Czy zawód dziennikarza należy do grupy tzw. zawodów wolnych? W uzasadnieniu odpowiedzi proszę używać argumentacji prawnej
Wikipedia: brak definicji normatywnej określenia!
Definiowanie pojęcia "wolny zawód" opiera się z jednej strony na przyjętych i uznanych uzusach językowych, z drugiej zaś na analizach sposobu jego wykonywania. Wskazać można przykładowo na opinie, według których wykonywanie zawodu jest "wolne" dopóty, dopóki odbywa się na własny rachunek. (czyli zatrudniony w redakcji na etat nie jest wedle tego dziennikarzem)
Pojęciem wolnego zawodu posługiwał się ustawodawca już w Konstytucji kwietniowej z 1935 r. stanowiąc w art. 76 ust. 1, że dla poszczególnych dziedzin życia gospodarczego powołuje się samorząd gospodarczy, obejmujący izby rolnicze, przemysłowo-handlowe, rzemieślnicze, pracy, wolnych zawodów oraz inne zrzeszenia publiczno-prawne.
Natomiast twórcy Konstytucji RP zrezygnowali z tego pojęcia zastępując go zwrotem "zawody zaufania publicznego" (art. 17 ust. 1).
Art. 17. Konstytucji RP
1. W drodze ustawy można tworzyć samorządy zawodowe, reprezentujące osoby
wykonujące zawody zaufania publicznego i sprawujące pieczę nad należytym
wykonywaniem tych zawodów w granicach interesu publicznego i dla jego ochrony.
Ustawodawca polski (inaczej niż większość innych ustawodawców) zrezygnował z próby wprowadzenia do obowiązującego porządku prawnego definicji normatywnej tego pojęcia, decydując się na rozwiązanie polegające na każdorazowym określeniu wykazu zawodów uznanych jako wolne na użytek określonych przepisów.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 19 października 1999 r. (sygn. akt SK 4/99) wskazał, że odniesieniu do wolnych zawodów treścią wolności wykonywania zawodu jest stworzenie sytuacji prawnej, w której: po pierwsze, każdy mieć będzie swobodny dostęp do wykonywania zawodu, warunkowany tylko talentami i kwalifikacjami; po drugie, mieć będzie następnie rzeczywistą możliwość wykonywania swojego zawodu oraz - po trzecie, nie będzie przy wykonywaniu zawodu poddany rygorom podporządkowania, które charakteryzują świadczenie pracy. Jest jednak rzeczą oczywistą, że wolność wykonywania zawodu nie może mieć charakteru absolutnego i że musi być poddana reglamentacji prawnej, w szczególności gdy chodzi o uzyskanie prawa wykonywania określonego zawodu, wyznaczenie sposobów i metod (ram) wykonywania zawodu, a także określenie powinności wobec państwa czy samorządu zawodowego. Innymi słowy, konstytucyjna gwarancja "wolności wykonywania zawodu" nie tylko nie kłóci się z regulowaniem przez państwo szeregu kwestii związanych tak z samym wykonywaniem zawodu, jak i ze statusem osób zawód ten wykonujących, ale wręcz zakłada potrzebę istnienia tego typu regulacji, zwłaszcza, gdy chodzi o zawód zaufania publicznego, jakim jest zawód adwokata.
Według komisarza Mario Montiego od 1999 roku członka Komisji Europejskiej odpowiedzialnego za nadzór nad przestrzeganiem w krajach członkowskich Unii Europejskiej zasad wolnej konkurencji: "większość wolnych zawodów wykształciła się jeszcze w średniowieczu w systemie cechowym co spowodowało, że regulacje sposobu wykonywania tych zawodów są bardzo szczegółowe. Ponadto większość z obowiązujących zasad i praw wykonywania określonego zawodu zostało ustanowionych przez samorządy zawodowe".
