LEKI STOSOWANE W POŁOŻNICTWIE
Przeciętnie 98% dzieci zaczyna oddychać samoistnie po porodzie, u 2% występuje pierwotny bezdech.
Po zastosowaniu analgetyków zawierających pochodne kwasu barbiturowego pierwotny bezdech występuje w 35-45% przypadków).
Po zastosowaniu morfiny u 70%.
Bezdech nie stanowi istotnego niebezpieczeństwa, ponieważ przy pomocy zabiegów łatwo można przywrócić czynność oddechową.
Śmiertelność noworodków urodzonych „bezboleśnie” jest mniejsza niż w porodach naturalnych (oprócz morfiny)Wynika to z mniejszego niebezpieczeństwa urazów okołoporodowych.
Należy jednak pamiętać, że wszystkie środki znieczulające przechodzą przez łożysko i mogą wpływać na komplikacje okołoporodowe, np. przedłużenie się II okresu porodu.
LEKI STOSOWANE W CELU ZMNIEJSZENIA BÓLÓW
ANALGETYKI (najczęściej Petydyna i.v.)- zmniejszają wrażliwość okolicy kory czuciowej mózgu, nie ograniczając świadomości(w zalecanych dawkach)
ŚRODKI ZNIECZULAJĄCE OGÓLNIE- łagodne bóle porodowe, opanowanie się zwykle w dawkach wywołujących pierwsze stadium znieczulenia ogólnego
-Ketamina
-podtlenek azotu
-Tiopental
-pochodne benzodiazepiny
-hudroksyzyna
LEKI ZNIECZULAJĄCE MIEJSCOWO- stosowane w blokadach nerwu sromowego lub nerwów okołoszyjkowych oraz w znieczuleniu zewnątrzoponowym
-Lidokaina
-Bupiwakaina
LEKI TOKOLITYCZNE
Zastosowanie:
Słaba akcja porodowa
Niedostateczne obkurczanie się mięśnia macicy (atonia poporodowa)
Sprowokowanie porodu
Leki wzmacniające skurcze macicy i wzmagające akcję porodową: Oxytocyna, prostaglandyny
Leki kurczące macicę i zwiększające napięcie mięśni gładkich: alkaloidy sporyszu
W I i II okresie porodu można stosować tylko analgetyki, natomiast pochodne ergometryny (metyloergometryna) może być stosowana w małych dawkach w II okresie porodu w celu wzmocnienia akcji porodowej.
PROSTAGLANDYNY
Niektóre z nich (PGE2 i PGF2α) powodują skurcz mięśnia macicy bez względu na stan hormonalny ustroju, niezależnie od działania Oxytocyny. Ponadto PGF2α uczula mięsień macicy na Oxytocynę.
ZASTOSOWANIE:
-prowokowanie porodów
-wzmaganie akcji porodowej
-najczęściej w poronieniach (w przypadku śmierci płodu w macicy, w stanach przedrzucawkowych, w przerwaniu błon płodowych)
MOGĄ POWODOWAĆ:
-nudności
-wymioty
-biegunka
-podrażnienie w miejscu wstrzyknięcia
-ból
-zawroty głowy
Podanie przeciwwskazane w stanach zapalnych miednicy małej, chorobach serca, wątroby, nerek, w jaskrze, przy złym położeniu płodu lub niewspółmierności porodowej.
STOSOWANE W POŁOŻNICTWIE: DAWKOWANIE:
PGE2- Dinoprost 2,5 μg/min, max do 20 μg/min, ampułki do 0,005 g/l
PGF2α- Dinoprostan żel 0,5 mg/3g żelu do kanału szyjkowego jednorazowo
LEKI TOKOLITYCZNE
ZASTOSOWANIE:
Zagrażające poronienie
Poród niewczesny i przedwczesny
Poród grożący pęknięciem macicy
Bolesne miesiączki
HORMONY
Jedynie gestageny (progestyny) wywołują klinicznie istotne zwiotczenie mięśnia macicy i zahamowanie jej skurczów, lecz ich skuteczność zmniejsza się w czasie ciąży.
Gestegeny- związki o działaniu progesteronu (hormon łożyska i ciałka żółtego)
Progesteron-silny rozrost błony śluzowej macicy i wzmożenie wydzielania, hamuje skurcze, krwawienia i owulację ułatwiając w efekcie utrzymanie zapłodnionego jaja.
Pobudza gruczoł sutkowy , a w bardzo dużych dawkach znosi działanie estrogenów.
ZASTOSOWANIE:
-bezpłodność kobieca (niektóre postacie)
-nawykowe poronienia (łącznie z estrogenami)
-zaburzenia miesiączkowania (PMS, bolesność)
-krwotoki maciczne (niedorozwój ciałka żółtego)
-endometrioza
-zatrzymanie laktacji
-leki antykoncepcyjne
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
-podwyższenie RR
-choroby zakrzepowo-zatorowe
-uszkodzenie wątroby
-zaburzenia miesiączkowania
INNE GESTAGENY:
hydroksyprogesteron,
etysteron,
medroksyprogesteron,
allilestrenol,
dedrogesteron,
linestrenol
β-ADRENOMIMETYCZNE
Zwiotczają mięśnie gładkie oskrzeli, naczynia krwionośne i mięsień macicy.
W położnictwie: wybiórcze działanie na macicę w dawkach nie powodujących zaburzeń krążenia matki i płodu
Fenoterol
Salbutamol
Rytodryna
Heksopremalina
Początkowo we wlewie dożylnym, potem doustnie. Szczególnie dobre wyniki w połączeniu z werapamilem, a następnie z dużymi dawkami kwasu acetylosalicylowego.
