Wypowiedzi formułowane w tym trybie mają charakter warunkowy. Oznacza to, że aby tej samej wypowiedzi nadać formę trybu orzekającego, należy spełnić dany warunek. Zobaczmy na przykładzie:
In Italia impareresti velocemente l'italiano. - We Włoszech nauczyłbyś się szybko włoskiego. (Gdybyś był we Włoszech, nauczyłbyś się włoskiego, ale że obecnie nie jesteś we Włoszech, zdanie: "We Włoszech nauczyłeś się włoskiego" jest nieprawdziwe.)
Jak tworzymy wypowiedzi w trybie Condizionale Presente?
Odpowiedź jest prosta: dodając odpowiednie końcówki do tematów czasowników (podobnie jak w czasie Futuro Semplice). Otóż, dla czasowników I koniugacji (zakończonych na "-are") oraz czasowników II koniugacji (zakończonych na "-ere") model odmiany jest następujący - na przykładzie czasowników "provare"(próbować, spróbować, przymierzyć) oraz "prendere" (brać, wziąć):
io proverei io prenderei
tu proveresti tu prenderesti
lui, lei proverebbe lui, lei prenderebbe
noi proveremmo noi prenderemmo
voi provereste voi prendereste
loro proverebbero loro prenderebbero
Tak więc dla czasowników I i II koniugacji odmiany wyglądają jak przedstawiono powyżej.
Jeśli chodzi o czasowniki III koniugacji, odmiana jest nieco inna - na przykładzie czasownika "finire" (kończyć)
io finirei
tu finiresti
lui, lei finirebbe
noi finiremmo
voi finireste
loro finirebbero.
Uwaga!
Czasowniki zakończone na "-care" i "-gare" przybierają w pisowni po "c" lub "g" dodatkowo literę "h" dla zachowania twardej wymowy, np. "pagare" (płacić):
io pagherei
tu pagheresti
lui, lei pagherebbe
noi pagheremmo
voi paghereste
loro pagherebbero.
Czasowniki zakończone na "-sciare", "-ciare" i "-giare" tracą w swojej pisowni "i" występujące w temacie bezokolicznika (na przykładzie czasownika "lasciare"(puścić, opuścić, porzucić, pozwolić):
io lascerei
tu lasceresti
lui, lei lascerebbe
noi lasceremmo
voi lascereste
loro lascerebbero.
Wyjątek od tej zasady stanowi czasownik "sciare" (jeździć na nartach), który odmienia się niezależnie od powyższego modelu.
Wśród czasowników typowych, które odmieniają się poprzez dodanie odpowiednich końcówek, są jeszcze czasowniki, które przy tworzeniu trybu Condizionale Presente wymagają zmiany tematu. Należą do nich:
essere (być) - sar -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
andare (iść, jechać) - andr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
avere (mieć) - avr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
bere (pić) - berr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
cadere (padać, upaść, runąć, skończyć) - cadr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
dovere (musieć) - dovr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
godere (cieszyć się, korzystać z czegoś) - godr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
potere (móc) - potr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
rimanere (zostać, pozostać) - rimarr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
sapere (wiedzieć, umieć) - sapr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
tenere (trzymać) - terr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
valere (mieć znaczenie, być wartym) - varr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
vedere (widzieć) - vedr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
venire (przyjść, przybyć, pochodzić) - verr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
vivere (żyć) - vivr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;
volere (chcieć) - vorr -ei, -esti, -ebbe, -emmo, -este, -ebbero;