CU=c*D
c - współczynnik zapotrzebowania na gotówkę
D - depozyty
r - współczynnik rezerw obowiązkowych
Mb=CU+RE=cD+rD=D(c+r)
mb - baza monetarna
RE - stopa rezerw obowiązkowych
M=CU+D=c*D+D=D(c+1)
M - ogólna podaż pieniądza
M/Mb=D(c+1)/D(c+r)
M=(c+1/c+r) *Mb
(c+1/c+r) czyli mnożnik bazy monetarnej -informuje nas jaką ilość pieniądza mogą wykreować banki komercyjne przy danej wielkości współczynnika zapotrzebowania na gotówkę(c) i danej ilości współczynnika rezerw obowiązkowych (r)
M/Mb - ogólna podaż pieniądza w stosunku do bazy monetarnej
przykład:
c+1/c+r=0,1+1/0,1+0,1=1,1/0,3=3,67
r=20%
c=10%
Bank centralny na każdą jednostkę zwiększenia podaży swojego pieniądza (na każdą wyemitowaną złotówkę) może oczekiwać wzrostu ogólnej podaży pieniądza w gospodarce maksymalnie o 3,67 jednostki.
Bank centralny może oddziaływać na podaż pieniądza w gospodarce.
Monetyzacja zagranicznych środków płatniczych - skup zagranicznych walut i dewiz.
Za dużo dewiz:
Bank centralny:
może wprowadzić okresowy zakaz wymiany dewiz na walutę krajowa.
może zastosować ujemne oprocentowanie depozytów zagranicznych.
może wprowadzić obowiązkową 100% rezerwę płynności w stosunku do depozytów powstających z wymiany walut i dewiz.
Bank centralny:
może oddziaływać w sposób pośredni na możliwości kreacyjne banków komercyjnych poprzez stopień ich płynności
może oddziaływać w sposób bezpośredni stosując limity, a także wytyczne stanowiące podstawę do selektywnej kontroli działalności banków.
Oddziaływanie pośrednie:
powszechne narzędzie oddziaływania to stopa procentowa(jest nieidealna np. przy wysokiej efektywności inwestycji)
kredyt redyskontowy
kredyt lombardowy
operacje otwartego rynku
Kredyt redyskontowy - banki komercyjne mogą przedstawić dyskontowane weksle do redyskonta w banku centralnym. W ten sposób mogą na pewien czas odzyskać pieniądze, które wypłaciły swoim klientom (zaciągają kredyty w banku centralnym - są krótkookresowe 15-90 dni, nie są bezpłatne, cenę kredytu wyznacza stopa redyskontowa).
Stopa redyskontowa jest zawsze wyznaczana jako pierwsza, dla całej gospodarki i kraju, musi być wyższa, jest ustalana przez bank centralny, którego organem jest rada polityki pieniężnej.
Wartość stopy redyskontowej:
Stop dyskontowych jest wiele, każdy bank ma swoją.
Bank centralny nie redyskontuje wszystkich weksli. Redyskontuje tylko dobre weksle handlowe, poza tym bank centralny może określić np. termin płatności weksli, które Bedzie przyjmował do redyskonta.
Wymogi banku centralnego mogą dotyczyć np. maksymalnej lub minimalnej kwoty wekslowej, a także ilości zamieszczonych na wekslu indosów.
Indos- przeniesienie praw wynikających z weksla.
Banki komercyjne wykorzystują kredyt redyskontowy do zwiększenia swojej płynności.
Redyskonto to najtańsze źródło pieniądza dla banków komercyjnych. Banki często z niego korzystają.
Skuteczność oddziaływania banku centralnego na banki komercyjne za pomocą redyskonta jest dobra, ale ograniczona:
jeśli banki komercyjne potrzebują więcej pieniądza banku centralnego, zbierają weksle i je redyskontują, ale musi istnieć ze strony banków komercyjnych zapotrzebowanie na pieniądz. Brak zapotrzebowania --> bank centralny nie ma co redyskontować.
Z redyskontem wiążą sie tez bezpośrednie narzędzia oddziaływania:
kontyngenty
limity redyskonta(mogą być kwotowe lub jakościowe)
Limit kwotowy- bank centralny albo w ogóle nie redyskontuje weksli ponad ustalona kwotę albo tez przy przekroczeniu limitu zastosuje wyższą od normalnej kwotę procentowa. Takie limity mogą być ustalane indywidualnie do konkretnych banków.
Limit jakościowy - limity dotyczące określonych gałęzi gospodarki (np. w okresie przegrzania koniunktury budowlanej bank nie redyskontuje weksli z branży budowlanej)
Kredyt lombardowy - inny rodzaj kredytu od banku centralnego na podstawie którego bank komercyjny może wykreować pieniądz. Banki komercyjne mogą złożyć w depozycie banku centralnego posiadane papiery wartościowe jako zabezpieczenie kredytu kreującego pieniądz.
Bank stawia wymogi co do papierów wartościowych:
płynność papieru wartościowego
wypłacalność emitenta
Banki komercyjne zaciągają kredyty lombardowe w celu pokonania krótkoterminowego braku płynności (kilka dni)
Stopa kredytu lombardowego jest wyższa od kredytu redyskontowego.
Oprocentowanie kredytu lombardowego:
Instrument: linie lombardowe - stosowanie limitów, które nie mogą być przekroczone; można ustalić dnie miesiąca uruchamiania linii lombardowych.
Kredyt dyskontowy i lombardowy uznawane są za ociężałe.
Operacje otwartego rynku - elastyczny; celem jest doprowadzenie na rynek dodatkowych środków pieniężnych lub ich odciągnięcie.
Terminowe ograniczenie transakcji (część nastawiona na ilość pieniądza):
Jak jest nadmiar to oferuje bankom komercyjnym, aby kupiły od niego papiery wartościowe jako lokatę pieniądza.
Kiedy chodzi o doprowadzenie dodatkowych środków pieniężnych, bank centralny proponuje bankom komercyjnym zakupienie od nich papierów wartościowych.
Bank centralny zobowiązuje banki które skorzystały z oferty do tego, aby po upływie wyznaczonego czasu zwróciły bankowi centralnemu zakupione papiery wartościowe lub je od niego odkupiły - transakcje SWAP. Terminy są krótkie, kilkumiesięczne.
Bank centralny oczekuje ze banki komercyjne zrezygnują z odsetek kiedy zakupią od niego papiery wartościowe, ale banki komercyjne nie mogą oczekiwać ze bank centralny odkupi od nich papiery wartościowe bez żadnej zapłaty z ich strony.
Jeśli bank centralny chce ściągnąć kasę z rynku wówczas z oferowanymi bankom komercyjnym papierami wartościowymi wiąże stopę procentowa, która jest ustalona na poziomie wyższym niż stopa rynkowa. Robi to chcąc uczynić swoja ofertę bardziej atrakcyjna, a poza tym uruchamia w ten sposób rodzaj hamulca bezpieczeństwa, który przeciwdziała zbyt głębokiemu spadkowi odsetek na rynku pieniądza. Żaden bank nie musi juz pożyczać swoich środków pieniężnych po stopie niższej niż zaoferowana przez bank centralny. Nazywamy to sterowaniem odsetkami na rynku.
Oferty banku centralnego są ograniczone. Bank centralny dostarcza na rynek taką ilość pieniądza, aby pozostała możliwie najmniejsza nadwyżka popytu albo też stara się odciągnąć z rynku tyle pieniądza, żeby nadwyżka podaży była minimalna.
Wykład IV
3