Ochrona środowiska w gospodarce miejskiej
Procesy związane z gospodarką odpadami wpisały się w zakres logistyki miejskiej wraz ze wzrastającą wciąż ilością odpadów, produktów ubocznych i nieprzydatnych artykułów konsumpcyjnych. Ich integracja w procesie zarządzania logistycznego miastem postrzegana jest jako źródło znacznego usprawnienia tej kwestii. Jednocześnie ciągła redukcja zasobów surowcowych i materiałowych na świecie nakazuje w coraz większym stopniu przywiązywać wagę do zagadnień związanych z pozyskiwaniem surowców wtórnych , odzyskiem i przetwarzaniem artykułów zużytych.
Obszary zurbanizowane, poprzez swoje indywidualne cechy, oddziałują w sposób istotny na kształtowanie się klimatu lokalnego. Zachodzi to głównie pod wpływem:
- kanalizacji mas powietrza (wzdłuż ulic, będących ukierunkowanymi terenami otwartymi)
- emisji ciepła z ogrzewanych budynków
- zacienienia obszarów przez budynki i budowle
- szybkiego nagrzewania się i emisji ciepła przez nawierzchnię dróg (głównie asfaltową) i powierzchnię dachów (głównie krytych papą i innymi masami bitumicznymi)
- odprowadzania wody opadowej przez system kanalizacji burzowej
- gorszego nasłonecznienia na skutek zalegania mas zapylonego i zanieczyszczonego chemicznie powietrza nad obszarami miejskimi (efekt smogu)
- emisji substancji chemicznych, zmieniających punkt zamarzania wody, jak też pogarszających dostępność wody i substancji odżywczych dla roślin.
Mikroklimat ma również wpływ na wygląd budynków mieszkalnych, stosowane do ich budowy materiały, a w rezultacie także na ich oddziaływanie na bezpośrednie otoczenie.
Występowanie w dużych ilościach i zagęszczeniu budynków i budowli ma swoje konsekwencje we wszystkich sferach biologicznego życia miasta. Poza kształtowaniem mikroklimatu zmienione zostają w procesie budowy oraz w późniejszym, właściwości:
powietrza
Na stan atmosfery miast największy wpływ ma obecność w ich obrębie, bądź niedalekim sąsiedztwie, zakładów przemysłowych, ciepłowni i elektrociepłowni oraz w coraz większym stopniu komunikacji kołowej. Zanieczyszczenia charakteryzują się różną możliwością migracji w powietrzem atmosferycznym. Poszczególne zanieczyszczenia mają także odmienne właściwości fizykochemiczne i chemiczne. Nie bez znaczenia jest też fakt ekologicznych zagrożeń związanych z opadem poszczególnych zanieczyszczeń na powierzchnię gruntu, co powoduje jego zakwaszenie (kwaśne deszcze); natomiast opad pyłów odpowiada za wzrost koncentracji metali ciężkich.
gleb i gruntów
Gleby są elementem środowiska, który finalnie gromadzi zanieczyszczenia ze wszystkich pozostałych. Na stan chemiczny gleb i gruntów zlokalizowanych w obrębie miast ma wpływ wiele czynników, m.in. stopień industrializacji miasta, natężenie ruchu kołowego, gęstość zaludnienia, gospodarka wodno-ściekowa, otoczenia miasta, rodzaj i gatunek gleb.
Na terenach miejskich gleby podlegają bardzo silnej erozji w związku z kumulacją na stosunkowo małym terenie wielu emitorów zanieczyszczeń, na przykład metali ciężkich, pochodnych ropy naftowej, siarki i jej związków, fluorowców oraz innych zanieczyszczeń mineralnych i organicznych.
wód powierzchniowych
Głównym źródłem ich zanieczyszczenia są ścieki i wody chłodnicze , zmywy z powierzchniowych pól oraz zanieczyszczenia atmosferyczne. Do tego dochodzą zmywy z nabrzeży portowych, ulic, chodników nadrzecznych w obrębie obszarów zurbanizowanych. Wody powierzchniowe w Polsce mają generalnie niską klasę czystości. Wynika to bezpośrednio z zaniedbań dotyczących gospodarki odpadowo-ściekowej aglomeracji miejskich i zakładów przemysłowych oraz niekontrolowanych zarzutów powodowanych procesami erozyjnymi.
wód głębinowych
Wody podziemne są wyjątkowo cennym bogactwem każdego terenu, stanowiącym dla wielu regionów źródło zaopatrzenia w wodę pitną najwyższej jakości. Odnawialność tych źródeł jest ograniczona, zwłaszcza przy intensywnej eksploatacji, tak więc dbałość o ich stan jest kwestią bardzo istotną, a w świetle wielu europejskich przepisów wręcz kluczową.
Wody podziemne są zasilane przez infiltrujące w głąb wody opadowe. Oznacza to, że ich jakość zależy od jakości wód wsiąkających do gleby.
Zjawiskiem nieodłącznie związanym ze środowiskami miejskimi jest duże natężenie hałasu. Jest ono wynikiem zarówno prowadzonych w miastach prac budowlano-konstrukcyjnych, jak działalnością zakładów przemysłowych oraz przemieszczaniem się różnego rodzaju pojazdów. Także człowiek realizując swoje różnorodne potrzeby jest sam emitorem hałasu.
