Rozpoznawanie skał osadowych - Instrukcja nr 4

Wprowadzenie

Podstawowe badanie jest badaniem makroskopowym i ono stanowi przedmiot ćwiczenia.

Badane skał osadowych opiera się na zupełnie innych zasadach aniżeli badanie skał magmowych czy metamorficznych, gdyż skały osadowe powstały w procesach sedymentacji, poprzedzonych często procesami transportu i równie często zakończonych procesami diagenezy lub wietrzenia.

Największe znaczenie ma pozycja systematyczna uzależniona od składu i genezy skały (skały okruchowe, alitowe, ilaste, organogeniczne i chemiczne) oraz składnika, który przeważa w skale (występuje w ilości ponad 50%).

W skałach osadowych wyróżnia się minerały allogeniczne i autogeniczne.

Opis skały magmowej musi zawierać określenie:

- nazwy skały (jej miejsca w systematyce),

- składu mineralnego,

- budowy wewnętrznej skały.

Opis minerału musi być kompletny i wykonany analogicznie jak w ćwiczeniu 2.

Budowa wewnętrzna skały będzie stanowić różny opis zależnie od rodzaju skały:

A. Dla skał okruchowych (osadów klastycznych) należy określić czy skała jest luźna, czy zwięzła, a następnie:

- Cechy strukturalne:

frakcje, stopień selekcji, obtoczenie ziarn, charakter powierzchni,

- Cechy tekstukturalne:

upakowanie składników, ich orientacja, rozmieszczenie, warstwowanie,

B. Dla skał chemicznych i organogenicznych należy dokonać:

- Identyfikacji genetycznej skały wraz z opisem struktury tekstury, przykładowo dla:

- wapieni (podział na wapienie ziarniste i nieziarniste; określenie rodzaju wapienia organogenicznego np.: krynoidowe, trochitowe, muszlowcowe, litotamniowe, rafowe, pelagiczne, gąbkowe; chemiczne np. ooidowe; lądowe itd.),

- dolomitów (podział na syngenetyczne, diagenetyczne, epigenetyczne; dolomity wapniste i margliste itd.),

- syderytów (opis wykształcenia np. sferosyderyty),

- skał krzemionkowych (przede wszystkim zwyczajnie rozpoznać i nazwać skałę np. ziemia okrzemkowa i diatomit, spongolity, gezy, opoki, radiolaryty, jaspisy, rogowce, krzemienie),

- gipsów, anhydrytów i skał solnych (np.: anhydryt: struktura drobnokrystaliczna, barwa szara itd.),

Wykonanie ćwiczenia

Dokonujemy makroskopowego badania próbki (lub dodatkowo oględzin pod mikroskopem - w praktyce zależnie od potrzeb).

Badając próbkę skały korzystamy z załączonej tabeli zawierającej tradycyjną klasyfikację skał osadowych.

W tabeli nie umieszczono skał alitowych (lateryty, terra rosa) dołączono zaś skały piroklastyczne.

Istotną cechą systematyki jest uporządkowanie skał pod względem uziarnienia i organicznego (bądź nieorganicznego) pochodzenia.

PODZIAŁ SKAŁ OSADOWYCH - UPROSZCZONA KLASYFIKACJA Tabela 4.1

	Osady klastyczne				Osady chemiczne
	Grupa psefitów	Grup psamitów	Grupa pelitów
	(powyżej 2 mm)	(0,05 mm do 2 mm)	Utwory aleurytowe (0,05 do 0,002 mm)	Utwory ilaste (powyżej 0,002 mm)	Grupa organiczna	Grupa nieorganiczna
Elementy skałotwórcze	(Okruchy skał) Kwarc Substancje ilaste Węglany Wodorotlenki Fe Opal Chalcedon	Kw Ska Łyszcz Glau Detritus Substancje	arc lenie yki konit roślinny ilaste	Substancje ilaste Kwarc Węglany Wodorotlenki Fe	Węglany Substancje ilaste Wodorotlenki Fe Chalcedon Opal Kwarc Substancje roślinne i zwierzęce	Węglany Gips i anhydryt Minerały solne Substancje ilaste Wodorotlenki Fe Kwarc
Nazwa skały	Rumosz skalny Druzgot (brekcja) Żwir Pospółka Zlepieniec	Piasek Piaskowiec Arkoza Szarogłaz Wapień subklastyczny	Muł Mułowiec Les	Ił ił łupkowy łupek ilasty iłowiec kreda kaolin Mar bentonit	Wa Kreda Martwica jeziorna Dolo giel Lidyt Radiolaryt Geza Kwarcyt słodkowodny	pień wapienna mit, syderyt
		Glina			fosfo	ryty
	Skały piroklastyczne: Bomby wulkaniczne Lapille Tufy i tufity				Gytia Węgle Bitumy	Gips i anhydryt Sól kamienna Sole potasowo-magnezowe

Zadanie nr 3: Rozpoznawanie skał osadowych

wg Instrukcji 4

Opisz cztery skały osadowe. Możesz opisać skały, które znajdują się w laboratorium, a możesz opisać skały, które znalazłeś w terenie (w Kielcach jest ich wiele). Opis skał możesz wykonać wg własnej fantazji. Możesz także posłużyć się formularzem nr 4.1. Sprawozdanie - zatytułowane „Zadanie nr 3: Rozpoznawanie skał osadowych” opatrz datą i oddaj prowadzącemu zajęcia lub włóż osobiście do swojej teczki.

Teczki będą przechowywane u prowadzącego zajęcia. Dbaj o terminy. Oddawaj sprawozdania na kolejnych ćwiczeniach po zakończeniu zadania. Terminy i jakość pracy podlegają ocenie.

Formularz nr 4.1

	Cechy	Opis cechy
1	Nazwa skały
2	Rodzaj skały
4	Struktura
5	Tekstura
6	Ogólna barwa
7	Skład mineralny wraz z krótkim opisem minerałów i podziałem na auto i allogeniczne
8	Pochodzenie
9	Sposób występowania w przyrodzie
10	W przybliżeniu gęstość
11	Przydatność techniczna
12	Cechy szczególne
13	Główny skład chemiczny
14	Skamieliny
15	Inne cechy

Okruchowe dzieli się na klastyczne i detrytyczne

Nie wymienione w tabeli

W tym relacja między mikrytem, a sparytem

Przewodnik do ćwiczeń z Geologii Inżynierskiej i Hydrogeologii Instrukcja nr 4 str 1/4

Dr inż. Wiktor Przybyłowicz - Katedra Geotechniki - Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Poiltechnika Świętokrzyska w Kielcach. Telefax: 041/3424555

Przewodnik do ćwiczeń z Geologii Inżynierskiej i Hydrogeologii Instrukcja nr 4 str 4/4

Dr inż. Wiktor Przybyłowicz - Katedra Geotechniki - Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska Poiltechnika Świętokrzyska w Kielcach. Telefax: 041/3424555

---