Materiał obowiązujący na egzaminie z fizjologii

ZAKRES MATERIAŁU Z ĆWICZEŃ

Ćw. I WYDOLNOŚĆ AEROBOWA 1-8 (patrz ksero str. 1-4)!!!

Ćw. II WYDOLNOŚĆ ANAEROBOWA (BEZTLENOWA)

1. Co to jest wydolność anaerobowa?

WYDOLNOŚĆ ANAEROBOWA - jest to zdolność do wykonywania krótkich wysiłków o maksymalnej intensywności. Energia pozyskiwana jest z przemian beztlenowych.

2. Jakie procesy energetyczne (resynteza ATP) dominują w wysiłkach
   o supramaksymalmej intensywności?

W wysiłkach o submax intensywności, gdy szczytowa wartość rozwijanej mocy występuje z reguły po kilku sekundach próby ( 3-6 s ) a wysiłek trwa max do 10 s, dominują procesy resyntezy ATP z zapasów mięśniowego fosfagenu. Natomiast, jeśli czas wykonywania wysiłku jest dłuższy ( powyżej 10-60 s ), wówczas energia pozyskiwana jest z glikolizy mleczanowej.

3. Od czego zależy wydolność anaerobowa?

Wydolność beztlenowa zależy od:

• Rodzaj włókien mięśniowych ( im więcej mamy włókien szybkokurczliwych, tym wydolność jest większa )

• Siła poszczególnych włókien

• Sprawność mechanizmów aktywacji jednostek motorycznych

• Zawartość ATP, fosfokreatyny i glikogenu w komórkach mięśniowych

• Sprawność mobilizacji i wykorzystanie źródeł energetycznych ( sprawność mechanizmów procesu glikolizy )

• Aktywność glikolitycznych układów enzymatycznych

• Układy buforowe krwi i tkanek ( bufory neutralizują np. kwas mlekowy
  i składowe tego buforu wchodzą w reakcję z kwasem mleczanowym; zatem ułatwiają pozbywanie się kwasu mlekowego ).

4. Jakie wyróżnia się rodzaje wydolności beztlenowej i co jest główną podstawą tego różnicowania?

Wyróżnia się wydolność beztlenową:

- fosfagenową do 10 s ( np. skok w dal, wzwyż, sprinty ) (wykorzystywana jest ATP
i fosfokreatyna )

- glikolityczną do 45 s max do 60 s ( np. biegi 200m, 400m ) ( z wytworzeniem kwasu mlekowego )

Podstawą tego różnicowania jest czas trwania wysiłku. W zależności od czasu trwania wysiłku resynteza ATP następuje z różnych źródeł energetycznych.

5. Jakie testy stosuje się w celu określenia poziomu wydolności beztlenowej?

Testy służące określeniu poziomu wydolności beztlenowej to:

1. Test Wingate

2. „Siła - szybkość”

6. Jaki rodzaj wydolności beztlenowej określa się w teście „Wingate”
   i „Siła - szybkość”?

W teście Wingate ocenia się wydolność fosfagenową i glikolityczną, a w teście
„Siła - szybkość” ocenia się wydolność fosfagenową.

7. W jaki sposób przeprowadza się testy stosowane do oceny wydolności beztlenowej ( z uwzględnieniem zasad ich konstrukcji ) ?

Ponieważ, w tych testach dla badanego wysiłek od momentu startu jest max, zawsze przed właściwą próbą badany wykonuje rozgrzewkę ( trwającą 5 minut ) przy stałej częstotliwości pedałowania 60 obrotów / min; przy takim obciążeniu, żeby tętno oscalowało 130 - 150 uderzeń / min. Po rozgrzewce następuje kilka minut czynny wypoczynek, po którym zaczynamy właściwą próbę.

1. TEST WINGATE

Próba ta wykonywana jest na ergometrze rowerowym. Obciążenie dobieramy
do masy ciała wynoszące 70 -75g / kg. Na sygnał badany zaczyna próbę, która trwa 30 sek. Zadaniem badanego jest w jak najkrótszym czasie uzyskanie największej liczby obrotów pedałami ( rozwinięcie największej szybkości ) i utrzymanie jej jak najdłużej tj. do końca próby.