Na podstawie badań w Instytucie Wolnych Zawodów przy Uniwersytecie Aleksandra w Norymberdze wyszczególniono następujące cechy wolnego zawodu:
wysokie kwalifikacje i kompetencje zawodowe poparte przygotowaniem praktycznym;
czynności zawodowe wykonywane osobiście;
szczególną więź o charakterze osobistym między wykonawcą, a odbiorcą świadczenia opartą na zaufaniu a nie tylko na wiedzy i kompetencjach,
wysoki poziom moralny wykonawcy, wynikający z etosu zawodowego;
samodzielność i niezależność w podejmowaniu decyzji;
osobistą odpowiedzialność za należyte wykonanie świadczenia (zarówno materialną, jak i korporacyjną).
O kwalifikacji danego zawodu jako zawodu wolnego nie decyduje tylko samo osobiste wykonywanie usług objętych jego zakresem, bowiem wśród przesłanek pozwalających na uznanie zawodu za wolny wymienia się także:
odpowiednio wysokie wykształcenie (które samo nie wystarcza, aby uprawiać wolny zawód),
szczególny status prawny,
specyficzny przedmiot czynności zawodowych, którym są usługi o wyjątkowym charakterze bezpośrednio i osobiście wykonywane,
działalność na własny rachunek (w tym prawnie nieskrępowany sposób wykonywania zawodu),
obowiązek zachowania tajemnicy zawodowej (m.in. ochrona prywatności klienta),
obowiązek uczestnictwa w strukturach samorządowych i korporacyjność osób wykonujących wolny zawód (ta okoliczność budzi najwięcej zastrzeżeń i wątpliwości wśród osób nie należących do samorządu),
wykonywanie tego zawodu poza stosunkiem pracy,
niewymierność czasu wykonywanej w jego ramach pracy,
odpowiedzialność cywilna za szkody powstałe przy wykonywaniu czynności objętych jego zakresem,
otrzymywanie wynagrodzenia oraz elastyczność w kształtowaniu swoich perspektyw emerytalnych.
W doktrynie prawa wskazuje się, że wykonywanie wolnego zawodu należy do swoistego rodzaju "posłannictwa zawodowego" opartego na szczególnych wymogach w zakresie kwalifikacji zawodowych oraz cech charakteru osób wykonujących ten zawód.
W jakich przypadkach przekaz internetowy może być traktowany jako prasa w rozumieniu prawa prasowego? Czy blog jest prasą?
Art.7.1 PP
prasa oznacza publikacje periodyczne, które nie tworzą zamkniętej, jednorodnej całości, ukazujące się nie rzadziej niż raz do roku, opatrzone stałym tytułem albo nazwą, numerem bieżącym i datą, a w szczególności: dzienniki i czasopisma, serwisy agencyjne, stałe przekazy teleksowe, biuletyny, programy radiowe i telewizyjne oraz kroniki filmowe; prasą są także wszelkie istniejące i powstające w wyniku postępu technicznego środki masowego przekazywania, w tym także rozgłośnie oraz tele - i radiowęzły zakładowe, upowszechniające publikacje periodyczne za pomocą druku, wizji, fonii lub innej techniki rozpowszechniania; prasa obejmuje również zespoły ludzi i poszczególne osoby zajmujące się działalnością dziennikarską
+ Ew. to, że treści są ogólnoinformacyjne (nie wiem, skąd Jurek to wziął, bo w treści ustawy nie ma takiego sformułowania, ale wg tego, co mówił na zajęciach, prasa jest wypowiedzią ogólnoinf.)
BLOG- jest prasą częściowo, gdy:
Indywidualna wypowiedź
Wypowiedź to zwykle zamknięta całość
Ale zwykle brak treści ogólnoinformacyjnych
Czy dziennikarz ma obowiązek „przestrzegania”, czy „realizowania” linii programowej swego pisma (lub innego medium). Jakie warunki musi spełnić owa „linia programowa”, aby była wiążąca dla dziennikarza? Czy postępowanie niezgodnie z nią uzasadnia rozwiązanie stosunku pracy a art.52 kodeksu pracy (ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych)?
TAK.
