Historia Krzeszowa

Historia Krzeszowa sięga aż 1242 roku, kiedy to w Krzeszowie osiedlili się benedyktyni z czeskich Opatovic za sprawą księżnej Anny, która podarowała im miejsce na klasztor. Benedyktyni sprzedają klasztor księciu świdnickiemu Bolkowi pierwszemu, który to w 1291 roku postanawia założyć w Krzeszowie opactwo cystrsów. Cystersi z Henrykowa obiecali księciu, że po jego śmierci jego ciało spocznie w klasztornym mauzoleum. Historia budowy i działalności klasztoru sięga 1296 roku, jednakże nie ma pewności czy pierwszy klasztor powstał w Krzeszowie czy w pobliskim Krzeszówku, gdzie teraz stoi mały zabytkowy kościółek. Klasztor rozwijał się dynamicznie. Za sprawą cystersów wokół klasztoru powstały wsie: Krzeszów, Krzeszówek, Czadrów, Czadrówek, Lipienica oraz Borówno. Następnie w roku 1343 cystersi zakupili pobliskie Chełmsko Śląskie oraz w roku 1360 otrzymali Lubawkę. Klasztor dominuje lokalny handel i gopsodarkę - staje się centrum władzy. Około roku 1400 klasztor ma w poiadaniu 42 wsie i 2 miasta. Trudno dokładnie powiedzieć kiedy powstała sama wieś Krzeszów przyległa do murów klasztornych ponieważ na początku istnienia klasztoru za miejscowośc uważano to co znajduje się za murami klasztornymi czyli kościół, klasztor, chlew, stdoły, piekarnia, kowal, gorzelnia itp. Pierwsze wzmianki o istnieniu wsi poza murami klasztornymi pochodzą z annałów opata panującego w latach 1660-1696.

Podczas najazdu husyckiego w 1426 roku klasztor oraz przyległe budowle zostały znniszczone. Podczas najazdu zakonnicy ukryli obraz "Matki Bożej Łaskawej" pod podłogą zakrystii. Obraz ten przeleżał tam 196 lat i został odnaleziony w roku 1622. Począwszy od roku 1520 klasztor zaczyna odbudowywać swoją potęgę, a w 1547 roku otrzymał od papieża Pawła III prawa do używania przez opatów krzeszowskich infuły oraz insygniów biskupich. Przyspieszenie w rozowoju zakonu notuje się począwszy od roku 1576. Klasztor odzyskuje utracone dobra i staje się centrum kultu religijnego.

Historia "złotego wieku" zakonu rozpoczyna się w 1660 roku wraz z nastaniem panowania opata Bernardusa Rosa. Dokonuje on renowacji klasztoru oraz kościoła, buduje kościół św. Józefa, wznosi 33 stacje Kalwarii, kaplicę w Betlejem i wiele innych. W 1686 roku buduje kaplicę św. Anny na wzgórzu blisko Krzeszowa. Opat był wielkim mecenasem kultury i sztuki. Historia wskazuje, że za jego panowania Opactwo Krzeszowskie stało się centrum prac budowniczych, artystów, malarzy. Jego następca kontunuował godnie prace poprzednika: zastępuje drewniane kaplice "Wielkiej Krzeszowskiej Drogi Krzyżowej" murowanymi, buduje kaplice przydrożne ku czci św. Anny. Podróżując po Krzeszowie i okolicznych wioskach można zauważyć mnóstwo kapliczek przydrożnych. Szczególnie przy drodze w kierunku Chełmska. Obecnie zdewastowane kaplice znajdują się również na górze św. Anny w pobliżu Krezszowa.

W 1728 roku na polecenie opata Innocentego Fritscha rozpoczęto rozbiórkę starego kościoła i rozpoczęto budowę nowego barokowego kościoła św. Marii wraz z przylegającym mauzoleum oraz klasztorem. Zbudowany został również Dom Opata.

Przejęcie Śląska przez Prusy w 1740 roku oznaczało koniec świetności klasztoru. A edykt króla pruskiego Fryderyka III z 1810 roku znosił opactwo krzeszowskie i nakazywał księżą oraz mnichom opuszczenie klasztoru. Majątek klasztorny zostaje przejęty przez prusaków. Od tego czasu zaciera się różnica pomiędzy częscią gospodarczą klasztoru a resztą wsi pozostałą za jego murami. Życie gospodarcze toczyło się na równi za jak i przed murami. Jeśli chodzi o zabudowania klasztorne to prowadzono na nich jedynie prace konserwatorskie.

Klasztor zaczął powracać do świetności dopiero w roku 1924 kiedy to przybyli tam benedyktyni zakładają opactwo. Włożyli oni duży wkład w prace koserwatorskie oraz w udokumentowanie historii cystersów.

W 1940 roku naziści skonfiskowali cały majątek klasztoru, a jego zabudowania były wykorzystywane jako obóz przejściowy dla niemców oraz miejsce internowania Żydów. Po wojnie zamieszkali w Krzeszowie niemcy zostali zmuszeni do wyjazdu, a na ich miejsce przybyli przesiedleńcy z Białorusi i Ukrainy.

