LEPTOSPIROZA Różne antygenowo serowary gatunku: Leptospira interrogans sensu lato
Cały świat, różne gatunki - pies, lis, kot, świnia, gryzonie (nosiciele), konie, przeżuwacze . Antropozoonoza i zoonoza.212 serowarów, które pod względem antygenowym podzielono na 23 serogrupy.Serowary psa: L.canicola, icterohaemorrhagiae,grippothyphosa,pomona,bratislavia,autumnalis,australis,tarrasovi.Serowary u kota: grippothyphosa,pomona,bratislavia,autumnalis,australis EPI Częstotliwość występowania reakcji dodatnich w bad. Ser. jest wyższa niż występowanie choroby z objawami klinicznymi, co sugeruje obecność zakażeń bezobjawowych Wprowadzenie szczepionek zawierających serowary Canicola i Icterohaemorrhagie spowodowało spadek zachorowań wywołanych ww serowarami, przy jednoczesnym wzroście liczby zachorowań wywołanych przez serogrupy Australis, Gippotyphosa i Pomona Oporność & wrażliwość nie namnażają się poza organizmem;Ciężkie w hodowlach wrażliwe na czynniki fiz. i chem. -> środki dezynfekujące; szybko giną poza organizmem, ale w wodzie i wilgotnej ziemi mogą przeżywać przez ponad 20 dni ;wrażliwe na wysychanie i promienie słoneczne;optymalna temp dla nich to 0-25C, ujemna temp wpływa negatywnie;idealne warunki bytowania to wilgotna gleba o obojętnym lub zasadowym pH, wody stojące lub wolno płynące; ryzyko zachorowań rośnie w deszczowych i ciepłych porach roku: od wiosny do jesieni, głównie lato Źródła :chore zwierzęta,ozdrowieńcy,bezobjawowi nosiciele,długotrwali siewcy Rezerwuarem są gryzonie i Su, Bo, Ca, Fe - Stare psy często są rezerwuarami L.canicola, Zakażenie:przez bł. ślu naturalnych otworów ciała,zanieczyszczoną wodę i karmę,wydzieliny,wydaliny -mocz,zanieczyszczoną moczem ściółkę, glebę przenosiciele bierni np. ektopasożyty,podczas kopulacji oraz środmacicznie,kontakt ze zwłokami, spożycie zakażonych tkanek, kontakt z chorym zwierzęciem np. przy pogryzieniu,kontakt ze zwierzęcymi rezerwuarami Inkubacja2-15 dni (śr 7) Okres wylęgania się choroby aż do momentu pojawienia się obj klin uzależniony jest od szczepu bakterii Po 2-7 dniach pojawiają się we wszystkich narządach a po 5-10 dniach pojawiają się przeciwciała które prowadzą do lizy leptospir i uwolnienia z nich hemotoksyn Pato Bakt. w środowisku - wniknięcie do organizmu - penetracja bł. ślu. lub rany- krew i przestrzeń okołonaczyniowa- Namnożenie w narz.wew. : nerki, śledziona, wątroba, oczy, sys nerw, układ rozrodczy. Patog. uszkodzenia nerek. Podczas zakażenia szybko wytwarza się swoista odp. humoralna i w wyniku łączenia się przeciwciał z bakteriami są one szybko eliminowane z krwi i narz.wewn. poza nerkami, gdzie namnażają się w kanalikach i mogą powodować długotrwałe sianie .Kolonizacja nerek (penetracja głównych naczyń nerkowych i przenikanie do tk.śródmiąższowej) przewlekła niewydolność nerek mocznica długotrwałe nosicielstwo i siewstwo z moczem przez kilka miesięcy lub lat od zakażenia!!! Po ok 2 tyg od zakażenia leptospiry znajdują się w nabłonku cylindrycznym bliższych odcinków kanalików nerkowych Wydalaniejest przerywane / okresowe Stopień uszkodzenia narządów bywa zróżnicowany i zależy od głębokości wniknięcia w nie szczepów bakterii.Powrót do zdrowia pacjentów uwarunkowany jest wzrostem ilości przeciwciał w krwioobiegu, co następuje ok 7 dni od momentu zakażenia. Zwierzęta, u których funkcje nerek zostały zachowane mają większą szansę na wyleczenie (jeżeli nie doszło do trwałych uszkodzeń) Obj od wieku,odporności zakażonego osobnika,czynn.