E. Marynowicz-Hetka Pedagogika społeczna. Podręcznik akademicki t. 2
Rozdz. 9: Zygmunt Wiatrowski - Pedagogika społeczna w kontekście powiązań z innymi dziedzinami wiedzy naukowej
Pedagogika społeczna jest subdyscypliną pedagogiczną zajmującą się badaniem warunków środowiskowych, w jakich przebiegają procesy opiekuńczo-wychowawcze człowieka, od jego urodzenia do końca życia. W badaniach tych uwzględnia się zwłaszcza warunki społeczne, kulturowe, przyrodnicze i biopsychiczne oraz warunki związane z rozwojem współczesnej cywilizacji.
Podstawowe badania pedagogiki społecznej:
Profilaktyka obejmująca ograniczanie skutków wpływów środowiska sprzecznych z celami wychowania i pobudzanie do działań pożądanych
Kompensacja wychowawcza i opiekuńcza
Pedagogikę społeczną interesują też teoretyczne problemy wychowawcze środowiska, w tym sposoby przekształcania środowiska, a także metody pracy oświatowej, opiekuńczej i socjalnej.
Najbliższe pedagogice społecznej są:
Pedagogika opiekuńcza
Główni przedstawiciele w końcu XX i na początku XXI w.: H. Izdebska, I. Jundziłł,
M. Jakubowski, J. Maciaszkowa, Z. Dąbrowski, Z. Węgierski.
W latach 70. XX w. A. Kamiński, R. Wroczyński, I. Jundziłł, M. Jakubowski i J. Wołczyk uznali pedagogikę opiekuńczą za samodzielną dyscyplinę
Pedagogika opiekuńcza jest subdyscypliną, która bada, opisuje i wyjaśnia fakty, sytuacje i procesy oraz istniejące między nimi zależności związane z tworzeniem warunków do zaspokajania potrzeb ludzi
H. Radlińska: Pedagogika opiekuńcza rozumiana być może jako szczegółowa dziedzina pedagogiki społecznej lub jako specjalizacja, która istnieje w obrębie pracy społecznej i obejmuje pomoc dziecku i rodzinie
Pedagogika socjalna - w Polsce rzadko stosowana
Trzy działy pedagogiki społecznej:
to coś na kształt „ogólnej pedagogiki społecznej”
nauka o środowiskowym uwarunkowaniu rozwoju i wychowania ludzi
dotyczy zagadnień opieki społecznej, który określić można mianem pedagogiki socjalnej
Pięć kręgów pedagogiki socjalnej: historia działalności socjalnej, podstawowe pojęcia pedagogiki socjalnej, problemy socjalne, prakseologia socjalna i pedeutologia socjalna
Podstawowe pojęcia pedagogiki socjalnej:
Istotne cechy szeroko pojętej opieki (uniwersalizm opieki, uspołecznienie opieki, konkretność opieki itd.)
Rodzaje opieki (ochrona przed zagrożeniami, pomoc opiekuńcza itd.)
Główne formy opieki
System socjalny
Znaczenia polityki społecznej:
Pierwsze - to dyscyplina naukowa, powiązana z innymi dyscyplinami, jest zatem układem interdyscyplinarnym
Drugie - to działalność państwa i organizacji pozarządowych, której celem jest poprawa położenia materialnego i wyrównywanie szans życiowych najsłabszych ekonomicznie i socjalnie grup społeczeństwa
Polityka społeczna wg. A. Rajkiewicza:
Jest to zespół tych wszystkich zakresów działania, których bezpośrednim celem jest zaspokajanie ważnych potrzeb ludzi pracy i ich rodzin.
Pomoc społeczna jako instytucja jest to zorganizowany system świadczeń i instytucji społecznych, który pozwala w pełni rozwijać ich możliwości oraz sprzyja pomyślności, pozstając w harmonii z potrzebami ich rodzin oraz otoczeniem.
Zadania pomocy społecznej:
Tworzenie warunków organizacyjnych do jej funkcjonowania, w tym rozbudowa niezbędnej infrastruktury socjalnej
Diagnoza zjawisk rodzących zapotrzebowanie na świadczenia pomocy społecznej
Przyznawanie i wypłacanie świadczeń
Pobudzanie społecznej aktywności w zaspokajaniu niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin
Praca socjalna - działalność skierowana na pomoc osobom, rodzinom, grupom i środowiskom społecznym w zaspokajaniu ich potrzeb, lepszym dostosowaniu do zasad życia społecznego, poprawie pozycji społecznej, a zatem działalność zapobiegającą procesowi marginalizacji społecznej
Pedagogika pracy - jest dyscypliną pedagogiczną o dość krótkiej historii. Jej formalne początki datowane są na 1972r. Wyznacznikiem przedmiotu badań są relacje: człowiek - wychowanie - praca oraz człowiek - obywatel - pracownik.
Andragogika - jest to nauka o celach, treściach, formach, metodach oraz zasadach i technikach kształcenia, wychowania, uczenia się, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych. Jest dyscypliną o najdłuższej historii. Wcześniejsze nazwy:
XIX w. - oświata dorosłych
Od II poł. XX w. - pedagogika dorosłych zamiennie z andragogika