Wysepka Langerhansa wyizolowana z trzustki szczura.
Obraz z mikroskopu konfokalnego.
Jądra wybarwione na niebiesko DAPI.
Insulina (komórki beta) na zielono za pomocą skoniugowanych z barwnikiem przeciwciał antyinsulinowych.
Glukagon (komórki alfa) na czerwono za pomocą skoniugowanych z barwnikiem przeciwciał antyglukagonowych.
AMYLAZA- komentarz do slajdu nr19
jest to enzym katalizujący rozkład wielocukrów.
Narząd: trzustka
Materiał: osocze, mocz
Norma: < 100 j.m./l w surowicy , < 600j.m./l w moczu.
W surowicy krwi można wykryć m.in. amylazę trzustkową i ślinową. Enzym ten jest także produkowany przez jądra, jajniki, jelito cienkie i gruczoł mleczny. Wydalany jest z moczem, więc jego poziom można mierzyć w surowicy i w moczu.
Wzrost aktywności tego enzymu stwierdza się w przypadku zapalenia trzustki, zapalenia pęcherzyka żółciowego, w chorobach ślinianek, niewydolności nerek, chorobach wątroby, a także u alkoholików.
Podstawowym zastosowaniem klinicznym oznaczania aktywności całkowitej amylazy i jej izoenzymu trzustkowego jest rozpoznawanie ostrego zapalenia trzustki. Aktywność tego enzymu w przypadku tej choroby może przekraczać normę nawet 20 razy (3-20 razy).
Tomografia komputerowa jest metodą oceny narządów jamy brzusznej m.in. takich jak: wątroba, trzustka, śledziona, żołądek, jelita, drogi żółciowe i pęcherzyk żółciowy. We wszystkich wątpliwych przypadkach, kiedy inne badania nie potrafią wyjaśnić dolegliwości pacjenta lub gdy istnieje konieczność dokładniejszej oceny danej okolicy anatomicznej, bądź kiedy w innych badaniach zmiana patologiczna jest widoczna, nie można zróżnicować jej charakteru, wykonywana jest tomografia komputerowa.
Ostre zapalenie trzustki choroba objawiająca się silnym bólem w obszarze jamy brzusznej. Najczęściej występuje u osób otyłych, z kamicą pęcherzyka żółciowego, a także nadużywających alkoholu.
Komentarz do slajdu nr 19
Trzustka jest narządem odgrywającym podstawową rolę w procesach trawienia pokarmów, które zachodzą w układzie pokarmowym. Jest to możliwe, ponieważ w komórkach pęcherzykowych trzuski wytwarzany jest sok trzustkowy. Z komórek, gdzie jest on produkowany, przedostaje się do kanalików wewnątrzrzustkowych, a następnie do światła przewodu pokarmowego, a dokładnie do części jelita zwanej dwunastnicą. W skład soku trzustkowego wchodzi wiele enzymów biorących udział w trawieniu podstawowych składników pokarmowych takich jak tłuszcze (lipaza fosfolipazy, esterazy), białka (trypsyna, chymotrypsyna, elastaza, karboksypeptydazy, nukleazy) i węglowodany (amylaza trzustkowa). Aby nie doszło do procesów trawienia wewnątrz samej trzustki przez produkowany przez nią sok, enzymy rozkładające białka produkowane i magazynowane są w postaci nieaktywnej. Komórki pęcherzykowe syntetyzują także substancję unieczynniającą aktywną postać enzymu, gdyby taka pojawiła się w we wnętrzu komórki. W warunkach fizjologicznych nieaktywne enzymy trzustkowe są aktywowane w dwunastnicy.
Wielopoziomowa regulacja
Wytwarzanie soku trzustkowego zapoczątkowane zostaje jeszcze przed spożyciem pokarmu - stymulującą rolę pełnią bodźce wzrokowe i węchowe. Pobudzający wpływ mają również ruchy żucia i połykania, rozciągnięcie przez pokarm ścian żołądka, a także produkty wstępnego trawienia, do jakich dochodzi w żołądku. Pod wpływem tych czynników pobudzany jest system nerwowy, co przyczynia się do wytwarzania substancji, które już bezpośrednio działają na trzustkę, mobilizując ją do produkcji soku trzustkowego. Stymulująca rolę w tych procesach odgrywa również przechodzenie kwaśnej treści z żołądka do jelita. Wydzielanie przez trzustkę enzymów podlega wielopoziomowej regulacji i są to procesy bardzo złożone, w których uczestniczy wiele substancji produkowanych w układzie pokarmowym i nerwowym.
Gdy zawodzą mechanizmy obronne przed samostrawieniem
Wówczas dochodzi do uszkodzenia trzustki - rozwija się proces zapalny, czyli ostre zapalenie trzustki (OZT). Jest to choroba charakteryzująca się bólem w jamie brzusznej i co najmniej trzykrotnym wzrostem aktywności amylazy trzustkowej we krwi i moczu chorego. Częstotliwość występowania ostrego zapalenia trzustki szacuje się na 20-30 przypadków na 100 tysięcy osób. Badania wykazują tendencję wzrostową częstości zachorowań.
