Prowadzone ostatnio badania naukowe wskazują, że czynniki biologiczne stanowią bardzo ważny problem medycyny pracy i zdrowia publicznego. Ocenia się, że na świecie, co najmniej kilkaset milionów ludzi jest narażonych w pracy na ich działanie, a w wielu środowiskach pracy są nawet głównym zagrożeniem dla pracowników.
Narażenie na czynniki biologiczne w środowisku zawodowym i pozazawodowym jest powszechne i często prowadzi do wystąpienia wielu niekorzystnych skutków zdrowotnych, poczynając od prostych podrażnień i dolegliwości, przez reakcje alergiczne, aż do wystąpienia infekcji, chorób zakaźnych i reakcji toksycznych. Najpowszechniejsze zagrożenie w środowisku pracy biologiczne czynniki szkodliwe stwarzają jako składniki bioaerozoli, które przenoszone drogą powietrzno-pyłową lub powietrzno-kropelkową wnikają do organizmu przez skórę, błony śluzowe czy ukłucie krwiopijnych stawonogów, a rzadziej dostają się do organizmu drogą pokarmową.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo narażonych na te czynniki (Dz.U. Nr 81, poz 716) dzieli czynniki biologiczne na cztery grupy ryzyka, w zależności od stopnia, w jakim mogą wywoływać choroby i od możliwości uniknięcia i leczenia tych chorób. Pracodawcy zostali zobowiązani do opracowania oceny ryzyka pod kątem czynników biologicznych oraz do wprowadzania wielu metod zmniejszania ryzyka narażenia na biologiczne czynniki szkodliwe w miejscu pracy - np. do hermetyzacji procesu produkcyjnego, bezpiecznego transportu materiału zakaźnego, zmniejszenia do minimum liczby pracowników zatrudnionych przy pracach niebezpiecznych, instalowania odpowiednich urządzeń do mycia i dezynfekcji czy wydzielania oddzielnych pomieszczeń do spożywania posiłków.
Kontakt z czynnikiem biologicznym w zakładzie pracy może być zamierzony, kiedy gatunek stosowanych czynników biologicznych jest znany lub kontakt niezamierzony, kiedy czynniki biologiczne nie są przedmiotem czynności, ale mogą wystąpić jednocześnie z czynnością.
W większości przypadków mamy do czynienia z niezamierzonym użyciem czynników biologicznych w miejscu pracy:
Służba zdrowia, laboratoria diagnostyczne, zwierzętarnie
Rolnictwo i leśnictwo ( w tym przemysł rolno-spożywczy, drzewny i weterynarze)
Zakłady gospodarki odpadami i oczyszczalnie ścieków
Przemysł włókienniczy, metalurgiczny, górnictwo
Zamierzone użycie czynnika biologicznego ma miejsce między innymi w przemyśle biotechnologicznym, farmaceutycznym, perfumeryjnym i kosmetycznym, w których wytwarza się lub stosuje biopreparaty. Według § 8 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników narażonych na te czynniki, (Dz. U. Nr 81, poz. 716), pracodawca ma obowiązek zgłaszania właściwemu inspektorowi sanitarnemu informacji o użyciu w celach naukowo - badawczych lub przemysłowych szkodliwego czynnika biologicznego należącego do grupy zagrożenia 2-4. W takim przypadku zaleca się stosowanie odpowiedniego formularza, zamieszczonego w załączeniu.
Więcej informacji na temat czynników biologicznych w środowisku pracy można znaleźć na stronie internetowej, która powstała w ramach projektu PHARE 2002 „Wdrożenie prawa pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy włączając kwestie czynników biologicznych w pracy“: www.twinning-biological-agents.de
Więcej informacji: lek. med. Ewa Płotkowiak-Kulik, Kierownik Oddziału Higieny Pracy WSSE w Gorzowie Wlkp. oraz Joanna Senyszyn z Oddziału Higieny Pracy WSSE w Gorzowie Wlkp., tel. (0-95) 722-60-57.
|