2. „SIŁA - SZYBKOŚĆ”

Polega na wykonaniu 5 - 7 wysiłków max, każdy w czasie niedłuższym niż
10 sekund. W każdym wysiłku zmieniamy obciążenie, czyli stosujemy inną wartość siły hamującej oddziaływanie na koło zamachowe. Pierwszy wysiłek zaczynamy
z obciążeniem wynoszącym ok. 7 % masy ciała i w każdym wysiłku zwiększamy
o 1 %.

Istotą testu jest uzyskanie prędkości obrotów w zakresie 100 - 200 / min, przy czym test ten kończymy wówczas, jeżeli szybkość obrotów zaczyna nam spadać do wartości ok. 100 obrotów / min.

8. Na podstawie jakich parametrów, uzyskanych w testach, określa się poziom wydolności beztlenowej?

Wydolność beztlenową w teście Wingate możemy ocenić na podstawie poszczególnych parametrów:

1. Moc max anaerobowa P max [ W; W / kg ]

2. Czas uzyskania mocy max anaerobowej P max [ s ]

3. Łączna praca beztlenowa [ k ] ; [ k / kg ]

4. Spadek mocy [ W / sek ]

W teście „Siła - szybkość” ocenę wydolności beztlenowej wykonujemy na podstawie mocy maksymalnej, którą wyliczamy z równania regresji. W tym celu wykorzystujemy uzyskane z testu wartości siły (F) i prędkości obrotów (V).
W celu wyliczenia P max musimy wyliczyć graniczne wartości siły Fo i prędkość Vo.

Pyt. 9-11 patrz ksero str. 5 !!!

ZAKRES MATERIAŁU WYKŁADOWEGO

I. REAKCJE UKŁADU KRĄŻENIA I ODDYCHANIA NA WYSIŁKI O RÓŻNYM CHARAKTERZE:

A) wysiłek dynamiczny

B) wysiłek statyczny

1. Jakie rodzaje skurczów mięśniowych przeważają w pracy statycznej
   i dynamicznej?

W pracy statycznej przeważają skurcze izometryczne ( to taki skurcz,
w którym mięsień rozwija pewną siłę, zmienia się tonus, a jego długość się nie zmienia; jego energia jest całkowicie zamieniana w ciepło ).

W pracy dynamicznej przeważają skurcze izotoniczne ( to taki skurcz,
w którym tonus się nie zmienia, długość ulega zmianie, mięsień wykonuje pracę zewnętrzną np. biegi, jazda, chód ).

2. Jakie włókna biorą udział w wysiłkach statycznych i dynamicznych w różnej intensywności?

• Wysiłek dynamiczny:

• wysiłki krótkotrwałe ( o maksymalnej intensywności ) zaangażowane są tu włókna szybkokurczliwe (białe ozn. FT ), które zdolne są do rozwijania bardzo dużej mocy, ale szybko się męczą.

• Wysiłki długotrwałe: wysiłki o stałej intensywności i wysiłki o wzrastającej intensywności ……………………………………..

• Wysiłki statyczne …………………………

3. Czy zmiany zachodzące w układzie mięśniowym, krążenia i oddechowym są takie same podczas wysiłku statycznego i dynamicznego?

Zmiany zachodzące w układzie mięśniowym, krążenia i oddechowym są inne podczas wysiłku statycznego i dynamicznego.

Układ mięśniowy: w wysiłkach dynamicznych bierze udział pompa mięśniowa,
a w wysiłkach brak działania pompy mięśniowej.

Układ krążenia: w wysiłkach statycznych wzrost ciśnienia skurczowego
i rozkurczowego powyżej niż w wysiłku dynamicznym
(ciśnienie rozkurczowe w wysiłku dynamicznym nie zmienia się)
wzrost tętna w wysiłkach statycznych niekiedy powyżej od
wysiłków dynamicznych.

Układ oddechowy:

4. Jak można określić intensywność wysiłków dynamicznych w warunkach laboratoryjnych i podczas treningu?

5. Jaka jest zależność intensywności wysiłku fizycznego od zużycia tlenu, częstości skurczu serca i innych parametrów układu krążenia i oddychania?

Stan stabilizacji układu krążenia i oddechowego występuje tylko w wysiłkach o stałej intensywności (stabilizacja tętna i oddechu).

Początek wysiłku o stałej intensywności jest wzrastający na zapotrzebowanie tlenu,
po 3 minutach następuje stabilizacja.