Art.10.2. PP
Dziennikarz, w ramach stosunku pracy, ma obowiązek realizowania ustalonej w statucie lub regulaminie redakcji, w której jest zatrudniony, ogólnej linii programowej tej redakcji.
Linia programowa ma być określona w statucie/regulaminie redakcji. Powinna być spisana.
Dziennikarz ma być zatrudniony w redakcji. (to chyba oznacza, że jeśli jest freelancerem, to może mieć gdzieś linię programową ;) ).
Postępowanie niezgodne z LP:
Wedle orzeczenia Sądu najwyższego z 2001 roku nie można zwolnić dyscyplinarnie dziennikarza za postępowanie niezgodne z LP. (spr. Dotyczyła dziennikarza, który udostępnił materiały, których redakcja nie zgodziła się opublikować).
Jakie znaczenie dla tzw. prowokacji dziennikarskiej ma art.24 kodeksu karnego(nakłanianie kogoś do popełnienia przestępstwa w celu skierowania przeciw niemu postępowania karnego)?
Prowokacja dziennikarska:
Świadome działanie dziennikarza
Dziennikarza obowiązuje prawo, jak każdego innego obywatela RP
Art. 24 KK
Odpowiada jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego /…/
Dziennikarz musi uważać, by samemu nie wyjść z propozycją (np. łapówki), bo on również będzie wtedy przestępcą ;P Dziennikarz stwarza sytuację, rzuca aluzje, ale propozycja musi wyjść od rozmówcy!!!
Art. 240 kodeksu karnego wylicza przestępstwa, w przypadku których każdy, a więc także dziennikarz, ma obowiązek powiadomienia właściwych organów ścigania. Czy zawsze jest to równoznaczne z obowiązkiem złamania tajemnicy dziennikarskiej? Czy obowiązek z art.240 jest równoznaczny z zakazem prowadzenia śledztwa dziennikarskiego i publikacji zebranych materiałów?
Art. 240.
§ 1. Kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, 127, 128, 130, 134, 140, 148, 163, 166 lub 252, nie zawiadamia niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw,
podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. (chodzi o np. zabójstwa, przewroty polityczne)
§ 2. Nie popełnia przestępstwa określonego w § 1, kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną podstawę do przypuszczenia, że wymieniony w § 1 organ wie o przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym; nie popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł popełnieniu przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego w § 1.
§ 3. Nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym.
NIE zawsze jest to równoznaczne ze złamaniem tajemnicy dziennikarskiej. Można nie powiadomić organów ścigania, gdy dziennikarz boi się, że:
Będzie przeciek, donos
Korupcji
Położenia akcji
O siebie i swoich bliskich
Powiadomienie organów ścigania powinno odbyć się przed naszym działaniem, ale one mogą nam tego zakazać… Można „poświęcić mniejsze dobro w imię większego” (Maria du Val). Formy powiadomienia nie są określone. Materiał dziennikarski w gazecie tez nim jest ;) (niezwłocznym, gdy ukaże się np. dzień po tym, jak uzyskał inf)
Można zatem PUBLIKOWAĆ i PROWADZIĆ ŚLEDZTWO!!!
Opublikowałeś materiał dziennikarski w oparciu o informacje uzyskane od osób, które zastrzegły sobie prawo anonimowości. Skutkiem publikacji jest wytoczenie Ci procesu o naruszenie dóbr osobistych. Czy możesz powołać swoich informatorów w charakterze świadków?
Art. 12. PP
1. Dziennikarz jest obowiązany;
1) zachować szczególną staranność i rzetelność przy zbieraniu i wykorzystaniu materiałów prasowych, zwłaszcza sprawdzić zgodność z prawdą uzyskanych wiadomości lub podać ich źródło,
2) chronić dobra osobiste, a ponadto interesy działających w dobrej wierze informatorów i innych osób, które okazują mu zaufanie.
Art. 15. PP
1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska.
