22. Sławiński, Teoria Literatury, TEORIA LITERATURY - oprac. konkretnych tekstów teoretycznych

Pobierz cały dokument
22.slawinski.teoria.literatury.teoria.doc
Rozmiar 29 KB

Fragment dokumentu:

22.c

J. Sławiński: Odbiór i odbiorca w procesie historycznoliterackim

Tezy zmieniające pogląd na historię literatury:

  1. rola autorskiej hipotezy odbiorcy - pozwala ukierunkować zamysł dzieła, wyznacza ramy dla twórcy;

  2. wyobrażony odbiorca odsyła do wzorów zachowań czytelniczych, do publiczności, do której należał i autor;

  3. spotkanie utworu z publicznością nie rozstrzyga losu dzieła - przy zmianie czasu i przestrzeni zmienia się i pierwotna semantyka.

    • dzieło nie istnieje jako byt autonomiczny. Jest wytworem, powiązanym z podmiotem autorskim; jest zasobnikiem, w którym nawarstwiają się odczytania;

    • badania nad odbiorcą - od pozytywizmu, ale zawsze te badania były obok (pod) przedmiotu złożonego z utworu, decyzji pisarskich i kontekstu.

Przesunięcia w myśli literaturoznawczej:

  1. zmiana sposobu widzenia procesu historycznoliterackiego na taki, w którym dominują ciągłość i trwanie;

  2. skomplikowanie idei historyczności utworu - najpierw historyczność to zaczepienie dzieła o sytuację (złożoną z a) fazy w biografii pisarza, b) momentu w ewolucji świadomości zbiorowej, c) stanu tradycji, d) zbioru inicjatyw pisarskich). Wtedy historyczność - związek dzieła z tym, czemu kładzie kres. Przez problematykę odbioru i odbiorcy historyczność stała się odczepieniem dzieła od warunkującej je sytuacji i sposobności dzieła do egzystowania poza pierwotnym układem. W I koncepcji historyczności warunkiem dzieła jest jego oryginalność (jednorazowy wyłom w systemie literatury), w drugim - produktywność (właściwość utworu uzewnętrzniona w diachronii, świadczy o niej rozległość i wielość reakcji);

  3. zmiana wyobrażeń związanych z morfologią dzieła literackiego - utwór jako struktura niczyja, która swą tożsamość przeciwstawia genezie i przeznaczeniu. Żeby do tego dojść:

    1. przyjęcie modelu utworu, w którym elementy odsyłają do rzeczywistości poza utworem. Utwór na tle możliwości,

    2. próby określenia wewnątrztekstowej sytuacji komunikacyjnej, zwłaszcza wirtualnego odbiorcy (ta kategoria wprowadza zamieszanie - nie daje się przypisać poziomom organizacji dzieła i pozbawia dzieła zamkniętości);

  4. przypomnienie położenia historyka literatury wobec tekstu - że toczy dialog z tekstami, zamyka ciąg odczytań dzieła, potrafi wniknąć w dowolną fazę recepcji dzieła.

Historyk literatury zajmuje się światem czytelnika tak, by ten świat był dopełnieniem tekstów literackich. Czytelnik ma chcieć i umieć uprawiać lekturę. Lektura - osobiste obcowanie z utworem, ale i przedstawienie dla innych.

Świat tekstów tworzą: