Czy absurdem i groteską możemy wyrazić dezaprobatę wobec istniejącej rzeczywistości?
Czy absurdem i groteską możemy wyrazić dezaprobatę wobec istniejącej
rzeczywistości? Myślę,że tak.
Dzisiejsza rzeczywistość jest daleka od życia idealnego i
szczęśliwego... Codzień borykamy się z przeciwnościami losu,stawiamy im
czoło, choć nie zawsze udaje nam się wygrywać.Jedni poddają się, inni zaś
walczą do końca i nie przejmują się tym iż ponieśli klęskę. Niektórzy
ludzie podchodzą do pewnych spraw z dystansem, z przymrożeniem oka,bo nie
widzą sensu w tym aby bez przerwy brać życie na poważnie. Dlatego nieraz
szukają sposobu aby wyrazić otaczającą nas rzeczywistość w sposób
niezwykle groteskowy a czasem wręcz ocierający o granice absurdu..
A by dobrze zrozumieć postawioną przeze mnie tezę,wyjaśnię w paru
słowach,czym są takie pojęcia jak: ,,absurd" , ,,groteska" czy
,,dezaprobata".
ABSURD - wywodzi się od słowa "obs ordinea" ,czyli poza jakimś
porządkiem.Znaczenie jego może być różnorakie. Potocznie absurd znaczy
niedorzeczność, nonsens, sprzeczność. W pojęciu encyklopedycznym to
nielogiczna wypowiedź, gwałcąca prawa logiki i zdrowego rozsądku,
niepojęta dla umysłu wobec faktu sprzeczności wewnętrznej. Jest to
uczucie, jakie przeżywa człowiek w konfrontacji ze światem, który
przeciwstawia się jego aspiracjom.
GROTESKA - jest kategorią szerszą, obejmuje parodię, karykaturę,
przedstawia rzeczywistość w krzywym zwierciadle.
DEZAPROBATA - negatywny stosunek do czegoś, negatywna ocena
Przedstawię trzech poetów,którzy podjęli się napisania utworów o takiej
właśnie tematyce i na ich podstawie postaram się udowodnić,iż można
wyrazić swój negatywny stosunek do świata i ludzi w sposób absurdalny
czy groteskowy.
Pierwszy z nich to Julian Tuwim i jego rozporządzenie ,,PURS". Julian
Tuwim przy pomocy tekstu Prus ukazał świat pełen absurdu (,,Każdy
obywatel Rzeczypospolitej zaopatrzony będzie w "Książeczkę snówa") i
niedorzeczności. Rozporządzenia zostały stworzone przez strukturę władzy
w danym państwie (,,Wszyscy obywatele Rzeczypospolitej bez różnicy płci i
wyznania, od piątego roku życia wzwyż, obowiązani są co rano meldować w
komisariacie treść i dokładny przebieg swoich snów"). Zwykli ludzie maja
być poddani procesowi cenzury, która to będzie uniemożliwiała śnic
zwykłemu szaremu człowiekowi. Utwór Tuwima ma uniwersalny charakter,
ponieważ władza w dzisiejszych czasach manipuluje ludźmi(,,Zabrania się
mówić przez sen.")
Narzuca im własne zdanie i rządy, przed którymi człowiek nie jest w
stanie się obronić i im się sprzeciwić.W ten oto sposób poeta wyraził
swój stosunek do istniejącej rzeczywistości,pełnej rządów i ograniczonej
swobody działania i życia według własnych upodobań.Nonsensem jest
bowiem,aby ktoś zabraniał nam marzyć czy śnić o lepszym jutrze.Nikt nie
ma prawa nam tego zabraniać...Dlatego uważam,że utwór ten w pełni
odzwierciedlił to ,co dzieje się wokół nas, wpływ na człowieka przes siły
wyższe i wykorzystywanie swojej władzy na obywatelach,na zwykłych
ludziach.
"Bal w operze" J.Tuwima opowiada jak ludzie przygotowują się do balu,
który ma nastąpić. Na bal pójdzie elita (szambelany, generałowie)
polityczna, ludzie którzy są u władzy, którzy mają pieniądze. Spotykają
się, żeby załatwić interesy, żeby się zabawić, użyć życia. Pokazane jest
zachowanie tych ludzi. Przy stole nie umieją sie zachować - spożywają
jedzenie w okropny sposób (żłopanina, parskanina, mlaskanina). Pokazane
jest okrucieństwo ludzi, którzy zabijają zwierzęta aby się najeść
(kaczki wrzeszczą). Poza elitą są także ochroniarze, którzy pilnują. Oni
są zaszokowani zachowaniem tych ludzi. Jest tu krytyka ludzi, którzy są
u władzy, ich zachowania. Oni żyją w rozpasaniu - nie ma żadnych
hamulców. Na boku tworzą się pary, a potem chodzą skonsumować swój
krótki związek, zachowują się fatalnie.Pokazane jest także to, co dzieje
się w państwie gdy oni się bawią. Dziennikarz nie opisuje prawdy, w
prasie jest wielka manipulacja - dziennikarz pisze fałszywe
informacje. Częstym elementem komicznym jest komizm słowa. Istnieje
ogromny kontrast pomiędzy sposobem wyrażania się bohaterów a ich
sytuacją społeczną. Na przykład ludzie wykształceni wyrażają się jak
najprostsi robotnicy, i odwrotnie, w ustach proletariatu pojawiają się
terminy naukowe i filozoficzne.
Zasadniczymi środkami użytymi przez Tuwima jest obelga skierowana do
przeciwnika, wyrazisty obraz, często groteskowo wyolbrzymiony lub
sprowadzony do absurdu, różnorakie kontrasty, kalambury, groteskowe
deformacje. Tuwim w swoim utworze nie chciał ukazać kryzys
świata,któremu grozi nieuchronna katastrofa.
"Ostatni husarz"natomiast jest takim opowiadaniem, które z typową dla
Mrożka ironią, a nawet złośliwością ośmiesza polską mentalność -
człowieka "walczącego" z systemem w sposób wręcz komiczny. Jak dla mnie
Mrożek ośmieszył tutaj romantyczny mit "Polaka - herosa", któremu rosną
skrzydła husarskie po tym, jak napisał w dworcowej toalecie "Precz".
Toczona przez Lucusia walka nie wywiera na system żadnego wpływu,
natomiast ustrój w widoczny sposób determinuje zachowania
postaci.
Potwierdzeniem tego jest utrata sensu życia przez Lucusia gdy z powodu remontu nie może
on kontynuować walki: ,,Drzwi publicznego szaletu były zamknięte. A na
nich, w poprzek, widniał brutalny napis kredą, niewątpliwie uczyniony
ręką siepacza: REMONT." Lucuś poczuł się jak husarz, któremu w wirze
batalii nagle wytrącono koncerz" rozgląda się i nie znajduje swej
broni.Nie dość, że walka z systemem stała się elementem codziennego
życia, to całkowicie zaprzątała myśli zarówno Lucusia, jak i jego
rodziny. System stał się tak oczywistą częścią rzeczywistości, że Lucuś
nie widzi problemu aby zestawić go z rzeczą tak trywialną jak rosół.
Jest to powiedziane wprost: ,,Lucuś nie lubił rosołu na kościach
cielęcych i ustroju.
W wierszu pt.,,Egzamin" Ewa Lipska przedstawia obraz świata, w którym
manipuluje się człowiekiem. Egzamin na króla, ukazuje nam sytuację
absurdalną. Co więcej, z wiersza wynika, że to nie król został wybrany
dla ludu, lecz to lud został wybrany dla króla. Świadczą o tym dwie
ostatnie strofy- król został wybrany i powinien pokazać się
społeczeństwu. Jednak to przewodniczący komisji egzaminacyjnej pobiegł
po naród, aby go wręczyć władcy. Koniec wiersza wyjątkowo absurdalny,
odsłania grozę sytuacji. Naród został tu uprzedmiotowiony- oprawiony w
skórę, co sugeruje zniewolenie, król będzie nim zarządzał. Ukazuje nam
absurd przeprowadzanego egzaminu. . Kolejne strofy portretują króla.
Osoba mówiąca wymienia jego cechy, które zdecydowały o wyborze W wierszu
wyczuwamy ironię.Jest to satyra na społeczno-polityczną rzeczywistość
PRL, gdzie tyrania i ubezwłasnowolnienie społeczeństwa są na porządku
dziennym. Tekst ten demaskuje polską rzeczywistość lat 70-tych XXw. W
dużej mierze stanowi wyraz niezgody na świat, w którym manipuluje się
człowiekiem.
Myślę, że te utwory są dowodem na to ,iż poprzez absurd i groteskę można
wyrazić dezaprobatę wobec istniejącej rzeczywistości.Uważam też,że
czasem przydaje nam się taki podejście do niektórych spraw,podejście z
pewnym dystansem,traktowanie niektórych rzeczy z lekką nutką ironii,bez
której nasz świat byłby bezbarwny.Dziś najlepszym dowodem na wyrażanie
takiej dezaprobaty są moim zdaniem kabarety,ich teksty i dialogi nieraz
sięgaja granicy absurdu,są niezwykle śmieszne i groteskowe.Tak łatwiej
nam bowiem ukazać otaczający nas świat......