Technik analityki medycznej

Kod klasyfikacji: 321101

Rozdział klasyfikacji: Ochrona zdrowia

Klasa klasyfikacji: Analityka medyczna

Zadania i czynności

Głównym celem pracy technika analityki medycznej jest prawidłowe wykonanie badań diagnostycznych zleconych przez lekarza. Technik pracuje pod nadzorem magistra analityki klinicznej, który ukierunkowuje i kontroluje jego działania.

W zawodzie technika analityki medycznej występuje specjalizacja stanowisk pracy. Głównym miejscem pracy technika są laboratoria diagnostyczne, w skład których najczęściej wchodzą pracownie hematologii, biochemii, analityki, bakteriologii oraz, jako odrębne, pracownia patomorfologii, serologii i pracownia sterydowa.

W większych zakładach diagnostyki laboratoryjnej technik analityki jest angażowany do jednej z wymienionych pracowni, gdzie dokładniej zapoznaje się ze specyfiką pracy na danym stanowisku.

Z analizą układu krwiotwórczego technik analityki spotyka się w pracowni hematologii. Wykonuje się tam morfologię krwi obwodowej, która zazwyczaj składa się z badań biochemicznych (hemoglobina), cytologicznych (liczba krwinek białych, czerwonych i płytkowych) oraz wyliczenia wskaźników. Ocenia się również rozmaz krwi obwodowej. Pełna ocena powinna zawierać opis morfologiczny krwinek czerwonych, płytkowych oraz skład krwinek białych, zwany również wzorem Schillinga. W pracowni ocenia się również oporność osmotyczną krwinek czerwonych, oznacza liczbę retikulocytów - młodych, bez jądrzastych krwinek czerwonych. Technik analityki zatrudniony w pracowni hematologii winien umieć wykonać wszystkie te czynności.

Musi on również potrafić posługiwać się drobnym sprzętem laboratoryjnym (pipety automatyczne), obsługiwać wirówki oraz pracować na analizatorach hematologicznych - skomputeryzowanej aparaturze służącej do wykonywania morfologii krwi i uzyskiwania wszystkich wymienionych wyżej jej parametrów. Winien umieć także pracować z mikroskopem - oglądać i oceniać rozmazy krwi prawidłowej. Do jego zadań należy również umiejętność prawidłowego wykonywania tych rozmazów i ich zabarwiania.

Technik analityki medycznej winien umieć ocenić prawidłowe pobranie materiału (tj. ściśle określoną ilość krwi pobranej na antykoagulant i pozbawionej skrzepu). W wypadku stwierdzenia nieprawidłowości powinien skontaktować się z oddziałem szpitalnym i poprosić o powtórne pobrania materiału.

W pracowni biochemii technik analityki medycznej wykonuje pojedyncze analizy oznaczając w materiale badanym takie parametry, jak cukier, mocznik, kreatynina, sód, potas, białko, enzymy, a także inne zlecone przez lekarza.

Obecnie oznaczanie parametrów biochemicznych odbywa się na analizatorach biochemicznych. Są to skomputeryzowane aparaty zaprogramowane na wykonanie poszczególnych analiz. Dzięki temu, uzyskiwany wynik można otrzymać w krótszym czasie, niż to było możliwe pracując dawnymi metodami. Jest on dokładniejszy, a więc bardziej miarodajny. Na technika obsługującego tę wysokiej klasy aparaturę spada obowiązek umiejętnego jej obsługiwania.

W pracowni bakteriologii technik analityki medycznej spotyka się z innym środowiskiem pracy. Jest to praca z palnikiem gazowym, bowiem w pobliżu jego płomienia dokonuje się posiewów badanego materiału. Materiałem tym może być mocz, krew, plwocina, ropa, kał, materiał z pochwy i szyjki macicy, a również wymazy z ran, owrzodzeń skóry i błon śluzowych. Za pomocą specjalnych platynowych drucików zwanych ezami (są one odpowiednio skalibrowane przy posiewach moczu, aby otrzymać wynik ilościowy i za każdym razem opalane w płomieniu, aby posiew był w pełni jałowy) technik przenosi materiał badany na specjalne podłoża hodowlane. W ten sposób uzyskuje się widoczny wzrost drobnoustrojów. Następnie, pod kierunkiem asystenta, dokonuje dalszych różnicujących posiewów, aby w rezultacie móc zidentyfikować chorobotwórcze bakterie i ocenić ich wrażliwość na leki. Technik bakteriolog przygotowuje i odpowiednio barwi preparaty, które są następnie pod mikroskopem oceniane przez asystenta.

