PRAWA CZŁOWIEKA
Na początek: W książce Psychologia i dylemat ludzki (Warszawa 1973 s. 177-183) opisany został przez amerykańskiego psychologa, Roiło May'a - następujący eksperyment:
„Pewnego człowieka idącego ulicą uwięziono i zamknięto w klatce. Pierwszą jego reakcją był ostry protest przez odwołanie się do spraw najbliższych: »Muszę złapać tramwaj, muszę dostać się do pracy; niech pan zobaczy, która godzina, spóźnię się do pracy!« Dopiero po pewnym czasie przyszła reakcja głębsza. Więzień gwałtownie protestował: »Król nie może tego robić! To niesprawiedliwe. To jest wbrew prawu'« Jego głos byt silny, a oczy pełne gniewu. Ten gniew był zdrowym objawem energii do walki ze złem. Protestował tak przez tydzień czasu. Król kierujący eksperymentem odpowiadał: »Patrz, masz mnóstwo jedzenia, wygodne posłanie i nie musisz pracować. Bardzo o ciebie dbamy, a więc dlaczego protestujesz?«
Z czasem protesty ucichły, ale w jego oczach dalej trwała nienawiść. Nie chciał
z nikim rozmawiać. Przejawiał wzmożoną wolę walki. Król ponawiał swoje perswazje. Początkowo mężczyzna był na nie głuchy, z czasem zaczął się nad nimi zastanawiać. Po kilku tygodniach rozmawiał z psychologiem przekonując go jak pożyteczną rzeczą jest zapewnienie człowiekowi schronienia i jedzenia, jak życiem człowieka kieruje los, jak dobrze jest ten los akceptować. Dużo monologował płaskim, bezbarwnym głosem, podobnym do głosu ludzi zapowiadających program telewizyjny. Psycholog spostrzegł, że kąciki ust człowieka w klatce są zawsze opuszczone w dół, jak gdyby był bardzo niezadowolony. Był zżerany przez resentyment jak przez raka.
Oficjalna wizyta ekspertów i rozmowa z człowiekiem w klatce ukazały go jako pogodzonego już ze swoim losem. Nawet uzasadniał innym, że sam wybrał taki tryb życia jako racjonalny.
W ciągu następnych dni mężczyzna na widok przechadzającego się króla płaszczył się przed nim i dziękował mu za jedzenie; gdy nikogo nie widział, był ponury i zasępiony. W zachowaniu przejawiał niezręczność i zakłopotanie. Mamrotał ciągle do siebie: »Taki jest los«, »No tak«. Mimo wysokiej przeciętnej inteligencji, jaką przejawiał na początku, teraz zachowywał się jak ograniczony. Przypominał Murzynów na Południu: »[...] ci ludzie zmuszeni byli całować rękę, która ich karmiła i która odebrała im wolność, i nie potrafili już ani nienawidzić, ani protestować«. Nieruchomiał, jego twarz stała się pozbawiona wyrazu, jego uśmiech był pusty, jego oczy dalekie i nieobecne. Teraz w rozmowie nigdy nie wypowiadał słowa »ja«. Zaakceptował klatkę. Coś w nim zginęło.
Psycholog miał wyrzuty sumienia. Tej nocy nie mógł zasnąć. Gdy zasnął, śniło mu się, że widział wielki tłum przed klatką i krzyczącego człowieka w niej: »Nie tylko mnie zabrano wolność. Kiedy król zamyka w klatce mnie albo jakiegokolwiek innego człowieka, odbiera także wolność każdemu z was. Król musi odejść!« Wyłamano kraty. Pochód ruszył na pałac. Psycholog obudził się z uczuciem nadziei i radości. I powiedział: »Być może niektóre sny są po to, aby postępować zgodnie z nimi«.
