sposobów ich wykonania⁴⁴. Pojęcie polityki administracyjnej ukształtowane w literaturze europejskiej nie mieści się jednak wyłącznie w polu obserwacji zakreślonym wąskim pojęciem biurokracji i swoistej mutacji interesów pub­licznych powstających w tak określonej sferze styku z polityką. Pojęcie to jest wyrazem związków między polityką a administracją. Dążenie do ich rozgrani­czenia nie jest zatem zaprzeczeniem rzeczywistego i nieuniknionego powią­zania obu tych sfer. Ma natomiast na celu identyfikację tych powiązań oraz wynikających z nich konsekwencji - z nieuniknionym odniesieniem do po­rządku prawnego państwa.

2. Tworzenie i realizacja polityki administracyjnej

Omówienie zakresu i roli polityki administracyjnej w działaniu admi­nistracji w Polsce trzeba poprzedzić ustaleniem, jak na tle omówionych wyżej poglądów w nauce obecnie określa się pojęcie tej polityki i jej główne skład­niki.

A. Punkt wyjścia - jak dziś rozumieć politykę administracyjną

Wieloznaczne jest samo pojęcie polityki. Nie wnikając w dyskusje teore­tyczne wystarczy przypomnieć, że w praktyce społecznej i badawczej polityka może oznaczać wytyczenie kierunku działalności państwa przez organy okreś­lone w konstytucji, same programy określające kierunek takiej działalności, sztukę skutecznej działalności w sferze życia społecznego, a wreszcie działal­ność związaną z dążeniem do zdobycia władzy państwowej⁴⁵. Dla wyodrębnie-

⁴⁴ Zob. np.: podstawowe studium biurokracji francuskiej i jej uwarunkowań politycz­
nych: M. Crozier, Biurokracja. Anatomia zjawiska, Warszawa 1967, s. 355 i n.; zob. też
J. Q. Wilson, Buraucracy. What Government Agencies Do and Why They Do lt, Wyd. Basic
Books 1989, s. ix i n., oraz 48 i n. Omówienie współczsnych teorii biurokracji zob. studia
w: Administracja i polityka, op. cit., s. 32 i n

⁴⁵ M. Jełowicki, Teoria polityki administracyjnej (wstępny zarys koncepcji), Acta Uni-
versitatis Wratislaviensis, 1985, Prawo CXLIII, s. 93. W terminologii anglosaskiej występu­
je rozróżnienie nieznane w językach Europy kontynentalnej: policy i politics. Rozróżnienie
nie jest zupełnie rozłączne. Policy oznacza zarządzanie, administrowanie lub inny sposób
praktycznego działania dotyczący wyodrębnionych, konkretnych interesów; wybór układu
lub metody działania przez rząd, instytucję, grupę lub jednostkę, spos'ród różnych możli­
wości istniejących w danych warunkach, wytyczający bieżące i przyszłe decyzje. Politics
oznacza sztukę lub naukę rządzenia, naukę dotyczącą koniecznych ograniczeń wynikają­
cych z życia ludzi w społeczeństwie; poglądy na to, jak organizować, kierować i admini­
strować państwami (a także w szerszym przedziale: rozstrzygać o kluczowych obszarach

314

---