środ.,dawki,serowaru wywołującego zakażenie - zjadliwość ,u szczeniąt i psów do 4 lat -wyraźne objawy kliniczne, postać ostra i podostra, u starszych psów -przebiega częściej bezobjawowo Przebieg choroby zależy od tego, czy zarazek jest zaadoptowany do gospodarza czy nie. Dla psów specyficzny jest serowar L. canicola- wtedy infekcja przebiega subklinicznie. Przy zakażeniu przypadkowego gospodarza choroba może mieć cięższy przebieg. Gdy pies, jako gospodarz przypadkowy zarazi się serotypem zwierząt gospodarskich - wtedy obserwujemy u niego przebieg ostry i uszkodzenia są większe, ale za to krótkotrwałe siewstwo. L. canicola- tyfus psów ->choroba Stuttgarcka uszkodzenie nerek-ostre śródmiąższowe zapalenie nerek i ich zwłóknienie. Pies jest głównym gospodarzem wiec przebieg często bezobjawowy z długotrwałym siewstwem co stanowi niebezpieczeństwo dla szczeniąt L. icterohaemorrhagiae- choroba Weila uszkodzenie wątroby-zwyrodnienie hepatocytów i ich martwica, co prowadzni do żółtaczki. Bbardzo niebezpieczna dla hodowlanych lisów. L. Bratislava - ronienia i niepłodność suk ajwiększe zagrożenie to serotypy występujące u zwierząt gospodarskich, pies jest gospodarzem przypadkowym, ciężki przebieg (L. Pomona, L. Tarasovi)
POSTAĆ NADOSTRA (POSOCZNICOWA)-bardzo rzadka.LEPTOSPIREMIA (posocznica) trwa 3-4 dni(max 9-10 dni).Uwalnianie toksyny- LEPTOSPIROTOKSEMIA .uszkadza śródbłonek naczyń krwionośnych.liza erytrocytów. wybroczyny, krwawienia, niedokrwistość, żółtaczka hemolityczna, hemoglobinuria. uszkodzenie miąższu narządów wewnętrznych. wysoka gorączka, silne osłabienie, wymioty, wybroczyny na błonach śluzowych warg oraz skórze, duszności, krwawienie dziąseł, uszkodzenie serca; śmierć zwierzęcia następuje w przeciągu kilku godzin
POSTAĆ OSTRA, jelitowo-żołądkowa żółtaczkowa/krwotoczna.Początkowo: krótkotrwała wysoka gorączka 39,5-40°, drgawki, ból i drżenie mięśni, sztywność kończyn.Później: brak apetytu, apatia, przekrwienie spojówek, obkurczenie obwodowych naczyń krwionośnych.wymioty (krwawe), biegunka (też krwista) i odwodnienie.Następnie: przyspieszony oddech, nieregularne bicie serca, słabe wypełnienie krwią naczyń .Niszczenie erytrocytów - hemoglobinuria,, anemia, brązowy odcień języka.Zapalenie wątroby - żółtaczka.Zaburzenia prowadzące do uszkodzenia narządów - nerki, wątroba, serce, płuca, mózg, martwica błon śluzowych i skóry.Uszkodzenie serca - niewydolność krążenia, duszność, sinica.Zaburzenia OUN - przeczulica, spastyczny skurcz mięśni gładkich, atonia jelit. Wybroczyny i krwawienia (toskemia, DIC).Ciemnożółty/ brunatny mocz (hemoglobinuria) lub brak oddawania moczu.Bolesność brzucha i okolicy lędźwiowej w wyniku zapalenia nerek - śródmiąszowe zapalenie z objawami niewydolności nerek i narastającej mocznicy. Przedostają się przez łożysko i powodują ronienia oraz niepłodność
Objawy ze strony nerek i wątroby nie rozwijają się z powodu szybko postępujących zmian ogólnych.Wstrząs śmierć zwierzęcia może nastąpić po kilku dniach choroby (48-72godz), jednak część wraca do zdrowia
POSTAĆ PODOSTRA (NERKOWA) Lekka gorączka.Brak apetytu, wychudzenie, wodobrzusze, objawy encefalopatii wątrobowej na skutek stanu zapalnego oraz jej włóknienia . Krwawe wymioty, wzmożone pragnienie, odwodnienie.Obrzęki, nadżerki i owrzodzenia w jamie ustnej wskutek mocznicy. Zapalenie nerek, mocznica. Nieprzyjemny zapach z pyska, szklisty kał, martwica końca języka; Śmiertelność zwierząt w dużej mierze zależy od właściwej opieki, okres rekonwalescencji może być bardzo długi .Prawidłowa funkcja nerek powraca po ok 3 tyg POSTAĆ PRZEWLEKŁA. Objawy różnego stopnia uszkodzenia nerek. Przewlekłe zapalenie wątroby lub zwłóknienie. Apatia. Spadek masy ciała. Wodobrzusze.Żółtaczka. Encefalopatia wątrobowa