Wystarczyła nadzieja na odzyskanie wolności, aby obudzić człowieka zagubionego, zniszczonego przez potworne uwarunkowania zewnętrzne. Wraz z wolnością pojawiała się możliwość odzyskania pełnych praw człowieka i realizowania wartości, na straży których one stoją".
Każdy z nas bez wahania powie że pośród wszystkich stworzeń człowiekowi przysługuje najwyższa godność i specjalne prawa - prawa człowieka. Skąd to wynika?
Cyceron, żyjący w latach 106 - 43 przed Chrystusem - według niego o godności człowieka rozstrzyga jego rozumna natura, dlatego też człowiek powinien postępować zgodnie z nią.
Chrześcijaństwo głębiej uzasadnia wyjątkowość ludzkiej natury i przysługująca jej godność. Trzy podstawowe argumenty to:
Człowiek stworzony na obraz i podobieństwo Boga - skutki: nieśmiertelna dusza, rozum, wolna wola, zdolność do miłości.
Chrystus stał się człowiekiem, a tym samym Bóg wcielił się w człowieka-stąd jego wielka godność.
Człowiek otrzymał najwyższą łaskę Odkupienia - sam Bóg umarł
i zmartwychwstał, by człowiek mógł wiecznie żyć.
Te fakty dotyczą każdego człowieka, dlatego też każdy człowiek ma godność właściwą osobie ludzkiej i każdemu człowiekowi przysługują prawa człowieka.
Wynikają stąd CECHY GODNOŚCI LUDZKIEJ:
Niezbywalność - stałość
Nienaruszalność - trwałość
Niestopniowalność - każdy ma taka samą
Praktycznie:
Co sądzicie o godności człowieka, który znęca się nad żoną/dzieckiem? Który z okrucieństwem kogoś zabił? Lub np. Adolfa Hitlera? (chwila dyskusji czy przynależy im godność ludzka czy nie?)
Godności ludzkiej i praw nie można utracić, a jednak, gdy myślimy o najgorszych zatwardziałych przestępcach, ludziach okrutnych, mordercach…naturalnie przychodzi nam na myśl, że „nie są godni miana człowieka”. Dzieje się tak, ponieważ godność ludzką można:
Zbrukać
Okryć hańbą
Zbezcześcić
O darowaną przez Boga godność ludzką musimy się troszczyć, ponieważ niegodnym postępowaniem możemy ją mocno zaciemnić.
BURZA MÓZGÓW: W jaki sposób okazujemy troskę i eksponujemy godność człowieka
i dziecka Bożego? (można wypisać na dużym plakacie w formie słoneczka)
Np. prawe postepowanie, Czystość, odpowiedni język, uczciwość, Modlitwa, przyjmowanie Sakramentów, szacunek dla innych, respektowanie praw innych ludzi, troska o zdrowie
i życie itd.
Powszechne przekonanie o ludzkiej godności znalazło wyraz w uchwalonej w 1948r. przez Organizację Narodów Zjednoczonych Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. W artykule 1 czytamy: wszyscy ludzie są równi, co do godności i praw.
Ćwiczenie: Praca z tekstem deklaracji praw człowieka-do pobrania np. pod http://www.hfhrpol.waw.pl/index_pliki/prawo/Powszechna_Deklaracja_Praw_Czlowieka.rtf
Dzielimy tekst na części i polecamy małym grupom wypisanie wartości i praw jakie przynależą człowiekowi.
PODSUMOWANIE:
Niektóre z postanowień Deklaracji:
* każdy człowiek jest wolny
* niestosowanie dyskryminacji
* prawo do sądu
* prawo do sprawiedliwego procesu
* prawo do własności
* prawo do zrzeszania się
* wyrzeczenie się niewolnictwa
* zagwarantowanie ochrony prywatności
* zakaz tortur i nieludzkiego traktowania
Inne wartości potwierdzone przez Deklarację to:
* wolność sumienia
* wolność wyznania i wolność do zmiany wyznania
* równość płci
3