Rola układu krążenia:
1.doprowadzenie do każdej komórki tlenu i produktów odżywczych oraz odprowadzenie z komórki produktów przemiany materii.
2.utrzymanie stałości płynu w organizmie.
3.udział krążenia w utrzymaniu stałej temperatury ciała.
Układ krążenia składa się z serca oraz naczyń odprowadzających (tętnic) krew od serca i doprowadzających (żył) krew do serca.
Krew krąży w ustroju w zamkniętym układzie naczyń i jest wprawiana w ruch przez serce. Serce zbudowane jest z mięśnia sercowego, z błony wyściełającej i okrywającej. Mięsień sercowy to środkowa część serca, to mięsień poprzecznie prążkowany niezależny od naszej woli. Miesień sercowy pokrywa od wewnątrz błona zwana wsierdziem. Osierdzie zaś to błona pokrywająca serce od strony zewnętrznej. Wyróżniamy tu: osierdzie ścienną, a pod nią nasierdzie. Serce składa się z wierzchołka skierowanego ku dołowi i z podstawy zwróconej ku górze. Serce jest narządem wydrążonym, o 4 jamach (2 przedsionkach i 2 komorach). Przedsionki rozdziela przegroda między przedsionkowa, a komory między komorowa. Pomiędzy prawym przedsionkiem, a lewą komorą znajduje się lewe ujście żylne z zastawką dwudzielną, czyli nitralną. Przedsionki mają kształt sześcianu, prawa komora- ostrosłupa trójściennego, a lewa komora kształt stożka.
Krew do przedsionka prawego napływa jako krew żylna, z górnego i dolnego obwodu ciała w postaci żyły głównej i żyły głównej dolnej oraz z serca w postaci zatoki wieńcowej. Następnie krew ta poprzez ujście żylne wstępuje do komory prawej, dzieje się tak dzięki skurczom mięsni brodawkowych. Wypływ krwi z komory prawej następuje do pnia płucnego poprzez ujście tętnicze z 3 zastawkami półksiężycowatymi.
Do przedsionka lewego napływa krew utlenowana 4 żyłami płucnymi. Napływa ona do komory lewej poprzez ujście żylne lewe z zastawką nitralną. Wypływ z komory lewej prowadzi poprzez ujście tętnicze lewe, z 3 zastawkami półksiężycowatymi do aorty, czyli tętnicy głównej.
Naczynia krwionośne dzielimy na tętnice, żyły i naczynia włosowate. Czynność naczyń wpływa na ich budowę, w tętnicach płynie krew pod dużym ciśnieniem, dlatego ściany ich są grube i sprężyste. Grubość ścian żył jest niewielka, gdyż krew płynie w nich pod małym ciśnieniem. Naczynia włosowate mają ściany bardzo cienkie. Tętnica główna jest największym naczyniem tętniczym ustroju. Jej odgałęzienia zaopatrują w krew narządy całego ciała. Aorta bierze początek w lewej komorze serca. Tętnicę główną (aortę) dzielimy na 3 części: aortę wstępującą, łuk aorty, aortę zstępującą.
Krążenie płucne (obieg mały)- rozpoczyna się w komorze prawej, a kończy w przedsionku lewym. Zatem jego ogniwami są: komora prawa, ujście pnia płucnego, pień płucny, tętnica płucna i jej rozgałęzienia. Aż do naczyń włosowatych oplatających pęcherzyki płucne. Utlenowana krew do serca powraca 4 żyłami płucnymi, które uchodzą do przedsionka lewego. Żyły płucne choć mają nazwę żył i budowę żył wiodą krew utlenowaną, a tętnice odtlenowaną.
Krążenie duże (systemowe)- rozpoczyna się w lewej komorze, a kończy w przedsionku prawym. Z lewej komory wychodzi aorta, która rozprowadza krew utlenowaną do wszystkich narządów ustroju, zarówno do części górnej ciała tzw. obwodu górnego, jak i do części dolnej ciała tzw. obwodu dolnego. Ma ona kształt pastorału, w którym wyróżnia się aortę wstępującą, łuk aorty i aortę zstępującą, która dzieli się na piersiową i brzuszną.
Aorta wstępująca oddaje 2 tętnice wieńcowe (prawą i lewą). Od łuku aorty odchodzą 3 wielkie naczynia dla głowy, szyi i kg. Są nimi:
-pień ramienno- głowowy, który rozwidla się na tętnicę pod obojczykową prawą i tętnicę szyjną wspólną prawą.
-tętnica szyjna wspólna lewa
-tętnica pod obojczykowa lewa
Aorta piersiowa- oddaje gałęzie ścienne, czyli tętnice międzyżebrowe tylne (prawe i lewe) i tętnice trzewne (tętnice oskrzelowe tylne, gałęzie tchawicze, przełykowe, śródpiersiowe).
Aorta brzuszna- również oddaje gałęzie ścienne oraz gałęzie trzewne. Gałęzie ścienne to 4 tętnice lędźwiowe prawe i lewe (razem 8) oraz tętnice przeponowe dolne. Gałęzie trzewne dzielą się na parzyste dla narządów parzystych (tętnice nadnercze, jądrowe lub jajnikowe, nerkowe) i nieparzyste dla narządów nieparzystych (pień trzewny, tętnica kreskowa górna i dolna. Pień trzewny dzieli się na: tętnicę śledzionową, wątrobę wspólną, żołądkową lewą).
Aorta- zaopatruje w krew utlenowaną cały ustrój. Na wysokości 4 kręgu lędźwiowego aorta brzuszna rozdwaja się na: tętnicę biodrową wewnętrzną i zewnętrzną.
Wewnętrzna zaopatruje wszystkie narządy miednicy, zewnętrzna zaś wstępuje na część wolną kończyn i przechodzi w tętnicę udową. Dalej wyróżniamy tętnicę podkolanową, na podudziu zaś przechodzi ona w tętnicę piszczelową przednią, tylną oraz strzałkową. Im bardziej na obwód tym naczynia stają się mniejsze.
Włosowate tętnice przechodzą w za włosowate naczynia żylne. Z połączeń żył powstają 2 żyły główne (górna i dolna), które wiodą krew odtlenowaną do przedsionka prawego. Żyła główna dolna powstaje z połączenia żył biodrowych wspólnych, a żyła górna główna z obu żył ramienno- głowowych (prawej i lewej). Z kolei żyły ramienno- głowowe powstają z połączenia żyło pod obojczykowej z żyłą szyjną zewnętrzną, a miejsca tego połączenia nazywa się kątem żylnym. Do tych kątów wlewa się chłonka.
Krążenie wrotne- cechą charakterystyczną obiegu dolnego jest tzw. układ wrotny. To taki układ, który rozpoczyna się i kończy naczyniami włosowatymi. W krążeniu wrotnym krew z naczyń włosowatych 1 narządu zbierana jest w większe naczynia, a następnie przepływa przez naczynia włosowate innego narządu. Żyła wrotna przeprowadza metabolity białe i węglowodany z miejsca ich wchłaniania, czyli jelit do wątroby, która jest największym laboratorium ustroju. Wątroba wychwytuje te metabolity poddając je przemianom biochemicznym. Żyła wrotna powstaje z połączenia 3 żył: śledzionowej, kreskowej górnej i dolnej. Następnie uchodzi do wątroby, oddaje tu metabolity, a krew z wątroby odpływa żyłami wątrobowymi do żyły głównej dolnej.