POSTAĆ SUBKLINICZNA Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych oraz błony naczyniowej oka = dlatego zalecane jest wykonanie badań serologicznych i mikrobiologicznych w kierunku leptospirozy
Rozpoznanie Wywiad epizootiologiczny ; Objawy kliniczne:gorączka niewiadomego pochodzenia, niewydolność nerek,uszkodzenie wątroby. RTG I USG. Badania laboratoryjne. Zmiany sekcyjne 1) Morfologia brak zmian / leukocytoza i trombocytopenia. Hemoliza słabo wyrażona.Liczba leukocytów zmienia się w zależności od stadium oraz nasilenia choroby. Początkowo leukopenia, typowa dla fazy bakteriemii, przechodzi w leukocytozę z przesunięciem obrazu w lewo.zaburzenia elektrolitowe (spadek poziomu Na, K, Cl a wzrost poziomu fosforanów) -hypokalcemia wraz ze spadkiem albumin oraz frakcji białłek wiążących wapń -przy zapaleniu OUN wzrost białka oraz liczby neutrofili w PMR 2) Biochemia -wykazanie zaburzeń pracy nerek- stężenia mocznika i kreatyniny w surowicy wzrastają wraz z czasem trwania choroby -wykazanie zaburzeń pracy wątroby - wzrost ALP, ALT, AST, bilirubiny -Badanie moczu: obecność glukozy, białka, bilirubiny, wzrost wałeczków ziarnistych, leukocytów i erytrocytów 3) Badania bakteriologiczne badanie hodowlane ma ograniczone zastosowanie, bo długi okres inkubacji(od 2-3 tyg)!materiał do badań: krew z okresu gorączki i z pierwszych 7 dni po zakażeniu, wycinki narządów(wątroba nerki, płuca, mózg).wynik negatywny nie wyklucza choroby z uwagi na okresowe wydalanie zarazka.obecność leptospir w moczu można wykazać tylko za pomocą specjalnego barwnika lub mikroskopem z ciemnym polem widzenia (to jeden z podstawowych rodzajów badania) 4) RTG- czasami uda się zaobserwować przekrwienie płuc z powodu uszkodzenia śródbłonka i zapalenia żył. Zmiany najczęściej w doogonowo-grzbietowej części płuc. 5) USG - wzrost echogeniczności kory nerek, powiększenie nerek, nagromadzenie wokół nich płynu 6) serologia odczyn aglutynacji mikroskopowej = MA, odczyn aglutynacji płytkowej. Hodowle wyizolowanego szczepu poddaje się reakcji z szeregiem referencyjnych surowic swoistych dla poszczególnych serotypów leptospir. Aglutynacja 50% bakteri oznacza końcowe, najwyższe rozcieńczenie surowicy (to badanie swoiste serogrupowo, jednak nie serowarowo). badanie screeningowe z użyciem wielu Ag pozwala na identyfikacje poszczególnych serogrup. Surowice bada się, zaczynając od początkowego rozcieńczenia w skali 1:100. Następnie wykonuje się dwukrotne rozcieńczenia dla dodatnio reaqgujących antygenów. badanie par surowic pobranych w ostrej fazie choroby oraz 3-4 tyg później. ELISA (z moczu)oznaczanie przeciwciał IgG i IgM. IgM wzrasta w ciągu tyg po zakażeniu, max miano osiąga w ciągu 2 tyg a poźniej opada. IgG pojawiają się w ciągu 3 tyg po zakażeniu, ze szczytem mian po miesiącu. Test ELISA ma większą wartość w oznaczaniu zakażeń naturalnych i poziomu odporności poszczepiennej, nie jest jednak powszechnie dostępny w praktyce klinicznej. 7) próba biologiczna na świnkach morskich Ag dootrzewnowo, objawy po 4-5 dniach, a śmierć po 10 dniach z objawami żółtaczki 8)inne techniki immunohistochemiczne z Ab monoklonalnymi.barwienie leptospir metodą . Warthin-Starryego.I F bezpośrednie.PCR.