W wysiłku o wzrastającej intensywności początek jest taki sam, wzrost intensywności powoduje podwyższenie parametrów krążenia i oddychania i występuje tu stabilizacja. Zależność jest wprostpropocjonalna (im większa intensywność, tym większe zapotrzebowanie mięśni na tlen).

6. Wyjaśnić zależność pomiędzy intensywnością wysiłku fizycznego a tempem powrotu tętna (HR) do wartości spoczynkowych po zakończeniu wysiłku?

7. Z czego czerpana jest energia w wysiłkach o różnym czasie trwania
   i intensywności (w wysiłkach statycznych i dynamicznych)?

Wysiłki dynamiczne krótkotrwałe (o max intensywności) są to wysiłki, które wykonywane są w warunkach beztlenowych, a energia pozyskiwana jest z rozpadu ATP
i resyntezy ATP bez udziału tlenu (fosfokreatyna, glikoliza mleczanowa).

Wysiłki długotrwałe (o stałej i wzrastającej intensywności) są to wysiłki tlenowe.

Na początku każdego wysiłku energia pozyskiwana jest z rozpadu ATP, fosfokreatyny
i glikogenu mięśniowego. W wysiłkach o bardzo wysokiej intensywności głównym źródłem energii jest glikogen mięśniowy. Natomiast w wysiłkach o mniejszej intensywności i dłuższym czasie trwania większy jest udział wolnych kwasów tłuszczowych i glukozy pochodzącej z krwi.

8. Co to jest równowaga funkcjonalna ( steady-state )?

Równowaga funkcjonalna (=czynnościowa - steady-state) - jest to równowaga między zapotrzebowaniem na tlen a pochłanianiem tlenu przez organizm.

9. Kiedy następuje adaptacja organizmu do wysiłków dynamicznych w różnym czasie trwania i intensywności?

10. Jaka jest rola pompy mięśniowej w wysiłkach dynamicznych?

Pompa mięśniowa - jest to naprzemianstronny skurcz i rozkurcz mięśnia.
W wysiłkach dynamicznych ułatwia ona przepływ krwi do serca.

11. Jakie znaczenie ma sprawność współdziałania układu krążenia i oddychania
    w wysiłkach długotrwałych?

II. ŹRÓDŁA ENERGII DO PRACY MIĘŚNIOWEJ

III. a) PRÓG PRZEMIAN BEZTLENOWYCH JAKO METODA OCENY WYDOLNOŚCI ORGANIZMU

1.-8. ( patrz ksero str. 1-5!!! )

9. Co to jest próg przemian anaerobowych ( PPA ) ?

Jest to taka intensywność wysiłku po przekroczeniu, której zaczynają dominować procesy beztlenowe. Próg ten nazywamy przejściem tlenowo-beztlenowym.

10. Czy PPA jest wskaźnikiem wydolności tlenowej czy beztlenowej - uzasadnij ?

Próg przemian beztlenowych jest wskaźnikiem wydolności tlenowej, ponieważ wykorzystywany jest w dyscyplinach wytrzymałościowych ( np. biegi długie, kolarstwo ).

11. Jak wykorzystuje się PPA w treningu wytrzymałości ?

Najbardziej skutecznym obciążeniem w treningu wytrzymałościowym jest obciążenie progowe tzn. wykonywanie wysiłków z obciążeniem progowym lub nieco niższym najlepiej stymuluje przebieg procesów tlenowych. Pod wpływem treningu wytrzymałościowego PPA podwyższa się tzn., że organizm jest wstanie wykonywać pracę z większą intensywnością przy niewielkim zakwaszeniu organizmu.

12. Co to jest próg mleczanowy i wentylacyjny? Jakie są różnice w sposobie ich

wyznaczania?

Do wyznaczania PPA są różne metody, z tego powodu stosuje się różne nazwy tego zjawiska.

O progu mleczanowym mówimy wtedy, gdy analizujemy przebieg zmian stężenia kwasu mlekowego we krwi w odniesieniu do intensywności wysiłku.

Podczas wyznaczania progu wentylacyjnego mierzymy parametry gazometryczne tzn. wentylacje płuc i ilość wydychanego dwutlenku węgla, itd.

Próg wentylacyjny wyznacza się metodą nieinwazyjną, natomiast próg mleczanowy metodą inwazyjną.

