Państwo: Podmiot prawa międzynarodowego wypełniający przestrzeń geopolityczną
Suwerenna, terytorialna organizacja działająca w interesach gosp., polit., społ., obronnych i ideologicznych swoich mieszkańców
Atrybuty: stała ludność, suwerenna władza państwowa (ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza), terytorium oddzielone od innych granicą, zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe
Naród: Wspólnota społeczna oparta na : - biologicznym pochodzeniu - ciągłości dziejów - kulturze i języku
- życiu gospodarczym - wspólnej ideologii narodowej
Naród polityczny - identyfikuje się z państwem, choć jest zróżnicowany etnicznie, np. naród amerykański w USA
Terytorium państwa: Obszar jurysdykcji państwa, obejmujący: - powierzchnię i warstwy wnętrza Ziemi
- wody wewnętrzne - wody przybrzeżne z dnem morza - przestrzeń powietrzną (lądową i morską)
A również: -ambasady (obszar eksterytorialny), - statki i samoloty (ruchoma cześć terytorium)
Typy państw wg.kształtu:
*zwarte *skonsolidowane z odnogami *Wydłużone *Nieregularne np. archipelagi
Enklawa - terytorium otoczone ze wszystkich stron terytorium lądowym innego państw ( państwa-enklawy: San Marino jest enklawą na terytorium Włoch, Lesotho enklawą w RPA) ( - terytoria-enklawy - głównie niewielkie obszary przy granicy) ( - enklawy- wyspy otoczone wodami terytorialnymi innego państw)
Eksklawa - część terytorium państwa lub innej jednostki administracyjnej, położona w oddzieleniu od głównego jego obszaru, lecz na tym samym obszarze lądowym (przeważnie kontynencie), jeśli nie można dotrzeć tam przez wody międzynarodowe (obwód kaliningradzki, Alaska - nie są eksklawami)
Wielkość państw a)największe *Rosja *Kanada *USA *Chiny *Brazylia *Australia *Inde *Argentyna
b)najmniejsze *Watykan *Monako *Nauru *Tuvalu *San Marino *Lichtenstein
Zmiany terytorialne: *Przyłączenie nowych terenów (np. włączenie Austrii i Czech do III Rzeszy)
*Zjednoczenie różnych obszarów (Tanganika + Zanzibar = Tanzania w 1964 r.)
*Podział państwa (np. Korea, ZSRR)
*Referendum ludności (Czarnogóra 2006 r.)
*Sprzedaż, wymiana (np. Alaska)
*Zmiany powierzchni (np. Holandia, Palm Islands k/ Dubaju
Granice państwa: *Delimitacja - ustalenie przebiegu granic *Demarkacja - wytyczenie w terenie *Granica morska = granica zewnętrzna morza terytorialnego (nie ma demarkacji)
Rodzaje granic:
a)kryterium genetyczne : * Antecedentne - pierwotne w stosunku do zagospodarowania (np. USA-Kanada) *Subsekwentne (wytyczane po zasiedleniu terytorium) *Naturalne *Sztuczne
b)kryterium zmienności : *Stabilne (np. hiszpańsko-portugalska) *Niestabilne (spory graniczne)
Pogranicze: Strefa styku (kresy, rubieże) Współpraca obszarów w strefach styku - euroregiony. Na granicy polskiej 18 euroregionów, tworzonych od 1991 r. Euroregiony jako pomost w procesie integracji europejskiej. np. 1 Bałtyk 2 Niemen 3 Bug 4 Karpaty 5 Tatry 6 Beskidy 7 Śląsk Cieszyński
Funkcje stolic: a) wew.: * Centralne funkcje administracyjno-polityczne *Siedziby: Rządu, Głowy państwa, Parlamentu
b)zew.: Stosunki dyplomatyczne z innymi krajami (placówki dyplomatyczne, biura organizacji międzynarodowych)
W krajach federalnych: *Stolica ma funkcje zespalającą *Stolica stanowi wydzielony obszar federalny: Dystrykt Federalny Meksyku, Dystrykt Columbia w USA, Region Stołeczny Brukseli
Stolice rdzenne: * Historyczne:(Siedziba dawnych władców )
Stolice nowe:* Ustanowione (Najczęściej po uzyskaniu niepodległości: Rejkiawik - Islandia, Islamabad - Pakistan) *Ze względów gospodarczych (aktywizacja regionu)Brasilia - Brazylia
*W wyniku sporu ( Sydney i Melbourne => Canberra )