FENOTEROL
Pobudza receptory β2 w macicy i oskrzelach. W macicy powoduje spadek napięcia i zahamowanie skurczów.
Po podaniu i.v. działanie tokolityczne po kilku min., natomiast po podaniu p. o. po ok. 30 min i utrzymuje się ok. 3-4h.
ZASTOSOWANIE:
Poronienia zagrażające
Zagrażający poród przedwczesny
Niewydolność szyjki macicy
Przygotowanie do zabiegu
Zaburzenie dynamiki skurczów porodowych
Leczenie i zapobieganie napadom duszności
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE
Niepokój, drżenia, kołatania serca, zawroty głowy, nadmierne pocenie, spadek RR, dodatkowe skurcze komorowe, ból w klatce piersiowej, hiperglikemia
PRZECIWWSKAZANIA
Nie wyrównana cukrzyca
Choroby wątroby lub/i nerek
Przedwczesne odklejenie łożyska
Choroby układu krążenia
Hipokaliemia
SULBUTAMOL- podobnie do fenoterolu
RYTODRYNA
Pobudza β2-adrenergiczne receptory, zmniejsza napięcie mięśnia macicy, hamuje przedwczesną lub zbyt intensywną czynność skurczową mięśnia macicy
Podana pozajelitowo powoduje tachykardię, podwyższenie RR skurczowego i spadek rozkurczowego, podwyższenie stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, hipokaliemię.
ZASTOSOWANIE:
Zagrażający poród przedwczesny
Nadmierna czynność skurczowa i napięcie macicy
Hamowanie skurczów macicy po zabiegach operacyjnych
HEKSOPRENALINA
Stymuluje wybiórczo receptory β2, relaksuje mięsień macicy, co zmniejsza siłę i częstość skurczów, aż do całkowitego ich ustania. Hamuje spontaniczne skurcze porodowe i te po oxytocynie, normalizuje zbyt silne lub nieregularne skurcze macicy.
ZASTOSOWANIE:
Doraźne hamowanie czynności skurczowej, np. w stanach niedotlenienia płodu, hamuje skurcze w sposób ciągły (przedwczesny poród), hamuje intensywną czynność skurczową (poród przedwczesny)
OBJAWY NIEPOŻĄDANE
Bóle głowy, drżenie palców, zaburzenia rytmu serca, duszność.
PRZECIWWSKAZANIA:
Nadczynność tarczycy
Jaskra
Przedwczesne oddzielenie łożyska
Silne krwawienia maciczne
Choroby serca i wątroby
OŚRODKOWO-NEURODEPRESYJNE
LEKI W KRWOTOKACH MACICY
Krwotoki:
-poporodowe-atonia macicy
-łożysko przodujące
-przedłużająca się miesiączka
-mięśniaki macicy
Postępowanie:
Podanie leków kurczących mięsień macicy (metyloergometryna, ergometryna, rzadziej oxytocyna)
Podanie leków zwiększających krzepliwość (Wit. K, sole wapnia, tromboplastyna)
Przetaczanie krwi i płynów krwiotwórczych
RZUCAWKA PORODOWA
II połowa ciąży, podczas porodu lub bezpośrednio po porodzie.
Wyraz zatrucia ciężarnej produktami przemiany materii płodu z pierwotnym uszkodzeniem wątroby i nerek. Cechuje ją bezmocz, skąpomocz, nadciśnienie, obrzęki kończyn i twarzy, drgawki z utratą świadomości. Prowadzi czasem do śmierci rodzącej i płodu. Radykalnym rozwiązaniem jest przerwanie ciąży, ukończenie porodu.
Leczenie zachowawcze: leki moczopędne, obniżające RR, hamujące pobudliwość OUN
Leczenie stanu przedrzucawkowego:
MgSO4 dożylnie, jeżeli nie będzie efektu, wówczas Diazoksyn (moczopędny), Metyldopa (Aldomed), pochodne hydrazynoftalazyny (nadciśnienie).
Leczenie rzucawki:
MgSO4 z barbituranami krótko działającymi
Zapobieganie obrzękom mózgu (dexametazon i.v., furosemid, mannitol)
Ewentualnie cięcie cesarskie,
ŚRODKI ODKAŻAJĄCE
Woda utleniona 1-3% (pęknięcia krocza)
Preparaty jodu 2-10% (skóra, tkanki)
Oxycjanek rtęci 0.02-0,2% (odkażanie rąk)
Rivanol 0,02-0,1%
DOUSTNE PREPARATY ANTYKONCEPCYJNE
Działanie wielokierunkowe
Hamowanie owulacji
Zmiana w śluzie szyjkowym
Zmiana w błonie śluzowej macicy
Zmiana w czynności skurczowej macicy i jajowodów
-skuteczność ponad 90%
DZIAŁANIA NIEPOŻĄDANE:
Zakrzepy
Zastoiny
Uszkodzenie wątroby
Zaburzenia miesiączki
Zaburzenia emocjonalne
Bóle głowy
Podwyższone RR
Zaburzenia wzroku
RODZAJE:
Sekwencyjne- stałailość estrogenu, zmienna ilość gestagenów (Atenovim, Tri-novum)
Kombinowane (jednofazowe)- estrogeny i progesteron w stałych dawkach (Gravistat, Celest, Fenodem)
Jednoskładnikowe- zawiera gestagen (np. pigułka następnego dnia, Postino)