Można zminimalizować jego natężenie poprzez:
- strefowanie zabudowy ( nie łączenie w jednym osiedlu funkcji mieszkalnych i produkcyjnych)
-właściwe rozplanowanie przestrzenne miasta
- zabiegi urbanistyczno-akustyczne:
Przegrody, mury i wały ekranujące
Budowa obiektów akustycznie obojętnych ( składów, magazynów) wokół emiterów hałasu
Wykorzystanie ukształtowania terenu dla tłumienia dźwięków
Zadrzewienia w okolicach zakładów przemysłowych
Kwestia ochrony środowiska przed hałasem i wibracjami jest regulowana w Polsce przez Ustawę z dnia 31 stycznia 1980 roku o ochronie i kształtowaniu środowiska oraz Rozporządzenie Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 13 maja 1998 roku w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku.
Problem odpadów
Wysypiska śmieci są ogromnym problemem dla współczesnych miast. W przeszłości oddalone od terenów mieszkalnych, dziś w związku z dynamiką rozwoju znalazły się w bezpośrednim ich sąsiedztwie. Dlatego tak ważne jest wprowadzenie zasad logistycznych w celu rozwiązania tego problemu.
Logistyka w sferze utylizacji odpadów polega na tworzeniu łańcuchów logistycznych łączących miejsca powstawania odpadów z miejscami ich utylizacji . Obejmuje ona następujące czynności:
segregowanie odpadów
składowanie
przetwarzanie
udostępnianie surowców wtórnych
Sfera utylizacji odpadów stanowi nie tylko te czynności. Oprócz tego istotną kwestią są programy zakładające kształtowanie powiązań między sferą utylizacji a sferami produkcji i konsumpcji:
dobór materiałów do produkcji pod kątem ich podatności na utylizację
upowszechnienie technologii wytwarzania pozwalających na stosowanie surowców wtórnych
tworzenie i stosowanie procedur kontroli przekazania zużytych opakowań i produktów do utylizacji
Największe osiągnięcia na tym polu ma niewątpliwie przemysł samochodowy. Paradoksalnie, te w większym stopniu zanieczyszczające środowisko maszyny aż w 85% są przetwarzane na surowce wtórne, z ponownym wykorzystaniem w przemyśle motoryzacyjnym.
Gospodarka miejska w Łodzi:
Według Henryka Czyżewskiego, przewodniczącego Komisji Finansów, Budżetu i polityki Podatkowej, największym problemem z jakim boryka się nasze miasto jest niewątpliwie gospodarka wodno-ściekowa. Łódź przeznacza na ten cel najwięcej pieniędzy spośród innych polskich miast. Jest to 600 mln zł., z czego 300 mln pochodzi z Funduszu Spójności Unii Europejskiej. Wymieniona ma być cała kanalizacja, rury wodociągowe; zakończona ma być budowa największej w Polsce oczyszczalni ścieków, która obsługuje 750 tys. mieszkańców. Te działania przynoszą już widoczne efekty, mianowicie do rzeki Ner powróciły nie tylko ryby, ale na niektórych jej odcinkach również raki.
Miasto stawiając na wprowadzenie najlepszych dostępnych rozwiązań i technologii z zakresu zagospodarowania odpadów wybudowało kompleks składający się z usytuowanych w bezpośrednim sąsiedztwie instalacji - sortowni i stacji przeładunkowej odpadów, kompostowni odpadów roślinnych oraz składowiska balastu. Celem powstania kompleksu jest zmniejszenie ilości składowanych odpadów, w tym biodegradowalnych, przez ich segregację oraz kompostowanie, jak również odzysk surowców do powtórnego przerobu, a także ograniczenie transportu odpadów na duże odległości.
Kolejną inwestycją korzystną dla środowiska naturalnego, którą Łódź zamierza realizować, jest budowa instalacji do termicznego przekształcania odpadów w połączeniu z odzyskiem energii. Obecnie wysokie standardy stawiane tego typu inwestycjom i innowacyjne pomysły projektowe sprawiają, że termiczne przekształcanie chroni środowisko zapewniając niższe emisje gazów cieplarniach w porównaniu ze składowaniem, kompostowaniem czy przerabianiem beztlenowym odpadów, poza tym eliminuje zanieczyszczenia biologiczne ziemi, takie jak bakterie czy wirusy, skażenia gleby, niekontrolowane powstawanie biogazu, redukuje objętość odpadów i uciążliwości związane z przykrym zapachem czynnych składowisk, gdzie deponuje się odpady zmieszane. Jednocześnie jest to cenne źródło energii odnawialnej.
BIBLIOGRAFIA:
A. Greinert, Ochrona i rekultywacja terenów zurbanizowanych, Wydawnictwo Politechniki Zielonogórskiej, Zielona Góra, 2000.
Kompendium wiedzy o logistyce pod redakcją Elżbiety Gołembskiej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2007.
Logistyka, Nowe Trendy w logistyce: logistyka odzysku, a ekologistyka, 1/2006
Logistyka, Logistyka odpadów wielkogabarytowych, 3/2006
Raport o stanie środowiska w województwie łódzkim, Biblioteka Monitoringu Środowiska, Łódź, 2003
Informacje dotyczące województwa łódzkiego, zebrane podczas rozmowy z byłym Radnym, Przewodniczącym Komisji Finansów, Budżetu i Polityki Podatkowej , Henrykiem Czyżewskim.
Izabella Trajdos , „Ochrona środowiska w gospodarce miejskiej”
1