Substancje, których działanie wiąże się z zapaleniem trzustki
Alkohol
Amfetamina
Antybiotyki i chemioterapeutyki - erytromycyna, nitrofurantoina, penicylina, trimetoprim/sutfametoksazol
Glikokortykosteroidy
Jady - np. pająka, skorpiona.
Leki obniżające cholesterol - cholestyramina
Leki immunosupresyjne - cisplatyna, azatiopryna, arabinozyd, cytozyny, winkrystyna, metotreksat
Leki moczopędne - furosemid, tiazydy
Niesterydowe leki przeciwzapalne
Opiaty
Leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego - cymetydyna, ranitydyna.
Leki stosowane w leczeniu nadciśnienia i zaburzeń rytmu serca - enalapril, prokainamid
Groźne enzymy
Bez względu na to czy choroba została zapoczątkowana kamicą pęcherzyka żółciowego, urazem, nadużywaniem alkoholu czy infekcją, mechanizm powstawania zmian jest taki sam. Dochodzi do wewnątrzkomórkowej aktywacji enzymów trawiennych, czego efektem jest uszkodzenie komórek. Aktywne enzymy przedostają się do otaczających tkanek i naczyń krwionośnych. Skutkiem tego jest gromadzenie się w obszarze narządu komórek biorących udział w procesach zapalnych i płytek krwi. Zostaje uwolnionych wiele substancji uszkadzających trzustkę, poprzez obrzęk, niedokrwienie, martwicę. Ostatecznie doprowadza to do utraty ilości czynnej tkanki. W ciągu pierwszych godzin reakcja ma charakter miejscowy, może ona zatrzymać się na tym etapie i wówczas występuje postać obrzękowa. Jeśli jednak zawiodą mechanizmy ograniczające szerzenie się procesu (postać martwicza ostrego zapalenia trzustki), co ma miejsce w około 20% przypadków, dochodzi do uszkodzenia innych narządów. Burzliwie przebiegający proces może doprowadzić do powikłań wielonarządowych i obarczony jest śmiertelnością rzędu 5-25%.
Przykre dolegliwości
Chory odczuwa ból, zwykle ostry, o nagłym początku, określany niekiedy jako dźgnięcie nożem. Umiejscowiony jest on w górnej części brzucha, na środku lub po stronie lewej. Często jest to tzw. ból opasujący, mogący promieniować do pleców czy klatki piersiowej. Występuje utrata łaknienia, nudności i wymioty. Może pojawić się gorączka, przyspieszenie tętna i obniżenie ciśnienia tętniczego krwi. W części przypadków widoczne jest zażółcenie skóry. Lekarz podczas badania może dostrzec oznaki wzdęcia brzucha, osłabionej perystaltyki. Zdarza się, że dochodzi do znacznego upośledzenia czynności jelit ze zniesieniem ruchów perystaltycznych - tzw. niedrożności porażennej jelit. W niektórych zaawansowanych postaciach dochodzi do wodobrzusza, czyli gromadzenia się w jamie otrzewnej nadmiernej ilości płynu.
Objawy spoza trzustki
Duszność, przyspieszenie oddechu, sinica
Zmniejszenie lub brak wydalania moczu
Przyspieszone tętno, spadek ciśnienia tętniczego krwi
Zaburzenia świadomości
Zaburzenia krzepnięcia
Co możemy wykryć w badaniach?
Chory z powodu swoich dolegliwości zgłasza się do lekarza. Przeprowadzony wywiad i badanie kliniczne nie wystarczają do postawienia rozpoznania. Muszą być przeprowadzone badania laboratoryjne. Wykonuje się morfologię z rozmazem krwi, w której stwierdza się wówczas podwyższenie liczby komórek biorących udział w reakcjach zapalnych. Są to leukocyty, czyli białe krwinki, szczególnie formy pałeczkowate. We krwi wzrasta także poziom glukozy, natomiast obniża się stężenie wapnia. Może także dojść do innych zaburzeń jonowych. O uszkodzeniu trzustki świadczy podwyższenie aktywności enzymów trzustkowych we krwi. Należą do nich diastaza i znacznie rzadziej badana ze względu na złożona metodę pomiaru, lipaza trzustkowa, a także aminotransferazy i fosfataza alkaliczna. Cennych wskazówek mogą dostarczyć badania radiologiczne i ultrasonograficzne i tomografia komputerowa jamy brzusznej. Pozwalają one ocenić zaawansowanie choroby i powikłania. Wykonane zdjęcie rentgenowskie klatki piersiowej może uwidocznić obecność płynu w jednej lub obu jamach opłucnowych. Oszacowanie stopnia dysfunkcji narządu może być przeprowadzone, gdy wykona się oceny ilości wydalanych z kałem substancji, które w warunkach zdrowia są trawione przez enzymy trzustkowe.