W pracowni analityki technik ocenia głównie właściwości fizykochemiczne moczu (ciężar właściwy i barwę) oraz oznacza w nim białko, cukier urobilingen i ciała ketonowe. Przygotowuje materiał do oceny przez odwirowanie osadu moczu (praca z mikroskopem). W tej pracowni zapoznaje się również z diagnostyką płynu mózgowo - rdzeniowego.

Z izotopami promieniotwórczymi technik analityki medycznej spotyka się pracując w pracowni sterydowej (oznaczenie poziomu hormonów), gdzie stosuje się metody radioimmunologiczne. Są to pracownie izotopowe klasy II, w których praca wiąże się z narażeniem na promieniowanie v.

Środowisko pracy

materialne środowisko pracy

Głównym miejscem pracy technika analityki medycznej są laboratoria diagnostyczne które mieszczą się w szpitalach lub przychodniach rejonowych.

W pracowniach diagnostycznych ma on do czynienia z materiałem biologicznym, który należy traktować jako potencjalnie zakaźny. Dotyczy to zarówno krwi, jak i płynu mózgowo rdzeniowego. Należy zatem przestrzegać zasad higieny obowiązujących w pracy z takim materiałem (praca w fartuchach ochronnych, rękawiczkach, dezynfekcja stołów laboratoryjnych).

Powodem tych wszystkich środków ostrożności jest znaczne rozprzestrzenianie się zakażeń wirusowych przenoszonych przez krew lub inne płyny ustrojowe. Głównie chodzi o zakażenia wirusami hepato-tropowymi typu B i C, wywołującymi żółtaczki zakaźne (uznana choroba zawodowa). Obecnie trzeba też brać pod uwagę zarażenie wirusem HIV, który wywołuje AIDS. W laboratorium stosuje się różne odczynniki chemiczne nierzadko toksyczne (ksylen, metanol), które służą do barwienia preparatów hematologicznych i cytologicznych. Technik analityki medycznej ma również kontakt ze stężonymi kwasami i zasadami, winien więc znać sposoby obchodzenia się ze środkami zagrażającymi jego zdrowiu.

warunki społeczne

Praca technika analityki medycznej ma charakter pracy zespołowej (praca na zlecenie lekarza, współpraca z magistrem analityki medycznej i zespołem innych techników). Poszczególne zadania technik wykonuje samodzielnie, ale efekt końcowy jest jednak kontrolowany przez asystenta odpowiedzialnego za dane stanowisko. Zawodowe kontakty techników poza miejscem pracy zdarzają się sporadycznie, najczęściej na kursach podnoszących kwalifikacje zawodowe.

warunki organizacyjne

Technika analityki medycznej obowiązuje 42-godzinny tydzień pracy. W zależności od organizacji pracy przyjętej w danej jednostce służby zdrowia, może to być praca zmianowa, bądź stałe godziny pracy w dzień plus dyżury nocne (dodatkowo płatne, ale nie obowiązkowe). Technik analityki medycznej nie ma obowiązku dyżurowania. Właściwie nie ma konieczności, aby osoba pracująca na stanowisku technika analityki medycznej wykonywała swoje funkcje zawodowe poza stałym miejscem pracy. Nie dotyczą jej również wyjazdy służbowe.

