Współpraca z rodzicami

Rodzice a nauczyciele

Wielu badaczy podkreśla, że nauczyciele postrzegają rodziców o wiele mniej przychylnie niż rodzice nauczycieli

• Przyczyny nieufności i niechęci rodziców w stosunku do nauczycieli

Punktem wyjścia relacji rodzic - nauczyciel są będące wyrazem zwykłej troski o dziecko obawy:

- o to, jak ich dziecko będzie sobie radziło z wymaganiami instytucji edukacyjnej

• o to, jak szybko zaaklimatyzuje się w niej

• o to, czy polubi nauczycieli i kolegów

• o to, jak dziecko wypadnie na tle grupy, czy klasy i jaka będzie jego pozycja.

Niepokoje te wynikają też z tego, jak oni sami zaprezentują się na tle innych matek i ojców. (Dla wielu rodziców to, jak ich dziecko radzi sobie w szkole, czy w przedszkolu jest swoistym sprawdzianem ich kompetencji wychowawczych i starań - odczuwają więc niepokój, niepewność, a niekiedy nawet strach

U niektórych rodziców uczucia te mogą być potęgowane przez negatywne doświadczenia, gdy sami byli przedszkolakami, bądź doświadczenia z nauczycielami starszych dzieci.

Sprzeczność między priorytetami, wartościami wychowawczymi rodziców i nauczycieli spostrzegana przez rodziców (bywa, że w opinii rodziców nauczyciele są zbyt wymagający lub zbyt permisywni)

• „zazdrość” o to, jaką sympatię i podziw budzą u dzieci nauczyciele

• poczucie rodziców, że nauczyciele nie liczą z ich materialnymi możliwościami

• brak delikatności przy przekazywaniu wiadomości o dzieciach

• często rodzice czują się lekceważeni lub traktowani bez należnego szacunku

• rodzice czują się niezbyt mile widziani w instytucjach edukacyjnych. Odnoszą wrażenie, że nie ma tam dla nich miejsca. (Ukryty program instytucji oświatowych nie przewiduje udziału rodziców w życiu tych instytucji)

• rodzice nie są zadowoleni z zebrań, pogadanek i imprez

Czego oczekują rodzice (badania)

• bieżąca informacja o postępach dziecka oraz o ewentualnych problemach, gdy takie się pojawią

• oczekiwanie wskazówek nad czym i jak z dzieckiem pracować

• rodzice chcieliby liczyć na radę i pomoc nauczycieli w rozwiązywaniu problemów wychowawczych; oczekują od nich fachowej wiedzy

• oczekują od nauczycieli zrozumienia i wsparcia, a nie obarczania ich odpowiedzialnością za problemy dziecka

• chcieliby mieć poczucie wpływu na to, co dzieje się z ich dzieckiem w szkole, dlatego oczekują otwartości na sugestie i prośby

• oczekują poszanowania swoich uczuć, więc nie chcą by zastrzeżenia wobec nich samych oraz ich dzieci były zgłaszane w obecności innych rodziców.

Pomimo to badania CBOS-u wskazują, że w rankingu zawodów, których przedstawiciele uczciwie i rzetelnie wykonują swoją pracę nauczyciele uzyskali wyższe oceny niż lekarze, dziennikarze, bankowcy, sędziowie czy policjanci.

Nauczyciele a rodzice

• Postawy nauczycieli do rodziców nie są pozytywne

• Nauczyciele traktują konieczność kontaktowania się z rodzicami jako obowiązek i czynnik obniżający ich zadowolenie z pracy

• Krytycznie oceniają jakość współpracy z rodzicami, a winą za to obciążają rodziców

• rodzice wg nauczycieli wykazują wg nich małe zaangażowanie się w sprawy szkolne i niechętnie podejmują się różnych działań na rzecz szkoły

• gdy dziecko nie ma problemów, rodzice nie interesują się szkołą

• gdy nawarstwiają się problemy, rodzice mają o to pretensje do nauczycieli

• poczucie zagrożenia oceną ze strony rodziców (często ocena pracy nauczyciela zależy od rodziców

• nauczyciele obciążają rodziców odpowiedzialnością za stosunek ich dzieci do instytucji edukacyjnej

• nauczyciele czują się obarczani za coś, na co nie mają wpływu; mają żal do rodziców, że ci nie wspierają ich w wysiłkach

Pomimo tych wszystkich problemów nikt nie zastąpi nauczycieli w nawiązywaniu kontaktów z rodzicami. To oni są gospodarzami szkoły, oni powinni inicjować współdziałanie, od nich zależy aura współpracy, wybór form. To nauczyciele powinni dbać o jakość wzajemnych relacji.

Techniki i umiejętności przydatne nauczycielom w pracy z rodzicami

Akceptacja

Oznacza traktowanie rodzica jako równorzędnego partnera interakcji bez względu na różnice poglądów i wartości, powstrzymanie się od osądów, otwartość i poszanowanie.

Nie oznacza to automatycznego przejmowania cudzych wartości, zgadzania się z poglądami i sposobem myślenia rozmówcy oraz pochwały dla wszystkiego, co on mówi i czyni

Warunkiem przyjęcia takiej postawy jest świadomość własnego systemu wartości.

Akceptacja pomaga uniknąć obronnego i negatywnego nastawienia w relacjach z ludźmi.

Uważne słuchanie

• słuchanie bierne

• słuchanie aktywne

• bierne niesłuchanie

• aktywne niesłuchanie

Parafrazowanie

Trzy cele:

• przekonanie rozmówcy, że staramy się dokładnie zrozumieć, co chciał nam powiedzieć

• precyzowanie treści wypowiedzi

• sprawdzenie trafności rozumienia

Zadawanie pytań

• trzeba zdawać sobie sprawę z tego, że zadajemy pytania

• trzeba się zastanowić jakie pytania chcemy zadać i czy naprawdę wszystkie są niezbędne

• należy pomyśleć w jaki sposób można formułować pytania i jakich sformułowań sami używamy najczęściej

• należy zastanowić się nad innymi możliwościami niż zadawanie pytań

• należy zdać sobie sprawę z tego, że nasz rozmówca też może mieć pytania

Pytania mogą być pośrednie lub bezpośrednie, zamknięte lub otwarte. Bywa też, że zadaje się dwa pytania naraz. Pytanie „dlaczego” rodzi ryzyko poczucia zagrożenia u osoby pytanej

Typy odpowiedzi

• odpowiedź oceniająca - autorytatywna; może wywoływać negatywną reakcję, ale może też stanowić opinię lub poradę

• interpretująca - może być nietrafna; rodzic może być nieprzygotowany; łatwo go upokorzyć, obrazić; mówienie o czyichś uczuciach, potrzebach relacjach rodzi poczucie zagrożenia; trzeba uważać, aby nie wykorzystywać przeciw rozmówcy tego, co się przed chwilą usłyszało; interpretacja przekazana rodzicom w sposób nie zagrażający ułatwia zrozumienie, pozwala spojrzeć na problem całościowo, dostrzec aspekty, które przedtem uciekały

• wspierająca - jej intencją jest uspokojenie rozmówcy; wsparcia trzeba udzielać, ale czasem pocieszanie, uspokajanie, podtrzymywanie na duchu może być źle odebrane

Wypowiedzi typu: „ty” i „ja” w sytuacji konfrontacji

Komunikaty typu „ty” są nieskuteczne (poniżające, strofujące)

Źródło:

Małgorzata Babiuch: „Jak współpracować z rodzicami trudnych uczniów”, WSiP, Warszawa, 2002

---