Sytuacje szczególne

Po odstawieniu pigułki

Pigułka hormonalna rozregulowuje własną gospodarkę hormonalną, toteż pierwsze cykle mogą być trudne do interpretacji. Zwłaszcza objawy śluzu często nie są typowe.

Chcąc odstawić pigułki hormonalne, należy wziąć do końca rozpoczęte opakowanie i od razu zacząć obserwację śluzu i mierzenie temperatury. Zwykle po paru dniach występuje krwawienie, ale mogą też zaraz pojawić się objawy płodności. Dlatego w pierwszym cyklu nie należy współżyć na początku cyklu, a po objawie szczytu śluzu oznaczyć 4 wyższe temperatury i wieczór czwartej wyższej temperatury można przyjąć, jako początek niepłodności poowulacyjnej. W drugim cyklu dni niepłodności na początku cyklu oznaczamy tak, jak u kobiety początkującej, tzn. na podstawie długości cyklów przed przyjmowaniem pigułki hormonalnej. Natomiast okres niepłodności poowulacyjnej można przyjąć trzeciego dnia wyższej temperatury wieczorem.

U 2% kobiet po odstawieniu pigułki hormonalnej miesiączka nie pojawia się samoistnie. Jeżeli trwa to kilka miesięcy należy udać się do lekarza ginekologa.

Czas po porodzie

Po porodzie nie należy rozpoczynać współżycia wcześniej niż po 3-4 tygodniach. Kobieta, która nie karmi dziecka piersią może uznać tylko 6 tygodni po porodzie za niepłodne. Gdyby jednak w 6-tym tygodniu zaobserwowała śluz, to powinna powstrzymać się od współżycia, choć prawdopodobieństwo, że byłby to okres płodny jest minimalne.

Postępowanie przy pełnym karmieniu piersią

Mówimy o pełnym karmieniu piersią jeżeli dziecko

• nie jest niczym dokarmiane (nawet płynem)

• w ciągu doby jest karmione przynajmniej 6 razy

• ogólny czas karmienia wynosi przynajmniej 100 minut na dobę

• żadna przerwa między karmieniami nie jest dłuższa niż 6 godzin (dotyczy to również przerwy nocnej)

Jeżeli matka karmi dziecko, ale nie jest spełniony któryś z warunków ,,pełnego karmienia" (np. dziecko jest dokarmiane wieczorem), to może uznać tylko 6 pierwszych tygodni po porodzie za niepłodne (podobnie jak kobieta, która nie karmi). Przy pełnym karmieniu czas niepłodności utrzymuje się przez conajmniej 12 tygodni. W praktyce kobieta, która niczym nie dokarmia dziecka i karmi je na żądanie, karmi częściej i dłużej niż podano i powyższe warunki są spełnione. Natomiast należy zwrócić uwagę na to, czy powyższe warunki są spełnione, jeżeli dziecko zachoruje i nagle straci apetyt.

Powrót płodności po porodzie

W około 90% przypadków powrót płodności po porodzie jest poprzedzony krwawieniem. Ponieważ istnieje możliwość owulacji nie poprzedzonej krwawieniem należy starannie prowadzić obserwacje, aby spostrzec pierwsze objawy ewentualnej płodności, jakimi są objaw wilgotności lub śluz. Należy też notować temperaturę, aby, gdy pojawi się krwawienie wiedzieć, czy jest to prawidłowa miesiączkaczy śródkrwawienie. Jeżeli pojawi się śródkrwawienie (krwawienie nie poprzedzone wyższą temperaturą) zakładamy, że może ono zamaskować objaw śluzu, więc ostatni dzień krwawienia traktujemy jako dzień szczytu.
 

Reguła dnia szczytu Czas niepłodny po pojawieniu się pierwszych objawów płodności rozpoczyna się wieczorem 4-go dnia po dniu szczytu.

Niekiedy długi czas po porodzie utrzymuje się śluz typu nieprzenikalnego lub stała wydzielina i wtedy, jako pierwszy objaw płodności należy uznać pojawienie się śluzu przypominającego śluz typu przenikalnego, a za dzień szczytu należy przyjąć ostatni dzień tego śluzu. Czwartego dnia po dniu szczytu zaczyna się okres niepłodny. Regułę dnia szczytu stosujemy nawet wtedy, gdy nie następuje wzrost temperatury.

