Dorosłość - od ok. 17 r.ż. do końca życia

1. Wczesna dorosłość - 17, 18, 20 r.ż. - 40, 45 r.ż.

2. ŚREDNIA DOROSŁOŚĆ - 40, 45 r.ż. - 60, 65 r.ż.

3. Późna dorosłość - 60, 65 r.ż. - śmierć

Powody podjęcia badań nad rozwojem dorosłych

1. Wydłużenie się przeciętnej długości życia;

• dorośli stanowią najliczniejszą grupę populacji;

• 61% ludności - 18 - 64 r.ż.

• 11,6% ludności - pow. 65 r.ż.

• 27% ludności - 40 - 60 r.ż.

Odrzucenie przekonania, że doświadczenia z dzieciństwa wyjaśniają przebieg życia dorosłego i przyjęcie założenia, że dorosły nie jest „końcowym produktem” a rozwijającą się osobą;

Mobilizacja badaczy do badania nie tylko łatwo obserwowalnych zmian we wczesnych okresach rozwojowych, ale tych trudno dostrzegalnych - w dorosłości.

Sformułowanie podstaw teoretycznych do badań dorosłości.

MODEL BIOLOGICZNY ROZWOJU:

cechy zmian rozwojowych

1. Jednokierunkowość

• zmiany prowadzą do określonego stanu końcowego;

• na bazie prostszych form zmian nadbudowują się bardziej złożone zmiany.

Nieodwracalność

Trwałość

Autonomiczność

• zmiany rozwojowe są wyznaczane przez czynniki i siły napędowe tkwiące w strukturze wewnętrznej systemu psychicznego.

W konsekwencji także:

1. Powszechność zmian rozwojowych

2. Powiązanie z wiekiem

3. Przewidywalność

NOWE PODEJŚCIE DO ROZWOJU

Psychologia life span P.B.Baltesa: podstawowe założenia

1. rozwój psychiczny człowieka trwa całe życie.

2. rozwój człowieka ma charakter:

1. wielowymiarowy, tzn. istnieją odrębne wzorce rozwojowe dla różnych zjawisk życia psychicznego i zachowania

2. wielokierunkowy, tzn. progresywny i regresywny

3. rozwój człowieka cechuje się intraindywidualną plastycznością, tzn. poszczególne funkcje są w różnym stopniu podatne na modyfikacje, m.in. ze względu na ilość i jakość doświadczeń. efekt - indywidualizacja form rozwoju.

4. człowiek jest istotą rozwijającą się w rozwijającym się świecie.

5. rozwój człowieka jest „współdeterminowany” przez grupy czynników:

1. indywidualny wiek chronologiczny

2. okres historyczny

3. czynniki pozanormatywne - zdarzenia losowe spowodowane własnymi wyborami

6. studia nad rozwojem człowieka winny mieć charakter interdyscyplinarny.

ZMIANA ROZWOJOWA

Odnosi się nie do stopnia progresywności wobec stanu wcześniejszego,

ale

do

stopnia adaptacyjności -

przejawiającej się w zdolności jednostki do konstruowania nowych jakościowo relacji ze światem z uwzględnieniem zmian zachodzących w danym czasie w organizmie i otoczeniu.

rozwój

efekt ciągłych interakcji między różnymi poziomami organizacji istniejącymi w świecie - zewnętrznym i wewnętrznym.

POWODY STOSUNKOWO NISKIEGO ZAINTERESOWANIA BADACZY ŚREDNIĄ DOROSŁOŚCIĄ

1. brak klarownych granic tego okresu

• efekt wieku chronologicznego;

• efekt subiektywnego wieku: subiektywna ocena własnego wieku;

• efekt wieku historycznego: przynależność do kohorty;

• efekt zdarzeń społecznych

• przekonanie o braku społecznego i psychologicznego uzasadnienia dla podjęcia badań

• trudny dostęp badacza do osób badanych

• niewystarczalność modeli teoretycznych:

• stadialnych traktujących rozwój jako układający się w sekwencje;

brak modelu rozwoju uwzględniającego złożoność wzorów rozwoju w aspekcie zróżnicowania doświadczeń i kontekstów, wyborów i wyposażenia genetycznego

3

---