Demografia i epidemiologia wykład II

Zdarzenia demograficzne

Demografia- jako dziedzina interdyscyplinarna korzysta z dorobku innych dziedzin nauki. W demografii populacją są zawsze ludzie, jednostkami są osoby lub pary, rodziny itp.

Jednostki demograficzne dzielą się na:

1. proste (brak dalszego podziału np. osoba)

2. złożone (składają się z kilku osób między którymi istnieje jakaś więź np. para małżeńska, konkubinat, rodzina)

Cechy prostych jednostek demograficznych mogą być:

- absolutne: te które posiada każdy człowiek niezależnie od istnienia innych osób (wiek, płeć)- niezmienne

- relatywne: te które wynikają z określonej sytuacji w jakiej jest osoba względem innych osób (stan cywilny, wykształcenie, światopogląd) zmienne w różnych stadiach życia

Przykłady:

- wiek- cecha ilościowa, niezmienna, ciągła- mierzona w jednostkach czasu

- stan cywilny- cecha jakościowa mająca 4 odmiany: osoby wolne, osoby będące w związku małżeńskim, osoby rozwiedzione, osoby owdowiałe

Stosunek do stanu małżeńskiego- cecha jakościowa niemierzalna ma 2 odmiany:

1. osoby w stanie małżeńskim

2. osoby w stanie pozamałżeńskim

Para małżeńska- jednostka złożona, cechy: staż, dzietność

Zespoły rodzinne- jednostka złożona z osób wspólnie zamieszkujących i tworzących wspólne gospodarstwo.

Przykładowe jednostki tworzą populację czyli zbiorowość.

Kohorta:

- jest to podzbiorowość ludzka wyodrębniona ze zbiorowości na podstawie zdarzenia wspólnego członkom zbiorowości wg jednej cechy.

Przykład: zbiorowość osób pracujących kohorta- podzbiorowość osób pracujących od 1.01.2009 roku.

Kohorty wyodrębnione na podstawie wspólnej daty urodzenia nazywamy generacją (przykład generacja osób aktualnie 30 letnich czyli urodzonych w tym samym roku i miesiącu przed 30 laty)

Zdarzenia demografii

Czyli takie których realizacja zależy od woli człowieka i okoliczności. Przy tych zdarzeniach możemy mówić niekiedy o ich powtarzalności (przykład: małżeństwa, rozwody, urodziny dziecka, migracje). Istnieje też grupa zdarzeń zwanych nieuniknionymi i niepowtarzalnymi (zgon).

Organizacja badań. Plan badań powinien zawierać:

1. precyzyjne określenie celu badania

2. określenie populacji

3. wykaz jednostek

4. określenie cech które będą badane

5. metody pomiaru cech

6. ustalenie organizacji sposobu zbierania danych i ich gromadzenia

Metody stosowane w demografii i epidemiologii

Metody stosowane w/w naukach

liczby absolutne liczny względne

- zasoby - strumienie - wskaźniki - współczynniki

Liczby absolutne:

- powstają w wyniku pomiaru statystycznego interesujących nas zjawisk w różnych momentach lub okresach czasu

- stanowią one tzw surowy materiał mało przydatny do analiz

- jeśli wielkość mierzona obrazuje stan w danym momencie czasu nosi nazwę zasobu

- jeśli wielkość mierzono obrazuje stan w danym okresie zawsze nosi nazwę strumienia

Liczby względne:

- powstają przez porównanie ze sobą wielkości i wyrażają rozmiary jednego zjawiska w porównaniu do drugiego.

Są to wzajemne relacje zasobów i strumieni. Wyróżniamy 3 rodzaje relacji:

1. zasób do zasobu

2. strumień do strumienia

3. strumień do zasobu

tak obliczone wielkości noszą nazwę współczynników gdzie wielkość dotyczy relacji np. 3.

Współczynnik:

- jest to liczba stosunkowa (ułamek) gdzie licznik i mianownik stanowią wielkość jednorodną. W przypadku współczynnika demograficznego ogólna postać to:

Wd= F/L * C np.: liczba zgonów/ liczba ludności * 1000

F- liczna faktów w momencie lub danym okresie

L- liczba osób w danej zbiorowości w momencie lub okresie

C- constans )100, 1000, 1000000)

Przykładowe współczynniki:

- feminizacja- zasób do zasoby, liczba kobiet do mężczyzn

- maskulinizacja- liczba mężczyzn do kobiet

- dynamiki demograficznej- strumień do strumienia, liczba urodzeń do liczby zgonów w tym samym okresie

- urodzeń, małżeństw, rozwodów- strumień do zasobu, liczba urodzeń do liczby ludności razy stała C

Definicje:

- maskulinizacja czyli udział procentowy mężczyzn w stosunku do kobiet

- feminizacja odwrotnie

- małżeństwo- zawarcie związku między 2 osobami płci przeciwnej, pociągające za sobą pewne prawa i obowiązki

- rozwód rozwiązanie związku małżeńskiego przez sąd w formie prawnej

- urodzenie żywe całkowite wydobycie noworodka z ustroju matki, który oddycha, wykazuje jakiekolwiek oznaki życia

- urodzenie martwe zgon przed całkowitym wydobyciem dziecka z ustroju matki niezależnie od czasu trwania ciąży

- rodność to natężenie urodzeń w danym czasie w określonej zbiorowości

- płodność jest to natężenie urodzeń w populacji kobiet będących w wieku rozrodczym ( w Polsce 15-49)

- zgon trwałe, nieodwracalne ustanie czynności narządów niezbędnych do życia potwierdzone przez osoby do tego powołane

Organizacja badań:

Większość badań w zakresie zjawisk społeczno- gospodarczych dokonuje się metodą badań częściowych, czyli na wybranej odpowiednią metodą próbie o określonej liczbie elementów. W tym celu wykorzystuje się metody wnioskowania statystycznego które pozwala odnieść zaobserwowane wyniki do całego zjawiska

Obliczenia:

- wskaźnik przyrostu naturalnego- różnica liczby urodzeń i zgonów w okresie (liczbę ludności razy C- 1000)

- wskaźnik dynamiki demograficznej- liczba urodzeń, liczba zgonów w okresie razy C- 1000

- O<WDd<n- to ludność badanej populacji maleje (urodzenia nie kompensują zgonów)

- Wdd= 1 to liczna ludności w populacji nie ulega zmianie

- Wdd>1 to mamy do czynienia ze zwiększoną reprodukcją ludności, urodzenia kompensują zgony i daje nadwyżkę.

---