Temat: Czucie skórne. Rodzaje receptorów.

Bodźce zewnętrze i wewnętrzne przyjmowane są przez receptory:

- wzrokowy (reakcja na fale świetlne)

- słuchowy (reakcja na drgania ośrodka materialnego)

- smakowy (reakcja na chemizm płynów)

- węchowy (reakcja na obecność w powietrzu substancji wonnych)

- termiczny

- dotykowy

- bólowy

- statyczny (równowagi)

- mięśniowo-stawowy

Receptory dzielmy na:

1. eksteroreceptory - przyjmujące bodźce pochodzące z otoczenia; zaliczamy tu:

1. telereceptory:

- narząd wzroku

- narząd słuchu

- narząd węchu (chemoreceptor)

2. receptory kontaktowe:

- narząd zmysłu smaku (chemoreceptor)

- narządy czucia skórnego (bólu, ciepła, zimna, dotyku)

2. interoreceptory - przyjmujące bodźce pochodzące z wnętrza organizmu; zaliczamy tu:

1. proprioreceptory - informują o ruchach i położeniu ciała i jego części w przestrzeni:

- narząd zmysłu równowagi

- receptory zmysłu stawowo-mięśniowego

2. wisceoreceptory - donoszące o stanie narządów wewnętrznych

CZUCIE SKÓRNE

W skórze znajdują się receptory wrażliwe na bodźce mechaniczne, termiczne i bólowe. Są one rozmieszczone nierównomiernie w różnych miejscach i warstwach skóry.

DOTYK

Receptory odbierające bodźce to:

- ciałko Pacciniego - czucie głębokie

- ciałka Meissnera - zlokalizowane w brodawkach skóry

Mikroskop świetlny

ciałko dotykowe

- komórki Merkela - zlokalizowane w dolnych warstwach naskórka

- każda cebulka włosa opleciona jest przez zakończenia nerwowe

Rys. 12 - Budowa skóry (na podstawie: Sawicki, 1997; Myśliwski, 1998; Aleksandrowicz, 1999). LC - komórki Langerhansa, MC - melanocyty, MK - komórki Merkela

Receptory te reagują na bodźce o określonym natężeniu. Na bodźce podprogowe nie reagują.

BÓL

Receptorami są znajdujące się w skórze wolne zakończenia nerwowe pozbawione osłonek.

Ból jest sygnałem alarmowym, ostrzega przed szkodliwym działaniem czynnika.

Receptory bólowe zlokalizowane są również w narządach wewnętrznych.

TEMPERATURA

Receptory termiczne znajdują się w skórze i błonach śluzowych.

Mamy receptory ciepła i zimna - tych jest więcej.

- ciałka Ruffiniego - znajdują się w głębi skóry - są to receptory reagujące na

oziębienie

- kolby Krauzego - znajdujące się w płytkich warstwach skóry - receptory

reagujące na ogrzewanie

Jako naturalną skóra odczuwa temperaturę ok. 32⁰C. Receptory reagują na podwyższoną lub obniżoną temperaturę w stosunku do temperatury neutralnej.

Różnice temperatur wywołują za pośrednictwem układu nerwowego odruchowe zmiany ustroju, w celu utrzymania stałej temperatury ciała.

Najczęstsze reakcje termoregulacyjne to:

- pocenie się

- rozszerzenie włośniczek skóry

- dreszcze

- jeżenie włosów

NARZĄDY CZUCIA GŁĘBOKIEGO

W każdym momencie mamy świadomość o położeniu naszego ciała, stanu napięcia mięśni, zgięcia stawów. Wrażeń dostarczają receptory położone w ścięgnach, mięśniach, torebkach stawowych. Na ich podstawie koordynowana jest praca mięśni i możliwa jest harmonijna praca ciała.

3

---