13. Na podstawie, jakich parametrów określa się moment wystąpienia PPA?

??? PPA określa się na podstawie takich parametrów jak:

- stężenie kwasu mlekowego

- stężenie jonów H+

- poziom wentylacji minutowej płuc

- współczynnik oddechowy

b) FIZJOLOGIA WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH ORAZ SPORTU DZIECI
I MŁODZIEŻY

1. Charakterystyka organizmu człowieka w okresie rozwojowym ( od 6 roku życia do ukończenia okresu dojrzewania )

- układ mięśniowy i kostny

- układy negatywne ( krążenia i oddychania )

- układ nerwowy i hormonalny

2. Reakcja dzieci w różnym wieku na wysiłek fizyczny

- długotrwały (oparty o tlenową resyntezę ATP )

- krótkotrwały ( oparty o beztlenową resyntezę ATP )

- siłowy

3. Wydolność fizyczna dzieci. Skuteczność treningu sportowego w różnych okresach rozwoju.

PYTANIA KONTROLNE

1. Czy tempo rozwoju poszczególnych układów funkcjonalnych u dziecka jest takie samo w całym okresie rozwojowym?

Najszybsze tempo rozwoju cech morfofunkcjonalnych jest w okresie niemowlęcym. Późniejszy przyrost jest znacznie mniejszy a w okresie szkolnym względnie stały. Ponowne przyspieszenie rozwoju związane jest z największym przyrostem wysokości ciała oraz masy ciała występuje w okresie dojrzewania ( dziewczęta 12-14 lat, chłopcy 2 lata później ). Zmiany występujące po okresie dojrzewania ( u dziewczyn po 16 r. ż. a u chłopców po 18 rokiem życia ) są już niewielkie.

2. Jakie zmiany w składzie ciała zachodzą u chłopców, a jakie u dziewcząt?

Beztłuszczowa masa ciała zwiększa się podobnie u dziewcząt i chłopców aż do okresu dojrzewania. Z wiekiem masa mięśniowa u chłopców będzie rosła, co związane jest ze wzrostem testosteronu. U dziewczyn odkłada się więcej tkanki tłuszczowej, zwłaszcza w okolicy ud.

3. Jak przebiega rozwój układu mięśniowego (hipertrofia włókien, liczba miofilamentów i miofibryli, siła mięśniowa) w całym okresie rozwojowym?

Liczba włókien mięśniowych ustal się u człowieka po urodzeniu. W okresie dzieciństwa i dorastania zwiększa się natomiast masa mięśniowa, odzwierciedlając proces ich hipertrofii (przyrostu wymiarów włókien), która jest skutkiem zwiększania się liczby miofibrylii. Wzrost mięśni na długości polega na przybywaniu ilości sarkomerów (dodawanych w okolicy mm i ścięgien). I zwiększeniu długości sarkomerów już istniejących. Masa mięśni noworodka w całkowitej masie ciała stanowi 25 %, u chłopców w 5 roku życia osiąga 42%, a wieku 17 lat 53%;
u dziewczyn w 5 roku życia 41%, a w 17 r. ż. 42%; u dorosłych mężczyzn ok. 40% a u kobiet 35%. Już w 6 roku życia pojawia się, jeśli chodzi o siłę mięśni niewielka różnica między chłopcami a dziewczynami.

4. Czym charakteryzuje się w budowie i funkcji (wielkość serca, częstość skurczów serca, pojemność wyrzutowa i minutowa , różnica tętniczo-żylna wysycenia krwi tlenem) układ krążenia dzieci?

(patrz ksero str. 5-6)

objętość serca - rośnie do zakończenia okresu dojrzewania

tętno spoczynkowe - maleje do zakończenia okresu dojrzewania

pojemność minutowa płuc - rośnie do zakończenia okresu dojrzewania

różnica tętniczo-żylna - na stałym poziomie

ciśnienie tętnicze - rośnie do zakończenia okresu dojrzewania

5. Czym charakteryzuje się w budowie i funkcji układ oddechowy ( pojemność płuc, wentylacja minutowa płuc i jej składowe)?