2. Dziennikarz ma obowiązek zachowania w tajemnicy:
1) danych umożliwiających identyfikację autora materiału prasowego, listu do redakcji lub innego materiału o tym charakterze, jak również innych osób udzielających informacji opublikowanych albo przekazanych do opublikowania, jeżeli osoby te zastrzegły nieujawnianie powyższych danych,
2) wszelkich informacji, których ujawnienie mogłoby naruszać chronione prawem interesy osób trzecich.
3. Obowiązek, o których mowa w ust. 2, dotyczy również innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach prasowych i prasowych jednostkach organizacyjnych.
NIE WOLNO powoływać informatora na świadka!!! (chyba, że sam się zgodzi)
Jakie są nieprzekraczalne granice tzw. prowokacji dziennikarskiej?
Art. 24 KK
Odpowiada jak za podżeganie, kto w celu skierowania przeciwko innej osobie postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego /…/
Inicjatywa musi wyjść nie od dziennikarza, bo może on popełnić przestępstwo (przykład „Wprost” i zakupu broni)
Nagrania bez wiedzy rozmówcy
Można, ale tak, by identyfikacja była niemożliwa! (tylko na procesie można ewentualnie pokazać oryginalne nagranie)
Podsłuch
Karany; tylko Sąd może założyć
Art. 267. KK
§ 1. Kto bez uprawnienia uzyskuje informację dla niego nie przeznaczoną, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do przewodu służącego do przekazywania informacji lub przełamując elektroniczne, magnetyczne albo inne szczególne jej zabezpieczenie,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony, zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym albo innym urządzeniem specjalnym.
Uprzedzić organy ścigania o zamierzonej prowokacji (mogą uczestniczyć; wkroczyć w momencie popełnienia czynu lub zakazać prowokacji)
Dziennikarz podlega prawu jak każdy inny obywatel
* DOWÓD uzyskany w prowokacji może być dowodem sądowym, jeśli dziennikarz zgodzi się wystąpić w roli świadka
Wymień plusy i minusy wpisania do rejestru prasy przekazu internetowego
Np.
+ |
- |
Osoby piszące stają się dziennikarzami |
Organ rejestracyjny może zawiesić działalność |
Status redakcji = zaproszenia na konferencje, wydarzenia, etc. |
Należy zamieszczać sprostowania/odpowiedzi |
Przestrzeganie ustawy o języku polskim
|
Należy zamieszczać komunikaty |
Można odpłatnie zamieszczać reklamy i ogłoszenia |
Ponoszenie odpowiedzialności cywilnej za umieszczane treści |
Obowiązek rzetelności zawodowej, misja społeczna, etyka, tajemnica zawodowa, etc. |
|
Nie trzeba przepraszać, gdy naruszy się dobra osobiste ;) |
|
Za zgodą redaktora naczelnego piszesz pod pseudonimem. W swoim tekście naruszasz czyjeś prawa osobiste. Czy stajesz przed sądem jako pozwany? Jakie są regulacje prawne w takim przypadku?
Art. 15. PP
1. Autorowi materiału prasowego przysługuje prawo zachowania w tajemnicy swego nazwiska
Pseudonim= tajemnica redakcyjna, za zgodą red. Naczelnego
Art. 25. 4. PP
Redaktor naczelny odpowiada za treść przygotowywanych przez redakcję materiałów prasowych oraz za sprawy redakcyjne i finansowe redakcji w granicach określonych w statucie lub właściwych przepisach.
a). W wypadku gdy redaktor naczelny uzyskuje immunitet procesowy, obowiązany jest wskazać redaktora, który ponosi odpowiedzialność określoną w art. 49a. (Redaktor, który nieumyślnie dopuścił do opublikowania materiału prasowego zawierającego znamiona przestępstwa, o którym mowa w art. 37a podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności)
Art. 38. PP
1. Odpowiedzialność cywilną za naruszenie prawa spowodowane opublikowaniem materiału prasowego ponoszą autor, redaktor lub inna osoba, którzy spowodowali opublikowanie tego materiału; nie wyłącza to odpowiedzialności wydawcy. W zakresie odpowiedzialności majątkowej odpowiedzialność tych osób jest solidarna.