Po porodzie przez długi czas może pojawiać się i zanikać śluz, który za każdym razem traktujemy jako objaw płodności. Możemy nawet zaobserwować zależność między karmieniem, a pojawieniem się śluzu: kiedy wydłużają się przerwy między karmieniami może pojawić się śluz. Jeżeli wtedy mamy wątpliwości, czy wystarczająco wcześnie spostrzeżemy pojawienie się śluzu po raz kolejny, to należy przerwać współżycie na dłuższy czas, aż do pojawienia się regularnych cykli, albo zaakceptować niewielkie prawdopodobieństwo nieoczekiwanej ciąży. Prawdopodobieństwo to nie jest duże, gdyż płodność w czasie karmienia piersią jest obniżona, ale nie mamy wystarczającej statystyki, aby je określić. Jeżeli dojdzie do poczęcia, to nie należy obawiać się, że ciąża ta będzie obciążona jakimś ciężkim ryzykiem, gdyż statystyki pokazują, że jej przebieg niczym się nie wyróżnia. Natomiast dwoje dzieci urodzonych w niewielkim odstępie, to sprawa obciążenia dla matki; należy więc unikać poczęcia, aż dziecko podrośnie i ukończymy karmienie piersią. Po zakończeniu karmienia piersią regularne cykle wracają zwykle bardzo szybko.

Postępowanie po poronieniu

Po poronieniu nie ma żadnego pewnego okresu niepłodności, jak po porodzie. Należy prowadzić obserwacje i mierzyć temperaturę już od pierwszego tygodnia. W kilku (2-3) pierwszych cyklach nie należy zakładać dni niepłodnych na początku cyklu, gdyż w tym okresie mogą pojawić się zaburzenia, a zbyt wczesne poczęcie dziecka nie jest wskazane. Należy spytać lekarza, kiedy można podjąć współżycie oraz kiedy można planować poczęcie dziecka.

Cykle nieregularne

Jest zupełnie normalne, jeżeli długości cykli różnią się o kilka dni. O cyklach nieregularnych mówimy, jeżeli wahania długości wynoszą kilkanaście dni. Nie należy wtedy zbyt pochopnie rozpoczynać leczenia hormonalnego, gdyż po jego przerwaniu problem może nawet pogłębić się. Należy zacząć od sposobów najprostszych:

1. Bardzo starannie prowadzić obserwacje i notować temperaturę. Samo zwrócenie uwagi na własny organizm pomaga w uregulowaniu cyklu.

2. W miarę możliwości wyeliminować stresy, zadbać o wypoczynek i sen.

3. Zwrócić uwagę na dietę - ograniczyć cukier i białą mąkę, a jeść więcej jarzyn i owoców.

4. Przyjmować magnez.

5. Spać w zaciemnionym pokoju, a tylko w czasie przewidywanej owulacji wprowadzać nieco światła.

6. Jeżeli powyższe środki nie pomagają - oznaczyć poziom androgenów i prolaktyny.

Reguły postępowania dla kobiet ciężko chorych

Jeżeli ewentualna ciąża powodowałaby zagrożenie życia dla pacjentki, to polecamy stosować następujące reguły, aby wykluczyć możliwość pomyłki w interpretowaniu cyklu:

1. Nie wolno zakładać żadnych dni niepłodnych na początku cyklu.

2. Należy zaczekać na 4 dni po szczycie objawu śluzu z temperaturą wyższą.

3. W razie jakichkolwiek problemów w interpretacji cyklu należy zwrócić się do poradni i wyjaśnić wątpliwości z instruktorką.

Do tej pory w całej światowej literaturze medycznej nie opisano jeszcze nigdy nieoczekiwanej ciąży u kobiety, która stosowała powyższe reguły.

Klimakterium

W okresie poprzedzającym ostatnią w życiu kobiety miesiączkę występują dłuższe okresy bez żadnych krwawień, kiedy nie wiemy, czy możliwe jest jeszcze poczęcie, czy już nie. Poczęcie dziecka jest wtedy niewskazane, gdyż ryzyko urodzenia dziecka z zespołem Downa lub inną ciężką wadą genetyczną jest wysokie. Sposób postępowania w tym czasie jest taki sam, jak w czasie karmienia tzn. obowiązuje reguła dnia szczytu.
Należy zaprzestać współżycia w razie zaobserwowania śluzu i można je podjąć dopiero czwartego dnia po zniknięciu objawu. Taki sposób postępowania jest wystarczająco bezpieczny, gdyż płodność w tym okresie jest obniżona. Jeżeli od ostatniego krwawienia minęło już kilka miesięcy i spodziewamy się, że cykliczna czynność hormonalna już wygasła, to należy zbadać poziom hormonu folitropiny (FSH). Wysoki poziom tego hormonu świadczy o tym, że czynność jajników już wygasła.