(patrz ksero str.6)

pojemność życiowa płuc - rośnie wraz ze wzrostem ciała

objętość oddechowa płuc - rośnie

ilość pęcherzyków płucnych - rośnie wraz z wiekiem

częstość oddechowa - maleje wraz z wiekiem do wartości 16 oddechów w czasie 1 minuty

6. Jak zmienia się wydolność tlenowa dzieci w okresie rozwojowym?

(patrz ksero str.6)

7. Wyjaśnij, dlaczego dzieci są dobrze przystosowane do wykonywania wysiłków wytrzymałościowych?

(patrz ksero str. 6)

• Czynniki wpływające na energetykę wysiłkową w wieku rozwojowym:

- utrzymanie wysokiego poziomu glukozy we krwi ( większy rozpad tłuszczów )

- zmniejszenie aktywności insuliny ( insulina-jedyny hormon, który obniża poziom cukru)

- łatwy transport substratów (np. glukozy) do i z mięśni

- podwyższona aktywności hormonu wzrostu - STH (przeciwdziałanie nadmiernemu katabolizmowi)

- obniżony poziom katecholanin (adrenalina i noradrenalina)

- podwyższony poziom utleniania tłuszczów

- zwiększony rozpad Acetyl - CoA

- wysoka zawartość mitochondriów w mięśniach

8. Dlaczego dzieci mają obniżoną zdolność do wysiłków krótkotrwałych
   o maksymalnej intensywności?

(patrz ksero str. 6)

9. W jakim okresie następuje istotne zróżnicowanie między chłopcami
   i dziewczętami i na czym ono polega?

(patrz ksero str. 6)

10. Co to jest skok pokwitaniowy?

Skok pokwitaniowy - to najlepszy biologiczny wskaźnik rozwojowy.

11. Na jakie aspekty fizjologiczne i zdrowotne należy zwrócić uwagę podczas różnych form treningu u dzieci?

(patrz ksero str.6)

12. Jaki wpływ na organizm dziecka wywierają różne rodzaje i formy treningu? Kiedy stwierdza się ich największą skuteczność i dlaczego?

Korzyści z poszczególnych treningów:

• Wpływ treningu aerobowego u dzieci przed okresem dojrzewania:

- podwyższenie VO2max

- fizjologiczny przerost mięśnia sercowego

- wzrost pojemności wyrzutowej serca

- obniżenie częstości skurczów serca

- zwiększenie różnicy tętniczo-żylnej

- wzrost aktywności enzymów utleniających

• Trening szybkościowy (wpływ treningu na wydolność anaerobową u dzieci przed okresem dojrzewania):

- zwiększenie mocy maksymalnej

- wzrost ilości fosfagenu w mięśniach

- zwiększenie aktywności enzymów gliokolitycznych

- lepsze wykorzystanie glikogenu mięśniowego

- przyrost ilości powstawania podczas gliokolizy mleczanu

- zwiększenie objętości osocza

- usprawnianie procesu utylizacji mleczanu

• Wpływ treningu na rozwój siły u dzieci przed okresem dojrzałości

- usprawnienie procesów sprzężenia elektromechanicznego

- zwiększenie gęstości miofibryli w komórce

- usprawnienie pobudzania jednostek motorycznych aktywnych mięśni

Trening siłowy u dzieci przed okresem dojrzałości nie objawia się przyrostem masy mięśniowej, następuje natomiast wzrost siły.

Gimnastyka, pływanie - dyscypliny, które należy stosować od najmłodszych lat. Związane to jest z szybkim okresem rozwoju układu nerwowego w tym okresie.

Wydolność tlenowa dzieci jest taka sama lub większa jak u dorosłych ( można to zaobserwować po czynnikach wpływających na energetykę wysiłkową).

ZMĘCZENIE

1. Co to jest zmęczenie?

Zmęczenie - jest stanem, który pojawia się po intensywnej długotrwałej pracy i charakteryzuje się zmniejszeniem zdolności do wysiłku fizycznego. Jest to zjawisko złożone, ponieważ dotyczy zarówno stanu fizycznego jak i psychicznego.

2. Dlaczego zmęczenie pełni funkcję ochronną dla organizmu?

Zmęczenie jest zjawiskiem biologicznie korzystnym. Stanowi ono rodzaj bariery chroniącej organizm przed przeciążeniem wysiłkiem. Same zmiany zmęczeniowe nie wywierają żadnego wpływu szkodliwego na organizm i wpływu takiego nie ma praca doprowadzona do granic zmęczenia.

Dopiero praca kontynuowana mimo objawów głębokiego zmęczenia może przynosić niekorzystne skutki dla organizmu.

