42. Sławiński(1), Teoria Literatury, TEORIA LITERATURY - oprac. konkretnych tekstów teoretycznych

Pobierz cały dokument
42.slawinski.1.teoria.literatury.teoria.doc
Rozmiar 32 KB

Fragment dokumentu:

42.c

J. Sławiński: O problemach „sztuki interpretacji”

  • prąd, poetyka, gatunek, konwencja, tradycja, epoka - wskazują na reguły schematyzujących procedur badawczych; kategoriom tym odpowiadają fikcje, pozbawione zdolności do wyjaśniania konkretnych utworów;

  • literatura - zbiór jednorazowych, osobliwych i niepowtarzalnych manifestacji pisarskich;

  • im bardziej badanie literackie odchodzi od konkretnego tworu, tym mniejszą rolę odgrywa subiektywne zaangażowanie badacza;

  • skupienie pracy interpretacyjnej na indywidualnych dziełach = obrona przed depersonalizacją działań badawczych. Wypowiedź interpretacyjna wtedy - to eksplikacja utworu literackiego i ekspresja przeżyć;

  • skrajnie: interpretacja jako utwór o utworze;

  • „sztuka interpretacji” to nie określony kierunek badawczy, mający jednorodne podstawy metodologiczne. To jest zespół tendencji idących w poprzek wielu kierunków i metod. To zespół dyrektyw i narzędzi postępowania badawczego umożliwiających identyfikację, rozumienie i wyjaśnienie jednostkowej inicjatywy twórczej - dzieła;

  • sztuka interpretacji stwarza opozycję dla badań generalizujących;

  • wspólnota nastawień różnych interpretacji - uniwersalna problematyka hermeneutyki literackiej ( 1) poszukiwanie w indywidualnym przekazie literackim immanentnej celowości; 2) poszukiwanie w tym przekazie znaczeń osobliwych i niepowtarzalnych, nie pozwalających się sprowadzić do kodów, które poza nim istnieją);

  • dzieło nie przedstawia sobą układu, który można unieruchomić „jedynie słusznym” odczytaniem; może mieć wiele centrów.

Interpretacja pojedynczego utworu - nawet gdy się określa utwór jako powieść czy porównuje dzieje bohaterów itp.:

  • wyjście poza bezpośrednie dane, których dostarcza tekst literacki, próby odnalezienia ukrytego układu odniesienia.

Poziom interpretacji dzieła a poziom opisu (analizy): opis utworu nie wychodzi poza elementy, cechy i stosunki bezpośrednio obserwowalne i dające się przedstawić w terminach jednostek i relacji standardowych. Opis rzadko bywa procederem samodzielnym. Tylko opis w całości podpada pod definicję prawdy (interpretacja nie może być prawdziwa / fałszywa, bo sięga poza elementy sprowadzalne do jednostek typowych). Opis obejmuje to, co w utworze zaktualizowane, znajdujące się na powierzchni i standardowe; interpretacja - próba dotarcia do potencjalnej strefy utworu, na którą składają się reguły określające jego całościowy charakter: