Pojęcie prawa - jest to zwrot niedookreślony.

W przypadku nurtu zwanego realizmem prawniczym prawo było utożsamiane ze zbiorem przepisów prawnych zawartych w tekstach prawniczych - jest to tzw. prawo w książkach lub zbiorem decyzji faktycznie podejmowanych przez sędziów i urzędników. Jest to prawo w działaniu. Jeżeli chodzi o przedstawicieli prawa natury, to oni uznawali, że prawo to zbiór norm słusznych, które wynikają z natury człowieka. Przedstawiciele pozytywizmu uważali, że prawem jest rozkaz suwerennej władzy państwowej skierowany do obywatela pod groźbą zastosowania przymusu.

Pojęcie i charakter aktów prawa.

1. Konstytucja.

2. Umowy międzynarodowe zawarte za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie.

3. Ustawy.

4. Umowy międzynarodowe

5/6 Rozporządzenia

-akty prawa miejscowego.

Władza ustawodawcza to jest sejm i senat.

Inicjatywa ustawodawcza przysługuje posłom, senatorowi, prezydentowi RP, oraz grupie obywateli, co najmniej 100 000 mającej prawo wybierania sejmu.

O tym, ze dany akt obowiązuje mówi jego publikacja w dzienniku urzędowym.

W przypadku ustaw i rozporządzeń jest to dziennik ustaw.

Wejście w życie - to jest obowiązek jego obowiązywania.

Wakatio-legis to czas między opublikowaniem, a wejściem w życie.

Rozporządzenie musi być na podstawie ustawy.

Norma prawna - jest to zrekonstruowana z tekstu prawnego dyrektywa postępowania, która w najprostszym przypadku musi odpowiadać wyczerpująco na dwa pytania:

1)kto i w jakich okolicznościach,

2)jak powinien się zachować.

Niektóre normy prawne zawierają kolejny element, który odpowiada na pytanie:, jakie będą konsekwencje w przypadku, gdy adresat nie zachowa się w sposób przewidziany przez normę.

Norma prawna powinna zawierać 3 elementy: *hipoteza; *dyspozycja; *sankcja.

Hipoteza określa adresata normy oraz okoliczności, w których powinien zachować się w sposób przewidziany przez normę.

Dyspozycja określa wzór powinnego zachowania się, formuje nakazy i zakazy lub dozwolenia, nakłada uprawnienia i obowiązki.

Sankcja jest to element normy, który określa konsekwencje, jakie nastąpią w sytuacji, gdyby adresat zachował się niezgodnie z normą, a więc ją naruszył.

H→D

Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie, to adresat normy powinien zachować się tak, jak mówi dyspozycja.

Koncepcja trójczłonowa: H→D/S Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie, to adresat normy powinien zachować się tak, jak mówi dyspozycja bądź zostanie wymierzona mu sankcja.

Koncepcja dwuczłonowa norm sprzężonych H₁→D/H₂→S Każda norma składa się z dwóch reguł: sankcjonowanej - (H₁ →D) i reguły sankcjonującej.

Jeżeli zachodzą warunki określone w hipotezie reguły sankcjonowany (H₁), to adresat normy powinien zachować się tak, jak mówi dyspozycja, bądź, jeżeli naruszy dyspozycję zostanie wymierzona mu sankcja.

Np. art. 296 §1 kodeksu karnego; Jeżeli ktoś jest zobowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby (H₁), to nie powinien wyrządzać jej szkód, bądź, jeżeli ktoś będzie zobowiązany do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą innej osoby, wyrządził jej szkodę majątkową (H₂), to podlega karze pozbawienia wolności od 3 m-cy do 5 lat (sankcja).

RODZAJE NORM PRAWNYCH:

1) W prawie istnieją również normy gratyfikowane -mówią one jak należy postępować, oraz normy gratyfikujące, które stanowią przyrzeczenie nagrody na wypadek, gdy adresat normy gratyfikowanej osiągnie określony w niej stan rzeczy.

2) Normy generalne są to normy, w których adresat jest przez wskazanie jego cech, funkcji, które wykonuje, zawód, stanowisko, które piastuje.

Normy indywidualne wskazują indywidualny podmiot.

3) Normy nakazujące, zakazujące i dozwalające.

Istnieją także normy odsyłające i blankietowe.

4) Normy odsyłające: dzielimy na odsyłające systemowe i odsyłające pozasystemowe. Normy odsyłające systemowe odsyłają do innych istniejących już przepisów prawa.

Normy odsyłające pozasystemowe odsyłają do norm niespisanych.

Normy blankietowe są to normy, które odsyłają do przepisów prawnych, które dopiero mają być wydane.

5) Normy dyspozytowe są to przepisy względnie obowiązujące, przepisy, które stosuje się tylko wtedy, gdy strony nie podjęły innych postanowień, albo, gdy strony nic nie postanowiły w tej kwestii.

Normy imperatywne są to przepisy bezwzględnie obowiązujące, których działanie nie może być ani wyłączone, ani ograniczone wolą stron.

Przepisy, kompetencje - upoważniają one organy państwowe do stanowienia określonych, wydawania określonych decyzji lub dokonywania określonych czynności.

WYKŁADNIA

Normy prawne należy odtwarzać dopiero na podstawie kilku przepisów prawnych, przy czym zdarza się, że są to przepisy zamieszczone w różnych aktach normatywnych.

Ten zespół czynności, które zmierzają do odtworzenia norm prawnych z przepisów prawnych nazywa się wykładnią prawa albo interpretacją tekstu prawnego. Dokonuje się tych czynności posługując się przyjętymi w danej kulturze prawa regułami (dyrektywami) interpretacyjnymi.

RODZAJE WYKŁADNI:

Wykładnia formalna (legalna, oficjalna),która jest dokonywana i uzyskiwana przez określone upoważnione do tego podmioty. Wśród tej wykładni wyróżnia się:

a) wykładnię autentyczną - wykładni przepisów prawnych dokonuje podmiot, który dane przepisy wydał;

b) wykładnię delegowaną - wykładnia dokonywana jest przez jakiś podmiot, któremu udzielono kompetencji do interpretowania przepisów prawnych, a który nie jest twórcą tych przepisów.

Tekst jednolity - jest to sporządzony przez upoważniony do tego organ i urzędowo ogłoszony tekst aktu normatywnego ze wszystkimi zmianami, które zostały wprowadzone do danego tekstu przez prawodawcę.

Tekst ujednolicony - jest to tekst, w którym naniesiono zmiany danego aktu, ale sporządzone przez podmioty, które są do tego uprawnione.

Dyrektywy wykładni - są to wypowiedzi wskazujące jak odtworzyć normy prawne z przepisów prawnych. Wyróżnia się następujące dyrektywy: *systemowe; *językowe; *funkcjonalne.

Językowe dyrektywy wykładni nakazują by odtwarzając normy z przepisów odwoływać się do reguł składniowych oraz reguł macierzystych języka, - w jakim są formułowane teksty prawne, w szczególności do reguł języka powszechnego, ale także do swoistych, reguł budowania tekstów prawnych.

Przykłady dyrektyw językowych:, 1) Jeżeli przepis prawny stwierdza, że ktoś czyni coś, należy przyjąć, że przepis wyraża nakaz.

2) Jeżeli przepis stanowi, że ktoś może dokonać jakiejś czynności, to oznacza, że ktoś ma jedynie uprawnienia.

3) Jeżeli w tekście prawnym występuje definicja legalna, to należy temu wyrazowi nadać także znaczenie jakie wynika z definicji.

4) Jeżeli brak w tekście definicji legalnej, to należy odwołać się do języka powszechnego.

5) Jeżeli w języku powszechnym słowo jest niejednoznaczne, to należy skorzystać ze słownika języka polskiego.

6) Jeżeli słowo występuje wielokrotnie w jednym akcie, to za każdym razem powinno mieć takie samo znaczenie.

7) Gdy nie wskazuje się okoliczności, w jakich dane zachowanie jest nakazane lub zakazane należy przyjąć, że dany czyn jest nakazany lub zakazany zawsze.

Funkcjonalne dyrektywy wykładni są to dyrektywy, które nakazują tak interpretować przepisy prawa, aby normy w procesie wykładni miały silne uzasadnienie.

Dyrektywy wykładni funkcjonalne odwołują się do wartości, stosuje się je, aby ujednolicić wykładnię językową.

W sytuacji, gdy wykładnia językowa jest jasna, ale nie ma wartości ustawodawczej można zastosować wykładnię funkcjonalną.

Wykładnia funkcjonalna może być rozkazująca wtedy, gdy ma szerszy zakres zastosowania, niż ten, który wynika z wykładni językowej.

Dyrektywy systemowe nakazują tak interpretować tekst prawny, aby tworzone przez niego normy były spójne. Dlatego są różne rodzaje domniemania.

- domniemanie zgodności normy z konstytucją,

- zgodność norm niższego rzędu z normą wyższego rzędu.

- domniemanie racjonalności prawodawcy

- prawodawca nie stanowi norm sprzężonych,

- prawodawca nie stanowi norm zbędnych,

- prawodawca dąży do społecznie aprobowanych celów,

- prawodawca dysponuje największym doświadczeniem.

Wnioskowanie jest to proces myślowy, który polega na tym, że ktoś przyjmuje pewne zdanie lub zdania za prawdziwe przesłania, wyrabia sobie na tej podstawie przeświadczenie o prawdziwości innego zdania lub zdań (wniosek).

Reguły odnoszące się do wnioskowań tego rodzaju opierają się na założeniu, że pomiędzy normami przesłankami, a normami konsekwencyjnymi występują jakieś związki.

---