Wymagania psychologiczne

Praca technika analityki medycznej jest pracą bardzo odpowiedzialną. Musi się on odznaczać dokładnością w wykonywanych czynnościach, gdyż od staranności wykonania (precyzyjne odmierzanie badanego materiału, odczynnika, czystość szkła laboratoryjnego) zależy wiarygodność uzyskanych wyników, które muszą być przecież miarodajne dla lekarza w diagnostyce chorego. W pracy z wysokiej klasy analizatorami biochemicznymi i hematologicznymi musi się on wykazać spostrzegawczością, aby móc jak najszybciej wychwycić ewentualne błędy pomiarów i zgłosić asystentowi odpowiedzialnemu za dane stanowisko pracy. Winien on umieć oceniać prawidłowość pobrania materiału, a w razie stwierdzenia np. hemolizy zgłosić analizę do powtórzenia (hemoliza krwi daje zafałszowane wyniki pomiaru glukozy i elektrolitów). Umiejętność logicznego myślenia i wyciągania analitycznych wniosków w trakcie wykonywania czynności roboczych jest w tym zawodzie niezbędna.

Technik analityki medycznej pracuje według ustalonych metod. Jest to więc praca dość monotonna, w której bardzo pomocną cechą jest cierpliwość. Umiejętność pracy w zespole i zdolność podporządkowania się asystentowi odpowiedzialnemu za daną pracownię są cechami koniecznymi na stanowisku technika analityki medycznej. Niekonfliktowy charakter wpływa w tym zawodzie nie tylko na atmosferę w pracy, ale również na jej jakość (wiarygodność wydawanych wyników). Umiejętność zorganizowania sobie pracy i wykazywana w tym zakresie inicjatywa są również wysoko cenione przez przełożonych.

Wymagania fizyczne i zdrowotne

Praca analityka klinicznego zalicza się do prac lekkich. Duże znaczenie w tym zawodzie ma sprawność narządu wzroku (praca z mikroskopem, analizatorami analitycznymi). Istotna jest również sprawność w zakresie narządu węchu (praca w środowisku palnika gazowego, kontakt z odczynnikami organicznymi). Względnie dobry stan śluzówki jest wskazany przy pracy w podwyższonej temperaturze i suchym powietrzu (pracownia mikrobiologii). Sprawność ruchowa i manualna jest niezbędna, aby precyzyjnie wykonywać poszczególne analizy.

O przydatności zawodowej osób niepełnosprawnych - w tym także w zawodzie technika analityki medycznej - decyduje Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej do Spraw Rehabilitacji i Zatrudnienia Niepełnosprawnych, który wydaje opinie o możliwości zawodowego wykorzystania w konkretnym zakładzie pracy.

Warunki podjęcia pracy w zawodzie

Pracę w zawodzie technika analityki medycznej może wykonywać osoba z wykształceniem pomaturalnym zawodowym, np. może to być ukończone medyczne studium zawodowe. Osoby z wykształceniem średnim chemicznym i farmaceutycznym mogą również znaleźć zatrudnienie w zakładach diagnostyki laboratoryjnej, nie powinny to jednak być pracownie hematologii, serologii, cytologii oraz pracownie enzymatyczne, gdzie wymagane jest szczególnie dobre przygotowanie teoretyczne i praktyczne.

Możliwości awansu w hierarchii zawodowej

W zawodzie technika analityki medycznej zatrudnionego w Państwowych Zakładach Opieki Medycznej nie ma możliwości awansu. Po ukończeniu kursów doskonalących w zawodzie można uzyskać stopień starszego technika.

Możliwości podjęcia pracy przez dorosłych

Nie ma ograniczeń wiekowych w podjęciu pracy w zawodzie technika analityki medycznej. Głównym kryterium przy angażowaniu do pracy jest profesjonalizm (wykształcenie średnie zawodowe), ukończone Medyczne Studium Zawodowe.

Polecana literatura

Maj S., Mariańska B., Hematologia, Podręcznik dla średnich szkół medycznych, PZWL 1988.

Angielski S., Biochemia kliniczna i analityczna, Podręcznik dla medycznego studium zawodowego, wydziału analityki medycznej, PZWL.

Tomaszewski J. J., Diagnostyka Laboratoryjna, PZWL 1993.

Źródło danych: Przewodnik Po Zawodach, wyd. II, MPiPS

1

---