2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do odpowiedzialności cywilnej za naruszenie prawa spowodowane ujawnieniem materiału prasowego przed jego publikacją.
Kodeks Cywilny- odpowiedzialność SOLIDARNA: autor, red. Naczelny, wydawca
Art. 212. KK - odpowiedzialność JEDNOSTKOWA/Autor
§ 1. Kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę organizacyjną nie mającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju działalności,
podlega grzywnie, karze ograniczenia albo pozbawienia wolności do roku.
§ 2. Jeżeli sprawca dopuszcza się czynu określonego w § 1 za pomocą środków masowego komunikowania,
podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.
Jest tylko jeden przypadek, kiedy sąd może zwolnić Cię od zachowania tajemnicy dziennikarskiej. Jaki? Czy podporządkowałbyś się decyzji sądu?
Art. 16. PP
1. Dziennikarz jest zwolniony od zachowania tajemnicy zawodowej, o której mowa w art. 15 ust. 2, w razie gdy informacja, materiał prasowy, list do redakcji lub inny materiał o tym charakterze dotyczy przestępstwa określonego w art. 254 Kodeksu karnego albo autor lub osoba przekazująca taki materiał wyłącznie do wiadomości dziennikarza wyrazi zgodę na ujawnienie jej nazwiska lub tego materiału.
2. Zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, dotyczy również innych osób zatrudnionych w redakcjach, wydawnictwach prasowych i innych prasowych jednostkach organizacyjnych.
3. Redaktor naczelny powinien być w niezbędnych granicach poinformowany o sprawach związanych z tajemnicą zawodową dziennikarza; powierzoną mu informację albo inny materiał może ujawnić jedynie w wypadkach określonych w ust. 1.
NIE:
Konstytucja RP: Art. 49.
Zapewnia się wolność i ochronę tajemnicy komunikowania się. Ich ograniczenie
może nastąpić jedynie w przypadkach określonych w ustawie i w sposób w niej
określony.
Art.4.2 PP
Odmowa udzielenia informacji może nastąpić jedynie ze względu na ochronę tajemnicy państwowej i służbowej oraz innej tajemnicy chronionej ustawą.
4.3. Na żądanie redaktora naczelnego odmowę doręcza się zainteresowanej redakcji w formie pisemnej, w terminie trzech dni; odmowa powinna zawierać oznaczenie organu, jednostki organizacyjnej lub osoby, od której pochodzi, datę jej udzielenia, redakcję, której dotyczy, oznaczenie informacji będącej jej przedmiotem oraz powody odmowy
4.4. Odmowę, o której mowa w ust. 3, bądź niezachowanie wymogów określonych w tym przepisie można zaskarżyć do Naczelnego Sądu Administracyjnego w terminie miesiąca; w postępowaniu przed Sądem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego o zaskarżaniu do sądu decyzji administracyjnych.
Red. Naczelny wysyła pismo do dziennikarza z żądaniem udzielenia inf., on ma 3 dni na odpowiedź, kolejna odmowa ze str. Dziennikarza
3 drogi sądowe:
A. Droga ADMINISTRACYJNA - 30-45 dni /Prawo prasowe
Skarga do NSA
Sąd Administracyjny
B. Droga CYWILNA - 6 mies lub 1 rok na rozpatrzenie/ dostęp do inf. Publicznej
Sąd Cywilny
Skarga do Urzędu Statystycznego
C. Droga KARNA
Są trzy przypadki, w których dziennikarza nie obowiązuje ochrona informatora (poza zwolnieniem z tego obowiązku przez sąd). Jakie?
(znalazłam tekie, ale nie wiem, czy o to chodzi…)
Art. 16.3 PP
Redaktor naczelny powinien być w niezbędnych granicach poinformowany o sprawach związanych z tajemnicą zawodową dziennikarza; powierzoną mu informację albo inny materiał może ujawnić jedynie w wypadkach określonych w ust. 1.
Gdy informator zgodzi się udzielić inf.