Diagnostyka różnicowa Nosówka,Zakaźne zapalenie wątroby,Toksoplazmoza,Zatrucia, Niewydolność nerek na innym tle.Borelioza.Parwowiroza
Leczenie Chore, podejrzane i z dodatnim wynikiem MA izolować! Terapia przyczynowa = antybiotykoterapia Cel: zlikwidowanie bakterii + zlikwidowanie siewstwa. Lek z wyboru: penicylina prokainowa stosowana aż do przywrócenia funkcji nerek. Amoksycylina, enrofloksacyna, doksycyklina, tetracykliny. Nie wolno stosować aminoglikozydów i sulfonamidów (nefrotoksyczne). U ozdrowieńców po terapii kontynuować leczenie jeszcze przez 14 dni aby zlikwidować leptospiry z kanalików nerkowych i tym samym siewstwo Jak postępować z chorym psem? w przypadku odwodnienia i wstrząsu - wenflon do żyły szyjnej lub głowowej płyny nawadniające, gdy odwodnienie po wymiotach i biegunce w przypadku skąpomoczu i bezmoczu nawadniamy - glukoza 10-20%, mannitol 20% - dożylnie co 30-60 min. Gdy nieskutecznie podajemy dopaminę oraz furosemid cewnik założony na stałe dieta zalecana przy chorobach nerek. jeżeli pies często wymiotuje - przestajemy podawać karmę (leki przeciwwymiotne i pozajelitowo osłaniające przewód pokarmow).dializa otrzewnowa aby zapobiec kumulacji toksyn przed podaniem antybiotyku. środki wzmacniające, nasercowe, p/biegunkowe, wit.K,C,A,B.. Jeżeli DIC - ostrożnie przetaczamy pełną krew Zapobieganie Eliminacja stanu nosicielstwa - gryzonie, zwierzęta dzikie. Izolacja zakażonych zwierząt Dezynfekcja. Przestrzeganie zasad higieny.
Profilaktyka swoista Szczepienia: Szczepionka inaktywowana z określonymi serowarami. Dostępone dla psów szczepionki zawierają 4 głowne serowary: Canicola, Icterohaemorrhagiae, Grippotyphosa, Pomona lub tylko 2: Canicola i Icterohaemorrhagiae. Dostępne szczepionki nie zabezpieczają przed zakażeniem innymi serotypami. Brak reakcji krzyżowych!!!. Cel szczepień: zmniejszenie ilości zakażeń i osłabienie objawów klinicznych. Szczepienie nie zabezpiecza psów przed nosicielstwem i siewstwem leptospir! (Jednak na rynku pojawiły się szczepionki chroniące przed zajęciem nerek i eliminujące siewstwo jest po podaniu 2 z 3 zalecanych dawek). Szczepienia przynajmniej 2-3 krotne w odstępie 2-3 tyg.. Chronią zwierzęta przez okres 6-8 mcy dlatego zaleca się szczepić na terenach endemicznych nawet co pół roku!