Działalność gospodarcza gminy

Czy na grunt samorządu terytorialnego można przenosić metody, techniki i mechanizmy typowe dla zarządzania firmą rynkową nastawioną na zysk?

Cechy wskazujące na odrębność działania

• Przedsiębiorstwo prywatne kieruje się chęcią zysku

• Podejmują działania w celach zarobkowych

• Samorządy realizują zadania publiczne, których celem jest zaspokajanie potrzeb społecznych,

• Kategoria efektywności ma szerszy wymiar( ekonomiczno - społeczny) staje się metodą działania aniżeli celem.

Samorząd terytorialny działa w sposób zbliżony do zasady „non profit”. Oprócz funkcji typowo ekonomicznych samorząd terytorialny pełni jednocześnie funkcje społeczne, administracyjne czy ekologiczne, wymagające znacznych nakładów. Słabe podstawy finansowe sprawiają, że dochody własne nie są w stanie pokryć niezbędnych wydatków. Oznacza to, że samorząd terytorialny nie stanowi organizacji samofinansującej się, lecz wymaga zasilania zewnętrznego.

Z punktu widzenia natury podmiotu

• Przedsiębiorstwa działają w warunkach walki konkurencyjnej, zmuszającej je do efektywnościowych zachowań

• Władze publiczne stanowią swoisty monopol, nie zagrożony inną instytucją publiczną.

• Sygnalizowane zjawisko konkurencji gmin zmienia dotychczasowy styl działania

Kryterium decyzji

• W przedsiębiorstwie interes prywatny, indywidualny lub zbiorowy

• Interes publiczny, dlatego działania władz publicznych stają się przedmiotem szczególnego zainteresowania społeczności lokalnych

Sposób działania

• Sposób działania opiera się na regule prawa prywatnego (cywilnego)

• Realizacja zadań publicznych jest niezbywalnym obowiązkiem samorządu terytorialnego dlatego podlega szeroko przepisom prawa publicznego

Sposób gospodarowania środkami finansowymi

• W sektorze prywatnym dominuje rachunek wyników oraz wąsko pojęta efektywność (rozumiana jako relacja sprzedaży i kosztów)

• Samorząd terytorialny traktowany jest jako instytucja, która powinna zajmować się rozdzielaniem środków finansowych pomiędzy konkurencyjne cele, a nie na ich zdobywaniu poprzez podejmowanie działalności komercyjnej.

Struktura organizacyjna

• Przedsiębiorstwo stanowi organizm mniej złożony pod względem organizacyjnym i technicznym, odgrywa rolę producenta względem różnych odbiorców

• Samorząd terytorialny jest zbiorem podmiotów o charakterze konsumenckim, gdyż w ostatecznym rachunku jego celem jest zaspokajanie potrzeb publicznych mieszkańców wspólnoty

Charakter procesu decyzyjnego

• Proste procedury postępowania i kameralny charakter podejmowania decyzji

• Proces bardzo złożony, często kolegialny i koordynacyjny,

• Procedury decyzyjne są wydłużone w czasie, a to oznacza, że władze publiczne działają wolniej,

• Muszą uwzględniać presję społeczności lokalnych (działanie przy otwartej kurtynie)

Cechy pracownika zatrudnionego w strukturach administracji

• Potrzebni są ludzie o wysokiej fachowości, odpowiedzialności, którzy pełnią służebną funkcję wobec mieszkańców.

• Cechy: bezinteresowność, prawość, obiektywność, odpowiedzialność, otwartość, uczciwość oraz dawanie dobrego przykładu,

• W decyzjach kierują się interesem publicznym, posiadają umiejętność kojarzenia i koordynacji wielu zagadnień, dostrzegają problemy i konflikty, dokonują ich rzetelnej analizy oraz proponują sposoby ich rozwiązania

Czy zatem zarządzanie gospodarką samorządu terytorialnego będzie tożsame z zarządzaniem typowym przedsiębiorstwem?

Podobieństwa samorządu terytorialnego i przedsiębiorstwa

• Samorząd terytorialny stanowi quasi - przedsiębiorstwo usługowe,

• W jego obrębie coraz szerzej są wykorzystywane metody charakterystyczne dla sektora prywatnego (marketing, rachunek kosztów, system ocen, organizacja, prywatyzacja)

Reasumując

• Odmienna geneza, motywy i bodźce postępowania sprawiają, że zarządzanie gospodarką samorządu terytorialnego nie jest tożsame z zarządzaniem typowym przedsiębiorstwem rynkowym.

• Niektóre rozwiązania racjonalne dla przedsiębiorstwa, nie zawsze adekwatne do potrzeb władz lokalnych, rzadko sprawdzają się w praktyce gospodarczej.

Czy wyklucza to inny sposób postępowania?

Wykazana specyfika nie wyklucza jednak innego sposobu postępowania władz lokalnych, zgodnego z zasadami i logiką gospodarki rynkowej, ale pod warunkiem, że działają one w interesie wspólnoty samorządowej.

Na czym polega nowa jakościowo rola samorządu terytorialnego w działalności gospodarczej?

• Polega na oddzieleniu funkcji właścicielskich od bezpośredniego wykonywania zadań publicznych

• Istotna rola władz lokalnych sprowadza się do stworzenia warunków i możliwości pobudzania rozwoju lokalnego i przedsiębiorczości (gmina wycofuje się z bezpośredniej działalności gospodarczej na rzecz tworzenia warunków rozwoju i przedsiębiorczości)

Model regulacyjny

• Model ten zakłada zmianę roli gminy - z właściciela i producenta na regulatora działalności.

• Gmina spełnia funkcje inicjatywne, organizatorskie, planistyczne i koordynacyjne. Dzięki nim określa jedynie warunki, zasady, standardy, normy, sposoby finansowania działalności wykonawczej, zastrzegając dla siebie funkcję kontroli przebiegu procesu świadczenia usług.

Warunkiem funkcjonowania modelu regulacyjnego jest istnienie mechanizmu konkurencji w sferze realizacji usług.

Liberalizacja

Redukowanie wpływu szeroko rozumianego czynnika publicznego na przebieg działalności gospodarczej i podejmowanie działań, które umożliwią nowo powstałym podmiotom nieskrępowane wchodzenie na poszczególne rynki.

Deregulacja

Znoszenie lub łagodzenie barier utrudniających dostęp do danego rynku innym uczestnikom.

Deregulacja częściowa

Tworzenie konkurencji w formie zorganizowanej i zinstytucjonalizowanej

1

---