Słowo „prawda” może mieć dwa znaczenia:

- w sensie funkcji poznawczych

- w sensie klasycznej logiki

Przeciwstawienie fikcja-prawda:

Goethe: „Dichtung und Wahrheit” (Dichtung znaczy i „poezja”, i „literatura”, i „zmyślenie”)

3 grupy definicji fikcji:

- postplatońskie (negatywnie wartościują - kłamstwo, fałsz)

- antyreferencyjne (nie wartościują, bo to odrębny świat - Ingarden: quasi-sądy)

- teoria możliwych światów

(Arystoteles: „Poeta naśladuje świat taki, jaki jest, albo taki, jaki chciałby, żeby był.”)

(Tomasz Pavel: „W czasie lektury powieści świat fikcyjny zajmuje miejsce realnego, a realny jest alternatywny” - jak pomiesza, to Don Kichot)

- Jak Ingarden ocenia ewentualne zdania twierdzące?

- Negatywnie, bo to piśmiennictwo użytkowe, pochodzą spoza autora

- W czym według Ziomka tkwi błąd Ingardena?

- Pyta o dzieło jako całość, a całości nie przysługuje ocena logiczna prawdy, tylko zdaniom.

Natomiast pojęcie fikcji przysługuje właśnie dopiero całości. Z tego wniosek, że pojęcia

fikcja i prawda są różnokategoryjne i nie można ich zestawiać.

- Jak definiował fikcję Markiewicz?

- Rzeczywistość przedstawiona wyznaczona przez zdania, które z domniemanej perspektywy autora nie są sądami prawdziwymi lub mocnymi hipotezami, a zarazem pozwalają rozpoznać swą nieasesoryczność.

- Jak Markiewicz badał tekst?

- Wypisał zdania opisujące bitwę pod Grunwaldem i analizował, które opisują fakty, które są wysoce prawdopodobne, mniej prawdopodobne niż ich negacja i fałszywe, oraz metafory i zdania o wyłączonej prawdziwości przez fikcyjne postacie. Jeśli większość zdań jest nieasesoryczna, to jest to fikcja.

-Co krytykuje Ziomek?

- Domniemana perspektywa autora: autor w życiu prywatnym? Co z tekstami wieloautorskimi i bezautorskim folklorem? Jak ocenić prawdziwość tekstów o przyszłości?

- Kim jest narrator?

- Rolą.

- Jakie rozumienie fikcji Ziomek odrzuca?

- Jako fałsz, sen, kłamstwo

- Jak Ziomek definiuje fikcję?

- „Właściwości tekstów, przez który stają się one zbiorem kreatywnie wyznaczanych stanów rzeczy i ich przebiegów […] ujętych w syntagmy języka etnicznego lub innych kulturowych kodów”.

- Jaką cechę nadaje tekstom ta właściwość?

- Fikcja prowadzi do kreatywności.

Dżojsler: zdania fikcjonalne to nie świat fikcjonalny

- Czym jest prawda w utworze wg Słowińskiego?

- Prawda to wynik relacji między wszystkimi zdaniami.

- Która część dzieła jest wg Ziomka najbardziej fikcjonalna?

- Całe!!!

- Jak dzieli postacie historyczne?

- Na mające prototypy i mniemające prototypów, ale oba tak samo fikcjonalne.

- Jaka jest funkcja enklaw prawdy?

- Rzeczy bezprototypowe wydają się realniejsze.

- Jakie jest kryterium oceny prawdy w dziele?

- Zależne od reguł gatunkowych.

- Co to jest anachronizm i anatopizm?

- Fałszywa koincydencja w czasie lub przestrzeni.

- Jak wg Ziomka trzeba rozpatrywać dzieło?

- W dwóch planach: globalny - gdzie całość jest fikcją - ani prawdą, ani fałszem.

seria planów zbliżonych - gdzie można oceniać prawdziwość zdań.

„Od prawdy dzieła trzeba odróżnić prawdę w dziele.”

- Z czym nie zgadza się Ziomek z Wellekiem i Warennem (Łolekiem i Łorenem).

- Biografia bohatera nie zamyka się w zdaniach opisujących go - istnieje tzw. presupozycja:

Zdanie „Ona ma 20 lat” zawiera presupozycję: „Ona jako dziecko chodziła do szkoły.”

- a jeśli nie chodziła, to autor musi to napisać i wyjaśnić dlaczego.

- O co więc można pytać?

- To zależy od konwencji gatunku: można pytać o obiad bohatera powieści realistycznej, ale nie bohatera wzniosłego dramatu klasycystycznego, bo tam jedzenie to temat niegodny.

(„Pars pro toto”: zakomunikowane „pars” reprezentuje niezakomunikowane „totum”.)

Kategoria prawdy w planie zbliżenia nie jest tożsama z wartościami poznawczymi dzieła.

---