EWALUACJA STOSOWANIA KAR WZGLĘDEM NIELETNICH PRZESTĘPCÓW NA PRZEŁOMIE WIEKÓW
Przestępczość młodzieży istniała do zaraja dziejów. Na przełomie lat różnie podchodzono do karania nieletnich, zazwyczaj szukano alternatywnych środków zapobiegawczych. Dzisiejsze cywilizowane społeczeństwa stopniowo odchodzą od stosowania surowych kar względem nieletnich. Zarys jak podchodzono do stosowania kar względem nieletnich w poszczególnych okresach:
Średniowiecze było epoką gdzie wyobraźnia ludzi szukała sankcji o charakterze „leczniczym”. Co nie oznacza, że okrutne kary były całkowicie wyeliminowane. Nadrzędną ideą było wychowanie.
W XVIII w. zaczęły powstawać pierwsze zakłady poprawcze. W tym okresie dzieci poniżej 12 roku życia nie były wcale karane, a także złagodzono kary w przedziale od 12-18 lat, np. w tym czasie kodeks francuski przewiduje odrębne traktowanie nieletnich poniżej 16 roku życia.
Na przełomie wieków stopniowo odchodzono od bicia i surowego traktowania młodych, gdyż zrozumiano, że nie czynem lecz wychowaniem, można wpłynąć na młodego człowieka.
W XIX wieku idee pedagogiczne inspirowane były poglądami J.J. Rousseau i Pestloziego. W tym czasie zaczęto wykorzystywać obserwację, zanim podjęto wybór środka wychowawczego. Nakazano prowadzenie wywiadu środowiskowego. Rozwija się także system porywaczy i wychowawczy.
W XIX wieku wprowadza się akty, które nakazują oddzielne rozpatrywanie spraw nieletnich do 16 roku życia. Jednakże w tym okresie wzrasta przestępczość, co w konsekwencji prowadzi do tego, ze specjaliści zaczynają eksperymentować w doborze środków wychowawczych i zapobiegawczych. Na przód wybija się Norwegia, która tworzy specjalne urzędy do rozpatrywania spraw nieletnich. Urzędy te działają oprócz sądów. Miały one prawo umieścić w zakładzie poprawczym nieletniego oraz zastosowanie względem niego wszelkich środków opiekuńczo- wychowawczych.
W XX wieku głoszono hasła „wiek 20 stuleciem dziecka”. Był to wyraz nowego sposobu myślenia o młodzieży, jej losach i perspektywach rozwoju. Społeczeństwa na początku XX w. na całym świecie wprowadziły szereg nowych rozwiązań, które diametralnie zmieniły nastawienie do nieletnich przestępców oraz zreformowały procedury prawne m.in.:
w USA utworzono specjalne sądy dla nieletnich. W miejsce kar, zaczęto wprowadzać środki wychowawcze,
w Anglii utworzono akt prawny, który traktuje się jako podstawę systemu dozoru kuratorskiego,
w 1911 r. w Portugalii ustanowiono organ ochrony dziecka, który funkcjonował pod przewodnictwem sędziego oraz pomocy ze strony pedagoga i lekarza.
Reforma XX w. dotarła nawet do Egiptu i Australii.
Po 1918 r. ustawa wobec nieletnich dotrzymała kroku najbardziej postępowemu ustawudactwmu europejskiemu.
W Polsce kodeks karny z 1932 r. wyklucza stosowanie kar wobec nieletnich poniżej 17 roku życia.
Podczas obu wojen światowych nastąpił zastój w rozwoju prawnych regulacji w sprawie nieletnich. W okresie powojennym podniosła się także dolna granica odpowiedzialności karnej, która wynosiła 17- 18 lat.
Wprowadzono metodę indywidualnego przypadku, która polega na dostosowaniu kary do konkretnego układu właściwości psychicznych i sytuacji życiowej dziecka. Kolejne nowelizacje ulepszyły ową metodę. Od tego momentu kara schodzi na margines repertuaru środków, pojawia się raczej zasada zapobiegania.