Palpacja szyjki macicy

Szyjka macicy rowiera sie pod wpływem estrogenów, natomiast progesteron sprawia, że szyjka staje się zamknięta i twarda. Właściwość ta jest bardzo cenna, gdyż każda kobieta może nauczyć się badania szyjki, a przez to uzyskać dodatkową, cenną wskazówkę w ustalaniu dni niepłodnych.
Badanie to przeprowadza się raz dziennie. Kucając, kobieta wprowadza do pochwy dwa palce, starając się dotknąć szyjkę macicy, aby ocenić jej twardość, stopień rozwarcia oraz bezpośrednio u ujścia szyjki pobrać śluz. Śluz uzyskany w ten sposób jest łatwiejszy do oceny niż zbierany z przedsionka pochwy, gdyż jest go więcej. Kobieta może też obawiać się, że przeoczy początek pojawienia się śluzu, kiedy szyjka produkuje go bardzo mało. Umiejętność badania szyjki jest więc ogromnie cenna, jeżeli kobieta ma trudności w zaobserwowaniu lub ocenie śluzu oraz w tych sytuacjach, kiedy musi polegać wyłącznie na tym objawie, gdyż nieprzydatne jest mierzenie temperatury, a więc po porodzie i w czasie klimakterium. Natomiast objaw, jakim jest twarda i zamknięta szyjka macicy niestety nie jest równie cennym wskaźnikiem jak wzrost temperatury, gdyż szyjka może zamknąć się również pod wpływem spadku poziomu estrogenów. Oznacza to, że w przypadku, kiedy owulacja się opóźnia, zamknięta szyjka może wprowadzić w błąd kobietę sugerując, że owulacja już się odbyła. W takiej sytuacji szyjka może otwierać się i zamykać nawet kilkukrotnie, w zależności od wahającego się poziomu estrogenów. Jedynie wzrost temperatury w sposób pewny informuje nas, że owulacja się odbyła i we krwi pojawił się progesteron tzn., że kolejne jajeczkowanie nie jest możliwe aż do miesiączki.
Nie należy natomiast obawiać się, że badanie to może spowodować ryzyko jakiegoś zakażenia - trzeba po porostu mieć krótko obcięte paznokcie i umyte ręce.

Nieoczekiwane ciąże u osób stosujących naturalne metody regulacji poczęć

Z obserwacji moich oraz innych nauczycieli metod naturalnych wynika, że:

• Nie zdarzają się nieoczekiwane ciąże w drugiej fazie cyklu, wynikłe z pomyłek w interpretacji wykresu temperatury.

• Niezwykłą rzadkością są nieoczekiwane ciąże u osób prawidłowo stosujących metodę Rötzera i te zdarzają się jedynie w pierwszej fazie cyklu.

• Rzadko zdarzają się pomyłki w obliczaniu dni niepłodnych na początku cyklu (patrz przykład).

• Częste są nieoczekiwane ciąże u osób bardzo pobieżnie znających metody naturalne i stosujących jedynie obserwację śluzu, a i to bez starannego notowania tego objawu. W takim przypadku uczciwość nakazuje powiedzieć, że taka osoba wogóle nie stosuje żadnej metody regulacji poczęć.

• Najczęściej do nieoczekiwanej ciąży dochodzi w czasie powrotu płodności po porodzie. Rzeczywiście istnieje wtedy możliwość przeoczenia pojawenia się śluzu i poczęcia jeszcze przed miesiączką (patrz ,,Powrót płodności po porodzie").

Należy też przestrzec młode małżeństwa przed osobami, które doradzają stosowanie metod naturalnych ,,na oko" i twierdzą, że mimo to są one w 100 % skuteczne. Istnieją osoby, które twierdzą np. że ,,ja obserwuję tylko śluz, a i to jedynie w środku cyklu i jeszcze nie zaszłam w nieplanowaną ciążę". Nie każda para małżeńska jest równie płodna. Są pary, które na poczęcie dziecka muszą czekać wiele miesięcy. Osoby takie twierdząc, że trzeba tylko mniej więcej obserwować śluz mogą narobić wiele szkody, gdyż ich metoda nie będzie skuteczna dla zupełnie zdrowej pary.

MW 1999-2003

---