Tworzenie klimatu wychowawczego szkoły
Klimat szkoły jest jednym z częściej używanych pojęć, określających ogólne wrażenie, jakie szkoła wywiera na odbiorcy bądź uczestniku procesu dydaktycznego.
Wg Pytki, klimat społeczny instytucjonalnego środowiska wychowawczego to zbiór subiektywnie postrzeganych przez wychowanków i wychowawców charakterystycznych cech, sytuacji, zdarzeń, będących względnie trwałymi skutkami jego funkcjonowania w ramach przyjętego systemu pedagogicznego i organizacyjnego, kształtujący motywacje i zachowania jednostek i grup społecznych tej instytucji.
Pojęcie klimatu społecznego uwzględnia dwa punkty widzenia. Pierwszy bierze pod uwagę działania i zachowania pojedynczego człowieka danej zbiorowości instytucjonalnej, drugi zaś - całej instytucji jako pewnego rodzaju „systemu” wpływającego na zachowania osób przez stwarzanie sprzyjającego lub niesprzyjającego klimatu wychowawczego.
W zależności od typu środowiska wychowawczego instytucji można wyodrębnić czynniki składające się na podstawowe wymiary jej klimatu społecznego.
Stosunki interpersonalne w obrębie instytucji - np. zaangażowanie emocjonalne, spontaniczność, pomoc wzajemna, przyjaźń;
Nastawienie kadry pedagogicznej na zaspokojenia potrzeb i aspiracji wychowanków - autonomia, samodzielność, swoboda myślenia i działania;
Porządek organizacyjny - jawność informacji, sposób komunikowania się, rodzaj kontroli i sankcji stosowanych w obrębie instytucji.
Pełne rozumienie klimatu społecznego jest niezbędnym wyznacznikiem racjonalnego organizowania i ewentualnego korygowania środowiska wychowawczego instytucji opiekuńczo - wychowawczych, w tym także szkoły. Klimat społeczny instytucji jest ważnym, ale nie jedynym, czynnikiem, od którego zależy efektywność procesu wychowania. Na klimat społeczny bezpośrednio wpływają zachowania wychowawców i wychowanków oraz struktura formalna instytucji. Natomiast pośredni wpływ ma metodyka oddziaływania wychowawczego.
Klimat społeczny instytucji oddziałuje zwrotnie na zachowania wychowawców i wychowanków, od czego z kolei jest uzależniona efektywność wychowawcza instytucji jako całości. Wskaźnikami tej skuteczności jest poziom zaspokojenia potrzeb psychicznych, internalizacja określonych wartości i postaw społecznych, ukształtowanie odpowiednich ról społecznych, przygotowanie wychowanków do samodzielnego, twórczego funkcjonowania w społeczeństwie.
Kształtowanie klimatu wychowawczego powinno być jednym z zasadniczych celów działalności organizacyjnej, socjotechnicznej i pedagogicznej. Jednak każda modyfikacja powinna być poprzedzona wnikliwą i wyczerpującą diagnozą stanu wyjściowego instytucji. Dlatego oprócz rozpoznania osobowości wychowanków, należy dokonywać też możliwie szerokiego i dogłębnego rozpoznania środowiska, w którym przebiega proces wychowania.