania przedszkolnego-domy dziecięce)

Początki szkolnictwa specjalnego w Polsce

Trudności z powodu rozbioru ziem. Szkolnictwo specjalne organizowane przez zaborców w celach wynarodowiania (germanizacji)

Pierwsza szkoła dla lekko upośledzonych Poznań (zabór pruski) 1897. W czasie I wojny światowej w Warszawie powstały placówki, w których lekko upośledzone dzieci rozpoczęły naukę. Uczono czytania, pisania, rachowania.

---