3. Czym różni się zmęczenie ostre, podostre i przewlekłe?

Zmęczenie przewlekłe - stanowi jedyną groźną dla organizmu formę zmęczenia. Powoduje ono długotrwałe zmniejszenie zdolności do pracy, zwiększenie podatności wypadkowej, powoduje zwichnięcie równowagi emocjonalnej, „gotowość konfliktową, zmniejszenie wydajności pracy. Często jest tłem dla rozwoju nerwic i innych czynników chorobotwórczych.

4. Jakie są przyczyny zmęczenia obwodowego?

5. Czym jest wywołane zmęczenie ośrodkowe?

6. Jakie czynniki mają wpływ na rozwój zmęczenia w wysiłkach długotrwałych-tlenowych?

Długo trwający wysiłek powoduje wyczerpanie rezerw glikogenowych mięśni, bez których nie mogą się one kurczyć. Czasem podczas tego rodzaju pracy występuje obniżenie stężenie glukozy we krwi, bóle mięśniowe. Bóle mięśniowe mogą utrzymywać się, a czasem nasilać lub nawet występować po upływie pewnego czasu od zakończenia wysiłku.

Do rozwoju zmęczenia podczas długotrwałej pracy mięśniowej może przyczynić się wzrost wentylacji płuc. Jeżeli przekroczy on 60-70% maksymalnej wentylacji płuc, występuje uczucie duszności wysiłkowej.

7. Czym jest spowodowane zmęczenie w wysiłkach krótkotrwałych
   o charakterze beztlenowym?

8. Jakie są subiektywne i obiektywne przyczyny oraz objawy zmęczenia?

Przyczyny zmęczenia:

- przy intensywnych wysiłkach szybkościowo-siłowych dochodzi wskutek zużycia rezerw fosfokreatyny w mięśniu, niewielkiej efektywności gliokolizy

- przy wysiłkach wytrzymałościowych następuje wyczerpanie rezerw glikogenu oraz niedostatecznego dowozu substratów do komórki mięśniowej.

Objawy zmęczenia:

- tępy ból mięśniowy (towarzyszy mu uczucie usztywnienia mięśni oraz ociężałośći)

- drżenia mięśniowe

- niepewność przy wykonywaniu ruchów

- głównym objawem jest obniżenie siły mięśniowej

9. Jakie znaczenie ma zjawisko zmęczenia w treningu sportowym?

Zjawisko zmęczenia brane jest pod uwagę przy układaniu cyklicznego rozkładu treningu sportowego. Celem takiego kształtowania treningu, przy którym fazy zwiększonych obciążeń występują na przemian z okresami zmniejszonego nasilenia pracy, jest takie obciążanie ustroju, które pozwala gromadzić nowe rezerwy dla zwiększenia wydolności fizycznej.

FIZJOLOGIA OGÓLNA - pojęcia

Polaryzacja - stan spoczynkowy. Tkanka pobudliwa charakteryzuje się występowaniem potencjału spoczynkowego.

Repolaryzacja - okres pobudzenia; depolaryzacja - powrót do spoczynku.

Wentylacja minutowa płuc Ve - ilość pobranego lub wydychanego powietrza w ciągu
1 minuty. Średnio wynosi 8 l / min.

Maksymalna wentylacja płuc - ilość powietrza pobranego lub usuniętego w ciągu 1 min przy oddychaniu z największą głębokością i częstością oddechu. Wynosi 150 ml.

Tętno HR - częstość skurczy serca. U osób nie trenujących wynosi 60-70 skurczów,
a u trenujących 40-50.

Ciśnienie tętnicze krwi RR - jest to siła z jaką działa przepływająca krew na ściany naczyń krwionośnych.

Ciśnienie skurczowe: 120 mmHg

Ciśnienie rozkurczowe: 80 mmHg

Pojemność wyrzutowa serca - ilość krwi jaka jest wyrzucana przez jedną z komór w czasie jednego skurczu i wynosi 70 ml.

Pojemność życiowa płuc - ilość powietrza, którą można usunąć z płuc podczas maksymalnego wydechu poprzedzonego maksymalnym wdechem. Wynosi 4000ml.

Homeostaza - równowaga organizmu

Jednostka motoryczna - jest to komórka nerwowa i wszystkie włókna mięśniowe, które ona unerwia.

Katabolizm - rozpad; Anabolizm - budowanie.

Hemoglobina - jest to związek niebiałkowy, ma budowę pierścieniowatą. Zbudowana jest w 96% z białka globiny i 4% barwnika hemu.

1

---