Po wojnie w 1946 roku w klasztorze osiedliły się siostry benedyktynki z Lwowa. Natomiast począwszy od roku 1970 probostwem zawiadują polscy cystersi.

W 1997 roku papież Jan Paweł II koronował obraz Matki Bożej Łaskawej podczas mszy w Legnicy. W 1998 roku papież podniósł świątynię w Krzeszowie do godności Bazyliki Mniejszej.

Bazylika Krzeszowska - wieże bazyliki

Najbardziej rzucającym się w oczy już z odległości kilku kilometrów są dwie wieże Bazyliki. Średniowiczne zasady zabraniały cystersom m.in. budowy wież w kościołach. Lecz w czasach kontrreformacji cystersi zaczęli je łamać i w ten sposób ok. 1735 roku wybudowano dwie barokowe wieże. Zabytki te możemy podziwiać do dziasiaj. Co prawda w roku 1913 ogień strawił hełm północny, ale został on odbudowany w roku 1930.

Bazylika - Portal główny
Poniżej dwa ujęcia portalu głównego Bazyliki - głównego wejścia do świątyni. Jest ono ozdobione sześcioma rzeźbami świętych powstałymi w latach 1729-1733. Na pierwszej (od centrum) po prawej stronie widoczny jest św. Grzegorz, a na pierwszej (od entrum) po lewej stronie przedstawiony jest Mojżesz.

Bazylika - Fasada bazylki

Bezpośrednio nad portalem głównym znajduje się piaskowa rzeźba przedstawiająca Najświętszą Marię Pannę Niepokalaną (trzy poniższe zdjęcia). Ponadto po obu stronach tej rzeźby, jakby u podstaw fasad wież ukazana jest NMP w scenach "Zwiastowania" (po lewej) i "Nawiedzenia" (po prawej).

 

Bazylika - rzeźba: Święta Trójca

Pomiędzy wieżami, ponad NMP Nipokalaną znajduje się rzeźba Świętej Trójcy - ukrzyżowany Jezus Chrystus, ponad nim Bóg oraz gołebica symbolizująca Ducha Świętego.

 

Bazylika - Kaplica Loretańska

Rzeźba zdobiąca wejście do Kaplicy Loretańskiej ukazująca dwóch aniołów przenoszących dom Najświętszej Marii Panny. Rzeżba ta oraz portal wejściowy do Kaplicy znajdują się od strony zabytkowego cmentarza klasztornego i są bardzo dobrze widziane wjeżdżając do Krzeszowa od strony Gorzeszowa.

Poniższe zdjęcie zostało wykonane z jednej z ulic znajdujących się od strony wyjazdu w kierunku Czadrowa (od strony pólnocnej). Widoczny portal Kaplicy Loretańskiej. Po lewej stronie Kaplicy znajduje się Mauzoleum otoczone cmentarzem. Zabytki te są niodłacznym punktem planu zwiedzania.

 

Bazylika - Tablica pamiątkowa

W fasade świątyni wbudowana jest tablica pamiątkowa upamiętniająca podniesienie świątyni do godności Bazyliki Mniejszej przez papieża Jana Pawła II w 1998 roku.

 

Kościół św. Józefa

W 1960 roku, pierwszym roku swojego panowania opat krzeszowski Bernard Rossa podejmuje decyzje o budowie Kościoła św. Józefa na miejscu dotychczasowego Kościoła św. Andrzeja z XIV wieku. Budowa zostaje zakończona w 1696 roku.

Zdjęcie pierwsze z lewej ukazuje front kościoła widziany z placu kościelnego. Natomiast zdjęcie z prawej strony pokazuje boczną ścianę kościoła widzianą spoza murów klasztornych z drogi prowadzącej do Gorzeszowa.

Kościół św. Józefa - wnętrze

Wnętrze kościoła ozdobione jest licznymi malowidłami ściennymi powstałymi w latach 1693 - 1695. W 1698 roku kościół został wyposażony w małe organy. Natomiast w roku 1707 została zbudowana drewniana ambona.

Mauzoleum Piastów Śląskich

Mauzoleum Piastów powstawało równocześnie z Bazyliką, której budowę rozpoczęto w 1728 roku. Większość malowideł i fresków powstała do 1741 roku. W Mauzoleum pochowani są książę Bolko I, książę Bolko II oraz inni książęta świdnicko-jaworscy spoczywający w jednym wspólnym sarkofagu. Znajduje się tam też nagrobek Władysława von Zedlitz.

Bodajże najstarsze zabytki: Sarkofag Bolka I (z lewej) i Bola II (z prawej). Po środku sarkofag Władysława von Zedlitz.

Niezliczone zabytki sztuki sakralnej, rzeźbiarskiej oraz malowniczej wypełniają wnętrze liczącego ok 515 m kw. Mauzoleum.

Sklepienia Mauzoleum ozdobione są bogatymi freskami.

Widok na wyjście z Mauzoleum.

---